ปลูกข้าวโพดพืชเชิงเดี่ยวไปไม่รอด หันมาทำเกษตรผสมผสานไปได้ดี ที่เมืองน่าน

คุณชูศักดิ์ หาดพรม คนเมืองน่าน เดิมทำอาชีพเกษตรกรรมโดยปลูกข้าวโพดซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจเชิงเดี่ยว รวมทั้งเป็นผู้รับซื้อข้าวโพดเพื่อขายต่อพ่อค้าคนกลาง รูปแบบการปลูกข้าวโพดสมัยนั้นจะใช้สารเคมี ยาฆ่าหญ้า และยาฆ่าแมลง ทำให้มีต้นทุนการผลิตสูง เมื่อประสบปัญหาราคาผลผลิตตกต่ำและปัญหาภัยแล้ง จึงขาดทุนในที่สุด และก่อให้เกิดหนี้สินเป็นจำนวนมาก จึงตัดสินใจเลิกปลูกข้าวโพดหันมาดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง โดยเริ่มคิดถึงการพึ่งพาตนเอง เลิกใช้สารเคมี ทำการอนุรักษ์ดิน ไม่ไถหน้าดิน ปลูกพืชตระกูลถั่วคลุมดิน และไม่เผาทำลายวัชพืช แต่จะใช้เศษพืชและวัชพืชคลุมดินไว้เพื่อให้เกิดความชุ่มชื้น ปราบวัชพืชโดยวิธีการทางชีวภาพ คือการปลูกพืชแบบผสมผสาน การจัดสัดส่วนอย่างเหมาะสม เพื่อให้มีความสมดุล และเกิดประโยชน์สูงสุด คุณชูศักดิ์ ได้ใช้พื้นที่การเกษตรของตนเองเพื่อจัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้ของเครือข่ายสภาผู้นำชุมชนในชื่อ “กลุ่มเกษตรกรรมทางเลือก” โดยก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2535 มีสมาชิกประมาณ 10 คน และได้ขยายกลุ่มออกไปยังอำเภอต่างๆ จนมีสมาชิกเพิ่มขึ้นทุกปี ต่อมาในปี พ.ศ. 2539 ได้ก่อตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้บ้านแสงเทียน เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้แก่เกษตรกรและประชาชนทั่วไปที่สนใจ

 รูปแบบกิจกรรมทางการเกษตร

คุณชูศักดิ์ ดำเนินกิจกรรมทางการเกษตรโดยมีความโดดเด่นเรื่องเกษตรผสมผสาน คุณชูศักดิ์ได้ปลูกไม้ผลที่หลากหลายพันธุ์ผสมผสานกันภายในแปลง ปลูกไม้หลากหลายชั้น เช่น ไม้ชั้นบน ชั้นกลาง และชั้นล่าง เป็นการสร้างประโยชน์ที่หลากหลาย ทั้งการป้องกันลม เป็นไม้ใช้สอยก่อสร้างบ้านเรือน และสร้างความสมดุลในระบบนิเวศ ไม้ผลที่ปลูก เช่น กระท้อน ลิ้นจี่ มะม่วง มะนาว ลำไย และได้ขุดบ่อน้ำเพื่อเลี้ยงปลา ซึ่งสามารถนำน้ำในบ่อไปใช้ในพื้นที่เกษตรได้เป็นอย่างดี คุณชูศักดิ์ ทำการเกษตรที่ปลอดภัยจากสารเคมีโดยใช้น้ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยหมัก เพื่อการปรับปรุงบำรุงดิน ใช้ฮอร์โมนฉีดพ่น เพื่อเป็นการให้อาหารทางใบแก่ไม้ผล และใช้น้ำส้มควันไม้เพื่อฉีดพ่นขับไล่แมลงในสวนผลไม้ ซึ่งพบว่าได้ผลดี ไม่มีแมลงมารบกวน นอกจากนี้ คุณชูศักดิ์ได้เพาะเห็ด เลี้ยงสัตว์ และผลิตอาหารสัตว์โดยภูมิปัญญาชาวบ้าน ผลิตน้ำยาอเนกประสงค์ แปรรูปอาหารจากผลผลิตทางการเกษตรที่เหลือจากการจำหน่าย และปลูกพืชผักสวนครัวไว้รอบๆ ต้นมะนาว กิจกรรมเกษตรผสมผสานดังกล่าว สร้างรายได้ให้แก่คุณชูศักดิ์และครอบครัวอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งปี

 

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่นำมาปฏิบัติ

คุณชูศักดิ์ได้ดำเนินชีวิตและประกอบอาชีพตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คือ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล และการมีภูมิคุ้มกัน โดยเฉพาะหลัก การมีภูมิคุ้มกัน คือ มีกิจกรรมทางการเกษตรที่หลากหลาย ทำให้ไม่มีความเสี่ยงต่อความแปรปรวนของราคาผลผลิต รวมทั้งมีการจัดการที่ดีในทุกๆ กิจกรรม เช่น การปลูกมะนาวที่ไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับเรื่องการขาดแคลนน้ำ เนื่องจากมีการจัดการน้ำที่ดี มีน้ำกักเก็บไว้เพียงพอตลอดทั้งปี ในกรณีที่มะนาวราคาตกต่ำหรือล้นตลาดสามารถนำผลผลิตทางการเกษตรอื่นไปจำหน่ายได้ ถือเป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้ตนเองและครอบครัว

 

ถามเพิ่มเติมได้ที่ คุณชูศักดื หหาดพรม เลขที่ 118 หมู่ที่ 1 บ้านหาดเค็ด ตำบลเมืองจัง อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน 55000 โทรศัพท์ (089) 191-4668, (054) 684-578