ฮอร์โมนพืช ต่างกับสารควบคุมการเจริญเติบโตพืชอย่างไร

เรียน คุณหมอเกษตร ทองกวาว ที่นับถือ

ผมเคยเห็นคำว่า สารควบคุมการเจริญเติบโตพืช สารชนิดนี้กับฮอร์โมนเหมือนกันหรือต่างกันอย่างไร หากเป็นชนิดเดียวกัน เขามีการแบ่งย่อยออกเป็นอย่างไร และแต่ละชนิดมีประโยชน์ หรือโทษ กับต้นไม้อย่างไร ขอความกรุณาให้รายละเอียดด้วยครับ

ขอแสดงความนับถืออย่างสูง

สุวิทย์ กองพันเพียน

ระยอง

ตอบ คุณสุวิทย์ ทองพันเพียน

ฮอร์โมนพืช (Plant Hormone) เป็นสารที่พืช หรือต้นไม้ผลิตมาเองตามธรรมชาติ ผลิตขึ้น ณ จุดใดจุดหนึ่ง แล้วเคลื่อนย้ายไปยังส่วนต่างๆ และมีอิทธิพลต่อขบวนการเติบโต การติดดอกออกผล การพัฒนาของผล การสุกแก่ไปจนสิ้นอายุไขของต้นไม้ ส่วนสารควบคุมการเจริญเติบโตพืช (Plant Growth Pegurator) เป็นการสังเคราะห์ขึ้นมาโดยมนุษย์ สารชนิดนี้เป็นสารอินทรีย์ มีสูตรโครงสร้างประกอบด้วย คาร์บอน (C) ออกซิเจน (O) และไฮโดรเจน (H) เป็นหลัก โดยมีการจัดแบ่งกลุ่มไว้ 7 กลุ่ม ดังนี้

ออกซิน (Auxin) ทำหน้าที่ขยายเซลล์พืช ส่งผลให้ใบและผลไม้มีขนาดใหญ่ขึ้น ช่วยป้องกันการหลุดร่วงของใบ ดอก และผล เช่น IAA

จิบเบอเรลลิน (Gibberellins) ทำหน้าที่เกี่ยวกับการยืดตัวในทางยาวของเซลล์พืช ช่วยขยายขนาดของผล ทำลายระยะฟักตัวของพืช ตัวอย่าง GA3

ไซโตไคนิน (Cytokinin) ช่วยในขบวนแบ่งเซลล์ของอวัยวะต่างๆ ใช้เร่งการแตกตาของต้นไม้ ป้องกันการสลายตัวของคลอโรฟิล ตัวอย่างเช่น ไคเนติน

เอทิลีน (Ethylene) ช่วยเร่งการสุกแก่ของผลไม้ และกระตุ้นการออกดอกของต้นไม้ ตัวอย่าง คือ เอทีฟอน ใช้เร่งการออกดอกของสับปะรด

สารชะลอการเจริญเติบโตของพืช (Plant Growth Retardants) สารกลุ่มนี้จะไปยับยั้งการยืดข้อและปล้อง ทำให้ต้นไม้เตี้ย กะทัดรัด และเร่งการออกดอกของมะม่วง เช่น สารแพคโคลบิวทราโซล

สารยับยั้งการเจริญเติบโตของพืช (Plant Growth Inhibitors) สารกลุ่มนี้จะไปยับยั้งการแบ่งเซลล์และการเจริญเติบโตของเซลล์ส่วนยอดของพืช ทำให้เกิดตาด้านข้างมากขึ้น ส่งผลให้ต้นไม้แตกแขนงมากขึ้นตามไปด้วย ตัวอย่าง เช่น ABA ที่นิยมนำมาใช้ในการลดการเจริญเติบโตของหญ้าที่ปลูกในสนาม

สารอื่นๆ เช่น ฟอสซิสเตอิน ช่วยเพิ่มขนาดของผลสตรอเบอรี่ และซาลิไซเลต เป็นสารเร่งการออกดอก และสร้างภูมิต้านทานโรคให้กับต้นไม้

เมื่อเข้าใจคุณสมบัติของสารแต่ละชนิดแล้ว จะทำให้คุณสามารถเลือกใช้สารเหล่านี้อย่างถูกต้อง เหมาะสม ก็จะช่วยให้การเพาะปลูกพืชเกิดประโยชน์สูงสุด ขอบคุณสถาบันวิจัยพืชสวน กรมวิชาการเกษตร ตั้งอยู่ใกล้กับมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน ที่เอื้อเฟื้อข้อมูล