| ผู้เขียน | พัฒนา นรมาศ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เป็นปัจจัยสำคัญที่ผลิตเพื่อเป็นอาหารสัตว์ เป็นพืชอายุสั้น ที่ใช้น้ำน้อย หลังการเกี่ยวข้าวแล้วเกษตรกรตำบลเมืองหลวง ได้รวมกลุ่มปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์เพื่อตัดเป็นต้นสด ในช่วงอายุ 80-90 วัน ซึ่งเป็นช่วงที่ฝักข้าวโพดอยู่ในระยะน้ำนม 50% เหมาะที่จะตัดมาสับบดใส่ถุงหรือถังเพื่อหมักให้ได้ระยะที่เหมาะสม เมื่อวัวกินจะได้รับโปรตีน วิตามิน หรือแร่ธาตุ แล้วส่งผลให้วัวเจริญเติบโตสมบูรณ์ การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ในช่วงฤดูแล้งนี้ จะเป็นทางเลือกให้เกษตรกรลดต้นทุนการผลิตและยกระดับรายได้เพื่อก้าวสู่วิถีการยังชีพที่มั่นคง
คุณลัดดา วงษ์ภักดี เกษตรกรผู้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสด เล่าให้ฟังว่า ปกติทำนาเป็นอาชีพหลัก หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวได้จัดพื้นที่ 7 ไร่ ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เป็นพืชที่ใช้น้ำน้อย และเลี้ยงวัว 9 ตัว และควาย 7 ตัว ด้วยการปล่อยให้ไปกินหญ้าในทุ่งนาหรือกินฟางข้าวแห้ง วัวก็เจริญเติบโตได้ดีระดับหนึ่ง
เมื่อก่อนนี้ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์เพื่อขายเป็นข้าวโพดฝักแก่ตากแห้งให้โรงงานอุตสาหกรรมแปรรูปเป็นอาหารสัตว์ ระยะเวลาปลูกถึงเก็บเกี่ยว 120 วัน บางฤดูใช้ต้นทุนการผลิตมาก และได้รับผลตอบแทนไม่คุ้มทุน
การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น เมื่อผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์ศรีสะเกษ พร้อมคณะ มาตรวจเยี่ยมการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่ตำบลเมืองหลวง อำเภอห้วยทับทัน ได้แนะนำให้เกษตรกรที่เลี้ยงวัวรวมกลุ่มปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เพื่อตัดต้นสดไปสับบดแล้วนำไปหมักให้วัวกิน จะทำให้ได้รับโปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุ วัวจะเติบโตแข็งแรง การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์เพื่อตัดต้นสดจะเก็บเกี่ยวไวกว่าปกติ 30 วัน ทำให้ต้นทุนการผลิตลดลง และเพิ่มรายได้ครัวเรือน เมื่อพิจารณาแล้วจึงรวมกับเกษตรกรในชุมชนปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์เป็นทางเลือกใหม่
การเตรียมแปลง …ได้ไถเตรียมดินยกร่องแปลงปลูก กว้าง 120 เซนติเมตร ความยาวแปลงตามแนวพื้นที่ จัดร่องน้ำระหว่างแปลงปลูก กว้าง 60 เซนติเมตร หยอดเมล็ดข้าวโพด หลุมละ 1-3 เมล็ด ปลูกเป็น 2 แถว ห่างจากขอบแปลงด้านนอกเข้าไปด้านละ 15 เซนติเมตร ระยะห่างระหว่างต้นตามแนวขอบแปลงห่างกัน 15 เซนติเมตร
พันธุ์ปลูก …ได้ซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ที่ร้านจำหน่ายวัสดุการเกษตรหรือสหกรณ์ ในตลาดท้องถิ่นหรือในเมือง เป็นเมล็ดพันธุ์พื้นเมือง คุณภาพปลอดภัย ราคา 140-150 บาท ต่อกิโลกรัม
การใส่ปุ๋ย …หลังการปลูกได้จัดการใส่ปุ๋ยตรงสูตรตามค่าวิเคราะห์ดิน ใส่ตามอัตราส่วนและระยะเวลา
การให้น้ำ …ตลอดฤดูกาลปลูก ต้นข้าวโพดเลี้ยงสัตว์จะใช้น้ำน้อยและพอเพียง ต้นข้าวโพดก็จะเติบโตได้ดี
การเก็บเกี่ยว …เมื่อต้นข้าวโพดเลี้ยงสัตว์อายุ 80-90 วัน เป็นช่วงต้นข้าวโพดติดฝักระยะน้ำนม 50% ได้ใช้มีดพร้าตัดที่โคนต้น รวบรวมนำเข้าโรงเรือนเพื่อจัดการสับบดและหมักให้ได้ระยะที่เหมาะสมก่อน
การสับบดและหมัก …นำต้นข้าวโพดสดใส่เข้าเครื่องสับบด แล้วให้ไหลผ่านลงไปในภาชนะรองรับ รวบรวมนำไปใส่ในถังหมัก ปิดฝาหรือใส่ถุงพลาสติกหนามัดปากถุงให้แน่น การหมักไม่ใส่ส่วนผสมอื่นใดเติมลงไป เพราะต้นข้าวโพดจะมีน้ำหรือความชื้นพอเพียงในการย่อยได้ดีอยู่แล้ว เมื่อหมักได้ที่เหมาะสมจึงนำมาให้วัวกิน
