ผู้เขียน	กัลยดา ชุ่มอินทรจักร
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 1 เมษายน พ.ศ.2564

การบังคับมะนาวให้ออกหน้าแล้ง

มะนาว ปลูกกันทั่วไป มารู้จักกับมะนาวทำเงินในหน้าแล้ง ที่ได้ราคาสูง และเทคนิคทำให้ลูกใหญ่ได้ราคาดี มะนาวใครๆ ก็ปลูกได้ ปัจจุบันนี้มีเกษตรกรปลูกมะนาวมากมาย มีหลากหลายพันธุ์ แต่พันธุ์ที่นิยมในเมืองไทย ก็คือมะนาวแป้น ซึ่งถูกปากคนไทย และถูกกับอาหารไทย โดยเฉพาะส้มตำ

ในที่นี้จะขอแนะนำเจ้าของพันธุ์ มะนาวแป้นดกพิเศษกำแพงเพชร คือ อาจารย์วิเชียร บุญเกิด ผู้ที่เป็นปราชญ์พื้นบ้านของเกษตรกรผู้ที่ประสบความสำเร็จในการทำเกษตรผสมผสาน ที่สร้างรายได้มากมายในแต่ละเดือน แม้ว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับเศรษฐกิจของโลก และเกิดโรคระบาดหนักในเมืองไทยและทั่วโลกตอนนี้ แต่รายได้จากสวนผสมผสานของอาจารย์วิเชียรนั้นยังพอที่จะเลี้ยงลูกน้องได้ โดยไม่มีการงดเงินเดือนลูกจ้างภายในสวนหลายชีวิต

มะนาวแป้น นั้นเป็นพันธุ์ดั้งเดิมของไทยเรา แต่ก็แยกย่อยออกไปในแต่ละจุดเด่นของแต่ละพันธุ์ไป มะนาวแป้นบางพันธุ์ก็จะมีเปลือกบาง กลิ่นหอม น้ำเยอะ แต่ข้อเสียคือ เมล็ดเยอะ เป็นต้น แต่อาจารย์วิเชียรได้ทดลองแก้จากจุดเสียของแต่ละพันธุ์ใช้เวลานาน จนได้รับรางวัลมากมาย อาจารย์วิเชียรทดลองโดยการเสียบยอดและใช้ต้นพันธุ์จากมะนาวพื้นเมืองบ้าง หรือต้นส้มบ้าง แต่มาสำเร็จได้ด้วย ต้นส้มโอน้ำกร่อย มาเป็นต้นตอ จึงได้ปมเด่นหรือจุดเด่นของต้นพันธุ์มาทั้งหมด โดยเฉพาะความดกและให้ผลผลิตในหน้าแล้ง หมายถึง การบังคับให้ออกผลผลิตในหน้าแล้งได้ง่าย และมีผลกระทบต่อต้นแม่น้อยมาก คือหมายถึงลำต้นไม่โทรมหรือเสื่อมสภาพ ฟื้นฟูได้เร็ว การใช้ต้นตอส้มโอน้ำกร่อยและเสริมรากได้หลายรากนั้น ทำให้หาอาหารเก่งและบังคับความสูงได้ดี ลักษณะกิ่งก้านแผ่ออกด้านข้าง ทำให้เก็บผลผลิตง่าย มีอาจารย์และนักวิชาการจากมหาวิทยาลัยด้านการเกษตรชื่อดังแวะมาเยี่ยมและศึกษาเรียนรู้ รวมถึงนักวิชาการเกษตรจากประเทศภูฏานและประเทศเม็กซิโก ก็แวะมาเยี่ยมมาเยือน พร้อมทั้งได้รับรางวัลแห่งความสำเร็จมากมาย จากองค์กรเอกชน จนถึงองค์กรจากรัฐบาล

ที่สวนสุวรรณีปรางทอง จังหวัดกำแพงเพชร อาจารย์วิเชียรได้พาไปชมสวนมะนาวที่แบ่งพื้นที่ส่วนใหญ่ปลูกมะนาว “ผมแจ้งเกิดก็มะนาวแป้นดกพิเศษกำแพงเพชรนี่แหละครับ คร่ำหวอดมานานจนได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่น และผู้หลักผู้ใหญ่ในจังหวัดและอาจารย์มหาวิทยาลัยได้มาดูงานมากมาย”

