ที่มา	เทคโนโลยีเกษตร
ผู้เขียน	องอาจ ตัณฑวณิช
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ.2564

รสเปรี้ยวเป็นรสหนึ่งในอาหารไทยที่นิยมกินกัน รสเปรี้ยวในอาหารไทยได้จากพืชหลายอย่าง เช่น ต้องการความเปรี้ยวในหลนปู ต้องใช้มะดัน ต้องการความเปรี้ยวในต้มโคล้ง ต้องใช้มะขามเปียก ต้องการความเปรี้ยวในแกงเหลืองก็ต้องใช้ส้มแขก และมีของเปรี้ยวอีกจำนวนหนึ่งที่ใช้แทนกันได้ เช่น ตะลิงปลิง ระกำ ส้มจี๊ด  และมะนาว

แต่มะนาวเป็นของเปรี้ยวที่มักจะนิยมใช้กันในทุกภาค ในอาหารภาคกลางนิยมใช้มากที่สุด เพราะหาซื้อได้ง่ายเลยใช้กันจนเคยชิน พอในช่วงหน้าแล้งมะนาวราคาแพงจึงเป็นเดือดเป็นร้อนกันทั่ว ทั้งๆ ที่มีของเปรี้ยวอย่างอื่นอีกที่ใช้แทนกันได้ ต้มยำกับน้ำพริกในอาหารไทยขาดความเปรี้ยวไม่ได้ มะนาวถือเป็นสิ่งที่นิยมใช้กัน ส่วนในต่างจังหวัดความเปรี้ยวมีให้เลือกกันได้หลายอย่าง

จากการไปทำข่าวเรื่องเกษตรตลอดหลายปีที่ผ่านมาพบว่า คนทำเกษตรที่มาจากมนุษย์เงินเดือน ส่วนใหญ่ 9 ใน 10 ไม่จบทางด้านการเกษตร เช่นกันกับ คุณสมสิทธิ์ จิรธรรมานุวัตร หรือ คุณทาโร่ แห่งสวนมะนาวแป้นหริภุญชัย ตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน เดิมทำอาชีพทางด้านอาหารและเครื่องดื่ม เนื่องจากจบการศึกษามาด้านนี้ตั้งแต่สมัยปี 2538 ไม่ว่าจะเป็นโรงแรมดัง หรือในเรือสำราญ ก็ทำงานผ่านมาหลายปี ถือว่าเป็นอาชีพหนึ่งที่มีรายได้ดี

ต่อมาได้มีโอกาสไปดูแลด้านอาหารและโรงแรมในคาสิโนประเทศเพื่อนบ้านอยู่ 3 ปี จึงคิดว่า น่าจะเพียงพอสำหรับการเป็นมนุษย์เงินเดือน และต้องการจะกลับมาดูแลครอบครัวให้อบอุ่นและพร้อมหน้ากัน จึงกลับมาเมืองไทยและซื้อที่ดินในจังหวัดลำพูน จำนวน 3 ไร่ครึ่งเพื่อทำเกษตร

จากความคิดที่ว่าการเป็นลูกจ้างไม่ยั่งยืน เพราะไม่รู้ว่านายจ้างจะเลิกจ้างเราเมื่อไร จึงหันมาศึกษาทางการเกษตรว่าควรปลูกอะไรดี ในท้องถิ่นจังหวัดลำพูน เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นชาวสวนลำไย การปลูกพืชอื่นจึงเป็นเรื่องแปลก

ในช่วงแรกได้จ้างคนในพื้นที่มาดูแลแต่ไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร จึงต้องมาทำเอง พันธุ์มะนาวที่ใช้ในช่วงแรกเป็นพันธุ์แป้นดกพิเศษ ซึ่งเริ่มออกมาใหม่ในปี 2553 ตอนนั้นราคาค่อนข้างแพง มะนาวที่ใช้จำนวนทดลองปลูก 40 ต้น ในราคาต้นละ 500 บาท และได้ขยายพันธุ์ไปเรื่อยๆ

