‘จากเมล็ดพันธุ์เล็กๆ สู่ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่’ การพัฒนาการปลูกข้าวในพื้นที่สูงอาจดูเป็นความท้าทาย แต่กรมการข้าวได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าความตั้งใจและการสนับสนุนที่เหมาะสมสามารถเปลี่ยนแปลงชีวิตของเกษตรกรได้อย่างแท้จริง โดยเฉพาะในพื้นที่โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาในพระราชดำริ อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน ที่ผลสำเร็จไม่เพียงแต่สร้างความมั่นคงทางอาหาร แต่ยังยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนให้ยั่งยืนขึ้น 

(ดร.ชิษณุชา บุดดาบุญ รองอธิบดีกรมการข้าว)

ดร.ชิษณุชา บุดดาบุญ รองอธิบดีกรมการข้าว เผยถึงผลสำเร็จของโครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนา ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการพัฒนาเกษตรกรรมในพื้นที่สูงที่ไม่เพียงเพิ่มผลผลิตข้าว แต่ยังช่วยเสริมสร้างความมั่นคงทางอาหารและพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรอย่างยั่งยืน โดยได้ส่งเสริมการพัฒนาในเชิงเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนในระยะยาว

หนึ่งในแนวทางสำคัญในการขับเคลื่อนโครงการคือการ เพิ่มผลผลิตและสร้างความมั่นคงทางอาหาร โดยการคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่เหมาะสม เช่น พันธุ์ขาวภูฟ้า และ พันธุ์สันป่าตอง 1 ซึ่งส่งผลให้ผลผลิตข้าวในพื้นที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะข้าวไร่ที่มีผลผลิตเฉลี่ยถึง 316 กก./ไร่ และข้าวนาเฉลี่ยสูงถึง 630 กก./ไร่ ซึ่งเพียงพอต่อการบริโภคในครัวเรือนและลดความเสี่ยงจากการขาดแคลนอาหาร

นอกจากนี้ กรมการข้าวยัง ส่งเสริมความรู้และเทคโนโลยีที่เหมาะสม (Appropriate Technology) โดยสนับสนุนการปลูกข้าวแบบโยนกล้า ซึ่งช่วยลดต้นทุนและเพิ่มผลผลิต อีกทั้งยังถ่ายทอดเทคนิคการจัดการแปลง การป้องกันโรคและแมลง รวมถึงการฝึกอบรมเกษตรกรในพื้นที่เพื่อให้สามารถนำเทคโนโลยีเหล่านี้ไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เพื่อเสริมสร้างรายได้และความหลากหลายในการทำเกษตรกรรม การสร้างรายได้เสริมด้วยพืชหลังนา เป็นอีกหนึ่งความสำเร็จที่สำคัญ โดยเกษตรกรในพื้นที่ได้รับการสนับสนุนให้ปลูกบักวีตเป็นพืชหลังนา ซึ่งสามารถแปรรูปเป็นสินค้าในชุมชน เช่น เส้นโซบะแห้งและชาบักวีต ที่ได้รับความนิยมในตลาด และยังมีการปลูกพืชผักสวนครัวเพื่อใช้ในครัวเรือน

การพัฒนาอย่างยั่งยืนยังมีการ จัดตั้งธนาคารเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชน ที่ช่วยให้เกษตรกรเข้าถึงเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดีได้อย่างต่อเนื่อง โดยผ่านระบบที่บริหารงานโดยคณะกรรมการชุมชน เพื่อให้เกิดการพัฒนาทางการเกษตรที่ยั่งยืน

สุดท้ายนี้ กรมการข้าวยังได้ ขยายผลสู่พื้นที่อื่นๆ โดยใช้ความสำเร็จของโครงการศูนย์ภูฟ้าฯ ขยายแนวคิดการพัฒนาไปยังพื้นที่ใกล้เคียง เช่น การปลูกข้าวพันธุ์สันป่าตอง 1 และขาวภูฟ้าในหมู่บ้านอื่นๆ และการส่งเสริมวิธีการโยนกล้าในพื้นที่อำเภอบ่อเกลือกว่า 4,005 ไร่

พร้อมทั้งสร้างเครือข่ายการเรียนรู้ให้เกษตรกรสามารถแลกเปลี่ยนความรู้และปรับใช้เทคนิคการเพาะปลูกในพื้นที่ของตนได้อย่างยั่งยืน

ความสำเร็จในการพัฒนาการปลูกข้าวในพื้นที่โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้ตอกย้ำให้เห็นถึงบทบาทสำคัญของกรมการข้าวในการสร้างความเปลี่ยนแปลงเชิงบวกให้กับชุมชนเกษตรกรบนพื้นที่สูง การเพิ่มผลผลิตข้าว การส่งเสริมเทคโนโลยีที่เหมาะสม การสร้างรายได้เสริมจากพืชหลังนา และการบริหารจัดการธนาคารเมล็ดพันธุ์ชุมชน ล้วนเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการพัฒนาภาคเกษตรกรรมที่เชื่อมโยงกับความมั่นคงทางอาหารและความยั่งยืนในระดับชุมชน

นอกจากนี้ การขยายผลความสำเร็จไปยังพื้นที่ใกล้เคียงยังสะท้อนให้เห็นถึงความตั้งใจของกรมการข้าวในการยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรให้ครอบคลุมในวงกว้าง โครงการนี้ไม่เพียงแต่สร้างรายได้และความมั่นคง แต่ยังช่วยพัฒนาความรู้และสร้างโอกาสที่ยั่งยืนสำหรับเกษตรกรในทุกมิติของชีวิต

‘จากเมล็ดพันธุ์เล็กๆ สู่ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่’ กรมการข้าวได้พิสูจน์ให้เห็นว่า ด้วยการสนับสนุนเทคโนโลยีที่เหมาะสมและความมุ่งมั่นในการพัฒนาชุมชน การเกษตรกรรมบนพื้นที่สูงสามารถเปลี่ยนชีวิตผู้คนได้อย่างแท้จริง และเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาที่ยั่งยืนในอนาคต