ภายในแปลงไม้ผลสวนผสมของอาจารย์วิเชียร มีสิบกว่าชนิด ที่โดดเด่นนั้นมี ต้นมะนาว ปลูกมะนาวแป้นดกพิเศษกำแพงเพชรมาหลายปี โดยพื้นที่ส่วนใหญ่ของสวนกว่า 17 ไร่ แบ่งปลูกมะนาว 400 กว่าต้น ใช้เทคนิคและประสบการณ์ตรงลองผิดลองถูกมามากมาย และอาจารย์วิเชียรก็ยินดีที่จะถ่ายทอดวิชาความรู้ให้แก่ท่านที่สนใจเรียนรู้ไปทดลองทำ และยินดีที่จะสอนให้ ถ้าแวะมาสอบถามอาจารย์ที่สวนได้

 

ขั้นตอนการเสริมราก เพื่อให้ได้
มะนาวต้นเตี้ย ลูกโต และลูกดก

การเสริมรากแก้วให้มะนาวก็จำเป็น เพื่อให้ต้นแข็งแรง ลำต้นจะมีขนาดใหญ่ภายใน 6 เดือน จะมีลำต้นขนาดเท่ามะนาวที่มีอายุเท่ากับ 3 ปีเลยทีเดียว การเสริมรากก็หมายความว่า เสริมต้นตอเข้าไปในต้นพันธุ์ที่ปลูกได้ 6 เดือนไปแล้ว โดยการบากที่ลำต้นแล้วใช้ต้นตอที่มีรากแก้วเสียบเข้าไป พันด้วยพลาสติกใสหรือสก๊อตเทปใสกันน้ำเข้า ประมาณ 45 วัน ก็แกะพลาสติกใสออก และห่อพลาสติกใสแบบบางๆ อีก 1 สัปดาห์ ก็ถือว่าต้นตอติดแล้ว ขั้นตอนการเสริมรากใช้ได้แล้ว การเสริมรากต้นตอให้มะนาว สามารถเสริมรากจากต้นตอได้ 4-5 ต้นตอ โดยทำทีละต้น ก็จะได้มะนาวต้นเตี้ย ให้ลูกดก

การปลูก…

ระยะห่าง สวนอาจารย์วิเชียรใช้ 2.5-3 เมตร การปลูกมะนาวไม่จำเป็นต้องปลูกกันห่างมาก เพราะมะนาวจะแผ่กิ่งออกทางด้านข้าง ซึ่งระยะห่างขนาดนี้ทำให้ป้องกันลมแรงได้เป็นอย่างดี การปลูกในวงบ่อซีเมนต์ที่เปิดโล่งนั้นดีกว่าวงบ่อซีเมนต์ที่ปิดก้น เพราะจะทำให้การระบายน้ำได้ดี และรากไม่เน่า

การดูแล…

ระยะแรกต้องให้น้ำทุกวันเช้า-เย็น โดยรดน้ำให้ชุ่มและคลุมดินด้วยฟางหรือใบไม้แห้ง เพื่อรักษาความชื้นของโคนต้นไว้

การให้ปุ๋ย…

ที่สวนใช้ปุ๋ยคอกในระยะแรก และฮอร์โมนชีวภาพ สารเคมีป้องกันมดหรือแมลงในดินกัดกินรากนิดหน่อย ให้ครั้งเดียว ภายใน 1 สัปดาห์ สังเกตดูว่ามะนาวเริ่มติดแล้ว ไม่มีอาการเหี่ยวเฉา และกันรากเน่า หลังจากนั้นก็ดูเรื่องของสภาพแวดล้อม ถ้าร้อนจัดเกินไปก็ใช้ซาแรนมุงพอสังเกตได้ว่า มะนาวแข็งแรงดีแล้ว ก็เอาซาแรนออก เป็นระยะเริ่มปลูกที่ติดแล้ว

มะนาวแป้นดกพิเศษกำแพงเพชร ผลิดอกเร็ว เพราะว่าในระยะของการทำกิ่งพันธุ์เสียบยอดใช้เวลา 3 เดือนแล้ว ฉะนั้น พอถึงมือผู้รับจึงผลิดอกเร็ว แต่ไม่ควรเก็บไว้ ให้เด็ดทิ้ง เพื่อรักษาและบำรุงต้นให้แข็งแรงก่อน ปล่อยให้ลำต้นแตกกิ่งแตกยอดให้เต็มที่จนถึง 15 เดือน ก็เก็บดอกไว้ ปล่อยให้มะนาวติดผลอ่อนได้เลย

