ไปเจอ “ มะนาวเว่อ ”  พันธุ์ไม้โบราณ  ที่สวนตันเจริญ จังหวัดสระแก้ว ของอาจารย์ธงเทพ ตันเจริญ และภรรยา คือ คุณบุญนำ จำปาสุข (โทร. 089-233-7586 , 084-926-6363 )  ชาวสระแก้ว เรียกมะนาวชนิดนี้ว่า  “ มะนาวเว่อ” ซึ่งมะนาวชนิดนี้ มีชื่อเรียกแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่น  ภาคกลางเรียกว่า ส้มมะนาวหรือส้มมะละกอ  แถบอีสาน เรียกว่า หมากเว่อ  มะโว้ช้าง  มะนาวควาย มะนาวริปน ส้มนาวคลาน และส้มละโว้

มะนาวเว่อหรือมะนาวยักษ์  มีถิ่นกำเนิดในอินเดีย เป็นพืชตระกูลส้มประเภทซิตรอน  เติบโตได้ดีในสภาพดินร่วนปนทราย ไม่ชอบที่ชื้นแฉะ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการตอนกิ่ง  โดยทั่วไป ต้นสูงประมาณ 3-10 เมตร ตามลำต้นและกิ่งก้านมีหนาม  ใบใหญ่และมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว  ผลกลมใหญ่ ผิวเรียบเปลือกหนา ดอกมีสีขาวอมม่วง มีกลิ่นหอม   ผลสุกมีสีเหลืองมะนาว ขนาดผลใหญ่สุดเท่าผลส้มโอ มีรสเปรี้ยว มีกลิ่นหอมคล้ายน้ำมะนาว แต่รสอ่อนกว่ามะนาวเล็กน้อย ใช้ปรุงอาหารแทนน้ำมะนาวได้ดี  ใบอ่อน นำมาลวกหรือต้มรับประทานเป็นผักเครื่องเคียงร่วมกับน้ำ พริก  ลาบได้อย่างอร่อย ส่วนใบแก่นำมาหั่นเป็นฝอย ใส่ลาบเพื่อดับกลิ่นคาวปลา

มะนาวเว่อ  มีสรรพคุณทางยาช่วยฟอกระดู  ขับเสมหะ แก้เลือดออกตามไรฟัน และแก้ไอ  ผิวเปลือก  ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้ลมวิงเวียน แก้ลมท้องขึ้นอืดเฟ้อ  รากเป็นยากระทุ้งพิษ แก้เสมหะ แก้พิษฝีภายใน ถอนพิษผิดสำแดง แก้ประดง แก้น้ำเหลืองเสีย