อาหารวัว …ต้นข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ต้นสดที่สับบดและหมักดีแล้ว วัวแต่ละตัวจะกิน ประมาณ 2 เข่ง หรือ 23 กิโลกรัม ต่อวัน วัวจะได้รับทั้งโปรตีนสูง วิตามิน และแร่ธาตุ ที่พอเพียง ทำให้วัวเจริญเติบโตแข็งแรงได้ดี
การตัดสินใจปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสดสับบดหมัก เมื่อจัดให้วัวกิน ทำให้วัวเจริญเติบโต แข็งแรง ทำให้ต้นทุนการผลิตลดลง ทำให้ได้ก้าวสู่ความสำเร็จ มีรายได้เพิ่มและก้าวเดินสู่การยังชีพด้วยวิถีเศรษฐกิจพอเพียง
คุณลุงไพฑูรย์ ฝางคำ ประธานวิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมและผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชนตำบลผักไหม อำเภอห้วยทับทัน เล่าให้ฟังว่า หลังเก็บเกี่ยวข้าวแล้วได้สนับสนุนให้สมาชิกปลูกพืชหมุนเวียนอายุสั้น ใช้น้ำน้อย เช่น ปลูกถั่วเหลือง ปอเทือง ถั่วเขียว หรือข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เพื่อช่วยตัดวงจรศัตรูพืชที่ฝังตัวอยู่ในดิน และเมื่อไถกลบทั้งต้นก็จะถูกย่อยสลายทำให้โครงสร้างดินอุดมสมบูรณ์และช่วยลดต้นทุนการใช้ปุ๋ยลงในฤดูถัดไป
ส่วนการเชื่อมโยงกับเพื่อนเกษตรกรบ้านเมืองหลวงที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสด ได้ส่งเสริมด้านการตลาด ด้วยการซื้อข้าวโพดหมักมาเป็นอาหารวัว ได้เข้าไปเรียนรู้กระบวนการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสดสับบดและหมัก เพื่อนำมาใช้เป็นแนวทางพัฒนาการเกษตรให้กับชุมชนตำบลผักไหมมีความมั่นคงยั่งยืน
คุณมังกร วงศ์ศรี ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์ศรีสะเกษ เล่าให้ฟังว่า ได้ติดตามงานส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์ในหลายพื้นที่ของจังหวัดศรีสะเกษ พบว่า มีเกษตรกรเลี้ยงวัวและควาย เฉลี่ย 1-5 ตัว ต่อราย เพื่อใช้เป็นแรงงานเกษตรหรือซื้อขายในเชิงการค้า เพื่อพัฒนาการผลิตวัวคุณภาพ จึงสนับสนุนพ่อพันธุ์วัว 1 ตัว ให้นำมาผสมกับแม่วัวพันธุ์พื้นเมือง 30 ตัว เกษตรกรต้องปฏิบัติดูแลบำรุงรักษาให้การเลี้ยงพ่อพันธุ์วัวมีสุขภาพแข็งแรง
ได้ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสดมาสับบดและหมักเป็นอาหารวัว โดยให้ตัดเก็บหลังจากปลูกได้ 80-90 วัน ซึ่งเป็นช่วงที่ต้นข้าวโพดติดฝักในระยะน้ำนม ประมาณ 50% นำต้นข้าวโพดทั้งต้นเข้าสับบดแล้วใส่ถังหมัก เมื่อวัวกินจะย่อยง่าย ได้รับทั้งโปรตีน วิตามิน และแร่ธาตุ วัวเจริญเติบโตไวและมีสุขภาพแข็งแรง
การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ตัดต้นสด พื้นที่ 1 ไร่ จะได้ผลผลิต 5-6 ตัน ขายได้ 2 บาท ต่อกิโลกรัม หรือมีรายได้ 10,000-12,000 บาท ต่อไร่ เมื่อปฏิบัติดูแลบำรุงรักษาดี ข้าวโพด 1 ต้น จะได้น้ำหนัก 4 กิโลกรัม เป็นการปลูกพืชอายุสั้น ใช้น้ำน้อย ต้นทุนการผลิตลดลง ได้ผลตอบแทนคุ้ม เกษตรกรมีรายได้และมั่นคงในการยังชีพ
จากเรื่อง ฤดูแล้ง ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ตัดต้นสดสับบด หมักเลี้ยงวัวและขาย รายได้ดี เป็นทางเลือกการปลูกพืชอายุสั้น ใช้น้ำน้อย ที่ให้ผลตอบแทนที่ดีกว่า สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ คุณลัดดา วงษ์ภักดี บ้านเลขที่ 66/1 หมู่ที่ 3 บ้านเมืองหลวง ตำบลเมืองหลวง อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ โทร. 087-880-9334 หรือ ที่ศูนย์วิจัยและบำรุงพันธุ์สัตว์ศรีสะเกษ โทร. 045-612-507 ก็ได้ครับ
———————————————————————————————————
พิเศษ! สมัครสมาชิกนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน, มติชนสุดสัปดาห์ และศิลปวัฒนธรรม ลดราคาทันที 40% ตั้งแต่วันนี้ – 30 มิถุนายน 63 เท่านั้น! คลิกดูรายละเอียดที่นี่