ในระยะที่มะนาวเริ่มให้ลูก ก็ให้เด็ดทิ้งบ้าง อย่าปล่อยให้มะนาวดกเกินไป หลังจากมีลูกในชุดแรกตามฤดูกาลแล้ว มะนาวก็จะให้ผลผลิตไปเรื่อยๆ แต่ต่อไปเราจะเริ่มให้มะนาวออกลูกในหน้าแล้ง ด้วยวิธีดังนี้ โดยเริ่มทำในปลายฤดูฝนต้นเดือนพฤศจิกายน โดยรดน้ำให้น้อยที่สุด จนเห็นใบแก่เริ่มร่วงอย่าตกใจ ระยะเวลาไม่แน่นอนว่าใบจะร่วงหมดเมื่อไร ใช้เวลาไม่แน่นอน สังเกตได้จากความชื้นที่โคนต้นทุเลาลง อาจจะกินเวลาประมาณ 3 สัปดาห์ ถึง 1 เดือน มะนาวก็จะเริ่มแตกใบอ่อน พร้อมกับผลิดอก ธรรมชาติของมะนาวพันธุ์นี้จะออกดอกตลอด ระยะที่ติดผลอ่อน เพิ่มน้ำนิดหน่อย อย่าให้น้ำมากเด็ดขาด จะทำให้มะนาวสำลักน้ำอาจจะทำให้รากเน่าได้

ในระยะที่มะนาวติดผลอ่อนนั้น มะนาวก็จะออกดอกต่อในรุ่นต่อไป ไม่ขาดต้น ผลจะเริ่มแก่ในเดือนเมษายน ระยะออกดอกถึงเก็บผลผลิต ใช้เวลา 4 เดือน ถึง 4 เดือนครึ่ง ถ้าเป็นพันธุ์อื่น ใช้เวลา 5 เดือนกว่า จะเก็บผลมะนาวได้ทุกวัน เพราะว่าถ้ามะนาวติดผลอ่อนรุ่นแรกแล้ว ดอกรุ่นใหม่จะซ้อนขึ้นมา ทำให้มีมะนาวให้เก็บได้ทุกวันในช่วงหน้าแล้ง          

ข้อดีของพันธุ์มะนาวแป้นดกพิเศษ

ข้อดีคือ การบังคับให้มะนาวออกในหน้าแล้ง และให้ผลผลิตเป็นทะวาย ซึ่งสามารถสร้างรายได้อย่างเช่นตอนนี้เก็บได้สัปดาห์ละ 3,000-3,500 ผล มะนาวพันธุ์นี้โดยธรรมชาติจะให้ผลผลิตชุกในหน้าแล้ง อยากให้ออกตอนไหนก็ออกได้ โดยการตัดแต่งกิ่งไม่ให้พร้อมกัน เคล็ดลับสร้างรายได้ ถ้าตัดกิ่งพร้อมกัน ก็จะออกพร้อมกัน ชะลอการตัดแต่งกิ่งอย่าให้เหมือนกัน พอเก็บเกี่ยวลูกใหญ่ ลูกเล็กก็จะมีขนาดเท่านิ้วก้อย รุ่นที่กำลังออกดอก ใน 1 ต้น มี 3 รุ่น ขายส่งรับซื้อที่สวน ราคาตั้งแต่กิโลกรัมละ 15 บาท ถึง 25 บาท หน้าที่มะนาวขาดตลาด 1 กิโลกรัม 11-12 ลูก หน้าแล้ง 15-18 ลูก สร้างรายได้ให้อาจารย์วิเชียรเกือบๆ สองหมื่นบาทต่อเดือน

 