พอดีที่โคนต้นมะนาวต้นหนึ่งมีต้นมะนาวงอกขึ้นมา คุณทาโร่ ก็ปล่อยไว้จนกระทั่งผลิดอกออกผล จึงได้เก็บผลมะนาวไปใช้ในครัว จากที่ผ่าผลมะนาว พบว่า ไม่มีเมล็ด หรือมีไม่เกิน 2 เมล็ด และน้ำดี แตกต่างจากพันธุ์ดั้งเดิม จึงตอนกิ่งและเสียบยอดขยายพันธุ์ไปเรื่อย

ต้นกำเนิดมะนาวแป้นหริภุญชัย

ต่อมาในปี 2560 คุณทาโร่ ได้นำพันธุ์มะนาวดังกล่าวไปขอใบรับรองจากกรมวิชาการเกษตร และได้รับใบรับรองเมื่อปี พ.ศ. 2561 ตั้งชื่อว่า มะนาวแป้นหริภุญชัย ตามชื่อเมืองเก่าของจังหวัดลำพูน เพื่อเป็นเกียรติแก่จังหวัด และได้ขยายพันธุ์ปลูกไว้เองจำนวน รวม 3 ไร่ครึ่ง โดยมีต้นมะนาวที่ให้ผลผลิตแล้วประมาณ 1 ไร่ ส่วนที่เหลือยังไม่มีผลผลิต

คุณทาโร่ บอกว่า “มะนาวพันธุ์แป้นดกพิเศษมี 2 สายพันธุ์ คือมะนาวพันธุ์แป้นดกพิเศษกำแพงเพชร กับ พิจิตร ถ้าเป็นมะนาวแป้นดกพิเศษพิจิตร จะมีเมล็ดเยอะมากและเปลือกหนา แต่คุณสมบัติที่ดีคือต้านทานโรคได้ดี แต่ถ้าเป็นมะนาวพันธุ์แป้นดกพิเศษกำแพงเพชร จะมีเมล็ดไม่เยอะมาก แต่จะคล้ายมะนาวแป้นรำไพ

คุณสมบัติเด่นของมะนาวแป้นหริภุญชัย คือจะคล้ายมะนาวแป้นรำไพ หนามจะสั้นและมีขนาดเล็กกว่า ส่วนใบหรือผลจะคล้ายแป้นรำไพ แต่ต้านทานโรคได้ดีกว่า และผลดกคล้ายแป้นดกพิเศษ ส่วนใหญ่จะไม่มีเมล็ด หรือมีไม่เกินผลละ 2 เมล็ด เนื้อกุ้งจะละเอียด เปลือกบาง น้ำหอม และขั้วผลเล็กเหมือนแป้นรำไพ ออกผลดกในฤดูฝนระหว่างเดือนพฤษภาคม-สิงหาคม เหมือนมะนาวปกติ”

การปลูกมะนาวเพื่อเก็บผลขาย

มะนาวเป็นพืชที่ชอบดินปนทราย ถ้าดินไม่ดีแนะนำให้ปลูกในวงบ่อ เพราะจะจัดการดินได้ง่าย แต่เปลืองค่าใช้จ่าย ส่วนที่จะทำสวนมะนาวนอกฤดูจะต้องนำฝาบ่อมารองด้านล่างไว้ด้วย

แต่ของสวนมะนาวของคุณทาโร่ จะเทปิดก้นบนพื้นสวนเองเพราะจะประหยัดค่าใช้จ่าย แต่ไม่สามารถเคลื่อนย้ายได้เหมือนรองด้วยฝาบ่อ

