| ผู้เขียน | เมย์วิสาข์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
กำยาน
เหมือนใจโดนกรีด แล้วรีดเป็น “น้ำตา” กลั่นมา…เป็น “น้ำหอม” จากทะเลทราย
ชื่อวิทยาศาสตร์ Styrax benzoides Craib.
ชื่อภาษาอังกฤษ Frankincense หรือ Olibanum
ชื่อวงศ์ STYRACACEAE
ชื่ออื่นๆ สะด่าน สาดสมิง เกลือตาน เขว้
ฉันไม่คุ้นเคยกับเมืองไทยมากนัก เพราะชีวิตฉันอยู่กับทะเลทราย ในกลุ่มประเทศขุด “บ่อน้ำ” แล้วได้ “น้ำมัน” ที่เมืองไทยอยากได้นัก แต่ฉันก็อิจฉาเมืองไทยที่ขุดบ่อแล้วได้น้ำใสๆ ดื่มได้ ฉันรู้จักเมืองไทยก็เพราะว่า มีเรื่องราวของฉันเขียนไว้ในนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน ฉบับที่ 519 วันที่ 15 มกราคม 2555 โดย อาจารย์ทะนุพงศ์ กุสุมา ณ อยุธยา ได้ไปสนทนาหาข้อมูลกับนักวิชาการที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้าน “เห็ด” ชื่ออาจารย์ ดร. อานนท์ เกื้อตระกูล ซึ่งเป็นที่ยอมรับในระดับองค์การสหประชาชาติ สนใจที่จะนำฉันมาศึกษาทดลองปลูกในเมืองไทย ทั้งๆ ที่ฉันเป็น “ไม้หวงห้าม” ไม่อนุญาตให้ขุด หรือนำออกจากแหล่งปลูก และทุกต้นมีการขึ้นทะเบียนพร้อมระบุเจ้าของ โดยเฉพาะประเทศโอมานที่ฉันอยู่ แล้วกำลังขยายไปถึง ซาอุดีอาระเบีย ซีเรีย ซูดาน รวมทั้งอียิปต์ด้วย ฉันจึงรู้สึกแปลกใจจริงๆ ที่อาจารย์อานนท์ นำฉันออกมาได้ ฉันจึงกลายเป็น “ไม้แปลกมากๆ” แห่งเมืองไทย และที่มีคนรู้จักฉันมากขึ้น คงจะเป็นเพราะอาจารย์ทะนุพงศ์ เขียนถึงฉันนี่เอง
สิ่งที่ฉันแปลกใจอีกอย่างคือ ที่เมืองไทยเรียกฉันว่า “เขว้” สะด่าน สาดสมิง ฉันไม่เข้าใจความหมายเลย เคยได้ยินแต่ “เสือสมิง” ฉันเคยรู้ว่าที่เมืองไทยเขา “กรีด” ต้นยางพาราแล้วได้น้ำยาง สำหรับฉันที่เขาเรียกต้น Boswellia หรือในสกุล Styrax เขาขูดเปลือกต้นไม้แล้วปล่อยให้น้ำยางซึมออกมาแข็งตัว เรียกน้ำยางนี้ว่า “น้ำตา” ก็ได้ ซึ่งแต่ละสายพันธุ์ก็อาจให้น้ำยางต่างชนิดต่างคุณภาพก็มี แต่โดยเฉพาะ “Boswelliasacra” ที่ใช้ในการทำเครื่องหอม (incense) และน้ำหอม ได้จากยางหอมนี้
เรื่องน่าแปลกสำหรับฉันอีกอย่างคือ สามารถเจริญเติบโตได้ในสภาวะแวดล้อมที่ไม่น่าจะขึ้นได้ เช่นดูเหมือนงอกออกมาจากหิน แต่ฉันก็คุ้นชินในทะเลทราย ฉันจะเริ่มให้น้ำยางเมื่ออายุ 8-10 ปี การกรีดเก็บน้ำยาง ทำได้ 2-3 ครั้ง ต่อปี โดยเมื่อกรีดเปลือกต้นตามยาว น้ำยางจะซึมตามรอยแผลที่กรีด แล้วแข็งตัวเมื่อถูกอากาศ ชันยางที่กรีดได้ครั้งแรกจะขาวบริสุทธิ์และมีกลิ่นหอมมาก แต่ครั้งหลังสุดจะเป็นยางที่มีคุณภาพดีสุด ชันยาง มีสรรพคุณมากมายนำมาใช้เข้าเครื่องยาเครื่องสำอาง ยาฆ่าเชื้อโรคบางชนิด แก้ไอ ขับเสมหะ ปัสสาวะ ขับลม ห้ามเลือด บำรุงหัวใจ ลดความเครียด โดยเฉพาะใช้ทำเครื่องหอม เผารมควัน อบหอม ไล่ริ้นไรมดแมลง รวมทั้งใช้ผสมในตำรับยาโบราณ ตกแต่งกลิ่นกันบูด ในประเทศฝรั่งเศส นำไปใช้ผลิตอุตสาหกรรมเครื่องหอมชื่อดัง น้ำหอมราคาแพง
เรื่องแปลกอีกอย่างคือ กำยานที่มีขายในตลาด 2 ชนิด คือ กำยานสุมาตรา จากประเทศอินโดนีเซีย และกำยานญวน จากเวียดนาม หรือกำยานหลวงพระบาง จากประเทศลาว แต่แปลกที่ว่ากำยานญวน ฝรั่งเรียกว่า “Siam Benzoin” เพราะกำยานนี้ส่งออกไปขายจาก “ราชอาณาจักรสยาม” ราคาเป็นหลักหมื่นต่อกิโลกรัม
ฉันเป็นต้นไม้ทะเลทรายที่มีบทบาทในพิธีกรรมทางศาสนาตั้งแต่โบราณ มีเปลือกมัน มียางเคลือบให้กลิ่นหอมรุนแรง ทนนาน ในศาสนาคริสต์ และอิสลาม ใช้ทำความสะอาด ฆ่าเชื้อโรค
“ชันยาง” ที่ไหลแห้งเองแล้วตกผลึกใสเหมือนแก้ว ไม่ต้องแปรรูปซับซ้อน
รูปทรงฉันมีเรือนยอดโปร่ง เปลือกต้นสีเทา ใบเดี่ยว มีขนประปราย ดอกสีขาวเป็นช่อสั้นๆ มีกลิ่นหอม ออกช่วงปลายเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ มีผลกลมสีเขียวอ่อน เมล็ด 1-2 เมล็ด แต่นำมาขยายพันธุ์ได้ช้า ต้องใช้ฮอร์โมนช่วย แหม…กำลังอยากจะมาอยู่เมืองไทยเชียว นะนายจ๋า?
อยากจะหอมให้อบอวล ทวนพายุทราย หอมจนได้ลืมกลิ่นเนย กรีดได้เลย…ได้น้ำยาง แล้วเป็น “น้ำหอม” จะยอมให้กรีดทั้งตัวเลยจริงจริ๊ง
กำยาน
ต้นกำยาน จากสาระเร็ว.com
ต้นกำยานจาก traditional-herb.blogspot.com201404blog-post_2320.html