เทคนิคการสร้างรายได้จากการปลูกมะนาวหน้าแล้ง

“ที่สวนปลูกกว่า 400 ต้น อายุเฉลี่ย 7-8 ปี ทยอยตัด ปลูก 4-8 ปี เปลี่ยนไปเรื่อยๆ 400 กว่าต้น ต้นมะนาวอายุเฉลี่ย 5 ปี จะให้ผลผลิตมาก ถ้าหวังลูกมากก็ต้องขยายพันธุ์ตลอดและปลูกไล่เลี่ยกัน โดยถ้าอายุสูงสุด 8 ปี ในปีที่ 6 ก็ทยอยปลูกต้นใหม่อยู่เรื่อยๆ ปีที่ 8 ก็ตัดต้นแก่ออก ต้นใหม่ก็จะทันให้ผลผลิตพอดี วิธีนี้จะทำให้เรามีรายได้เข้ามาตลอด มะนาวแป้นดกพิเศษกำแพงเพชร โดยสายพันธุ์ของมะนาวพันธุ์นี้จะออกดกในหน้าแล้ง ถือเป็นมะนาวที่สร้างรายได้อย่างงาม…ที่สวนผมรายได้ไม่ขาดก็เพราะมีไม้ผลผสมผสาน และการดูแลเอาใจใส่ โดยเฉพาะน้ำและปุ๋ยคอกอย่าให้ขาด ผมให้น้ำแบบน้ำหยด เคล็ดลับของมะนาวที่สวนผม ใช้ปุ๋ยคอกดีที่สุด สลับปุ๋ยขี้ไก่ ให้ใช้สลับกัน เพราะขี้ไก่จะมีความเค็มมากกว่าขี้วัวครับ” อาจารย์วิเชียร แนะนำ

ข้อแนะนำจากเกษตรกรอย่างอาจารย์วิเชียรคือ ต้องผลิตผลผลิตทางการเกษตรให้สวนทางกับฤดูกาล พยายามทำผลผลิตในช่วงที่ขาดตลาด นั่นแหละถึงสร้างรายได้ให้มากกว่าเดิม อย่างเช่น มะนาว เดี๋ยวนี้คนทั่วไปก็ปลูกมะนาวกันทั้งนั้น พอถึงฤดูกาลก็ล้นตลาด ราคาตก นี่คือปัญหาหลักของเกษตรกร การตลาดเป็นเรื่องใหญ่ การผลิตในช่วงที่ขาดทำให้ได้ราคา ก็คุ้มค่าของการดูแล เหนื่อยเท่ากัน พอผลผลิตล้นตลาดก็ขาดทุน เพราะการเกษตรก็มีต้นทุน เช่น แรงงาน ค่าน้ำ ค่าปุ๋ย ค่าดูแลสวน ล้วนแต่ใช้ทุนทั้งนั้น เพียงแต่ว่า การเกษตรหรือการปลูกมะนาวนั้นอยู่ได้หลายปี ที่สวนของอาจารย์วิเชียรพยายามไม่ให้เกิน 8 ปี อาจารย์วิเชียรก็จะเริ่มปลูกต้นใหม่แทรกไป แล้วก็ตัดต้นเก่าทิ้งไป นี่ก็เป็นสิ่งที่จำเป็นในการที่จะให้ได้ผลผลิตสูง

 

ข้อดีของการทำการเกษตรไม้ผล

การปลูกเพียงครั้งเดียวให้ผลผลิตทั้งปี ทำให้มีรายได้ตลอด เพราะระยะการลงทุนปลูกมะนาวนั้นระยะเริ่มให้ผลผลิต เริ่มเดือนที่ 15 จนถึง 8 ปี ถือว่าคุ้มค่าในการลงทุน ข้อควรระวังที่หลีกเลี่ยงไม่ได้คือ สภาพดินฟ้าอากาศเท่านั้น แต่ก็ต้องพยายามปรับปรุงดูแลการตัดแต่งกิ่งเพื่อรักษาสมดุลของต้นมะนาว การให้ปุ๋ยอย่างเหมาะสม ไม่มากและไม่น้อยเกินไป ทำให้พืชมีการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อม ทำให้ต้นไม้อยู่ได้ เกษตรกรก็อยู่ได้ครับ

ฉะนั้น ที่สวนของอาจารย์วิเชียรจึงพยายามบังคับผลผลิตให้ออกนอกฤดูกาล ทำให้อาจารย์วิเชียรมีรายได้มากขึ้น เพียงแต่ใช้วิธีศึกษาหาความรู้จากการลองผิดลองถูก จนประสบความสำเร็จได้ผลผลิตตามเป้าหมาย จึงนำความรู้มาเผยแพร่โดยไม่ปิดบัง อาจารย์วิเชียรยินดีแนะนำและให้ความรู้เท่าที่ประสบการณ์ตรงมีแก่ท่านที่สนใจจะปลูกมะนาวเชิญแวะมาที่ สวนสุวรรณีปรางทอง เลขที่ 161/2 หมู่ที่ 1 ตำบลอ่างทอง อำเภอเมือง จังหวัดกำแพงเพชร 62000 เบอร์โทร. 085-244-1699 อาจารย์วิเชียร บุญเกิด