ดินที่ใช้ใส่วงบ่อจะใช้หน้าดิน 1 ส่วน ขี้วัวแห้ง 1 ส่วน แกลบดำเก่า 1 ส่วน เศษใบไม้แห้ง เปลือกถั่ว 1 ส่วน ผสมกันให้ทั่วแล้วหมักลงไปในวงบ่อที่วางไว้ให้พูนเป็นหลังเต่า เพราะดินผสมจะยุบลง ให้ความชื้นด้วยน้ำสม่ำเสมอ

และควรผสมยาป้องกันเชื้อราในดินด้วย ใช้เวลาประมาณ 1 เดือน จะเริ่มเห็นมีวัชพืชขึ้นก็สามารถปลูกได้แล้ว เอากิ่งตอนมาปลูกในวงบ่อ กดดินให้แน่นไม่ต้องใช้ฟางคลุมเพราะจะเกิดเชื้อราได้ง่าย การปลูกช่วงเดือนแรกไม่จำเป็นต้องให้ปุ๋ยเลย

พอเริ่มแทงยอดอ่อนต้องใช้ยาฆ่าแมลงอะบาเม็กตินพ่นเพื่อกันไม่ให้แมลงกัดยอดอ่อน หลังจากนั้นอีก 7 วัน ก็จะพ่นยาฆ่าแมลงอีกชนิดหนึ่งคือ ไซเพอร์เมทริน อีกครั้งเพื่อไม่ให้แมลงดื้อยา

แมลงที่เข้าทำลายยอดในช่วงนี้คือ เพลี้ยไก่แจ้ เพลี้ยไฟ หลังจากนั้นอีก 7 วัน ในช่วงนี้ใบจะเริ่มขยาย หนอนชอนใบจะเข้าทำลายและผีเสื้อกลางคืนจะวางไข่จึงต้องใช้ยาฆ่าแมลงซ้ำอีกชนิดหนึ่งคือ คลอไพรีฟอส

เมื่อครบ 3 ครั้ง ใบมะนาวจะเริ่มเข้าสี หนอนแมลงจะไม่เข้าทำลายอีก ในช่วง 2-3 เดือน จะเริ่มให้ปุ๋ย 21-7-14 เพื่อเร่งการเจริญเติบโตของลำต้นและการแตกกิ่งก้านสาขา โดยใช้วิธีโรยรอบโคนให้ห่างประมาณ 1 ฝ่ามือ ทุกๆ 20 วัน ปริมาณแค่ 15 เม็ด

สำหรับต้นเล็ก สำหรับปุ๋ยทางใบใช้สูตร 30-20-10 จำนวน 1 ขีด ต่อน้ำ 20 ลิตร ผสมน้ำพ่นฝอย ทุกๆ 7-10 วัน จนกระทั่งมะนาวอายุ 8-12 เดือน ก็จะเริ่มไว้ผล

การทำมะนาวนอกฤดู

ทางสวนมะนาวแป้นหริภุญชัยทำมะนาวนอกฤดูเป็นหลักเนื่องจากราคาค่อนข้างจูงใจ มะนาวที่จะทำนอกฤดูจะต้องเป็นมะนาวที่อายุ 1 ปีขึ้นไป เพราะต้นจะสมบูรณ์

คุณท่าโร่ จะเริ่มตัดแต่งกิ่งในเดือนสิงหาคม โดยจะเลี้ยงยอดไว้ 2 ชุด เมื่อยอดมะนาวเริ่มแตกใบใหม่ครั้งแรกยังไม่ต้องทำอะไรปล่อยให้แตกกิ่งต่ออีกชั้น และยอดที่แตกใหม่ใบเริ่มเข้าสีแล้ว ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์

ช่วงนี้เริ่มเปลี่ยนสูตรปุ๋ยทางดิน เป็น 8-24-24 เพื่อกระตุ้นให้มีการสะสมอาหารและสร้างตาดอกทุก 7 วัน ในเวลาเดียวกันปุ๋ยทางใบจะใช้สูตร 0-52-34 บวกกับน้ำตาลทางด่วนทุก 5 วัน เพื่อให้มีการสะสมอาหารที่ใบให้เร็วขึ้น

ผ่านไปประมาณ 2 สัปดาห์ ใบจะเขียวเข้มขึ้น ก็จะเริ่มชะลอการให้น้ำ โดยปกติที่ให้น้ำวันละครั้งเป็นเวลา 10 นาที ก็จะเหลือแค่ 5 นาที ปุ๋ยทางใบในช่วงนี้จะเปลี่ยนเป็นสูตร 10-20-30 ส่วนปุ๋ยทางดินจะเปลี่ยนเป็น 8-24-24 ใบมะนาวจะยังไม่ร่วงแต่สีจะเข้มขึ้นอีก ลดปริมาณน้ำลงอีกเหลือแค่ 2-3 นาที

เมื่อใบเริ่มห่อขอบใบชิดกัน ก็จะเริ่มให้น้ำเต็มที่ตามปกติ ใบจะตั้งขึ้นสวย ช่วงนี้ให้สาหร่ายสกัดพ่นเปิดตาดอก 2 ครั้ง ทุก 3 วัน จากนั้น 2 สัปดาห์ จะเริ่มแตกตาดอก และเริ่มพ่นยาฆ่าแมลงป้องกันเพลี้ยไฟไรแดงและยาป้องกันเชื้อรา แต่ห้ามให้ยาชนิดที่มีสารประกอบน้ำมัน มิฉะนั้นดอกจะไหม้

พอดอกบานห้ามพ่นยาทุกชนิด ให้น้ำและปุ๋ยตามปกติ ช่วงดอกบานจะเริ่มเข้าฤดูหนาว หลังจากดอกบาน 3-5 วัน จะเริ่มติดผลอ่อน จะต้องใช้ยาป้องกันเพลี้ยไฟอิมิดาคลอพริด

ในช่วงผลอ่อนเท่าหัวไม้ขีดไฟจะเปลี่ยนปุ๋ยทางดิน เป็น 21-7-14 ปุ๋ยทางใบ เป็น 30-20-10 ให้ผลอ่อนขยายได้เร็วขึ้น ทุกๆ 14 หรือ 20 วัน ใช้เวลาประมาณ 4 เดือนครึ่ง นับแต่วันติดผลก็จะเก็บผลผลิตได้

ในช่วง 2 เดือน ก่อนเก็บผลจะมีหนอนเจาะผลและลำต้นให้ระมัดระวัง ส่วนโรคแคงเกอร์ใช้คอปเปอร์ไฮดรอกไซด์ฉีดพ่นเพื่อป้องกันช่วงอากาศเริ่มชื้นในช่วงฝนและหน้าหนาว

ผลผลิตที่เป็นผลส่วนใหญ่จะขายในพื้นที่ใกล้เคียง และผลผลิตจะออกช่วงระหว่างเดือนมีนาคม-พฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงที่มะนาวทั่วไปมีผลผลิตน้อย จึงได้ราคา ผลละ 3-6 บาท

มะนาวแป้นหริภุญชัยที่ให้ผลผลิตเต็มที่ต่อต้น ประมาณ 1,000 ผล กิ่งพันธุ์ของสวนจะมี 2 แบบ คือ กิ่งตอน ราคาต้นละ 250 บาท สั่งอย่างน้อย 2 ต้น ค่าส่ง 100 บาท สั่งจำนวนมากค่าขนส่งจะลดและมีแถมด้วย ส่วนที่เสียบยอดจะใช้มะนาวด่านเกวียนเป็นตอ ราคาต้นละ 200 บาท ค่าขนส่ง 2 ต้นแรก 200 บาท ต้นต่อไปคิด 50 บาท

สนใจติดต่อเพจ สวนต้นสิงห์ แป้นหริภุญชัย หรือโทรศัพท์ (086) 375-1767 และ (089) 287-0945

 เผยแพร่ทางออนไลน์ครั้งแรก เมื่อวันที่ 12 ก.ย. 25622019