เผยแพร่	วันพุธที่ 10 สิงหาคม พ.ศ.2559

พันธุ์ขนุนที่ได้ยินครั้งแรกและเข้าใจว่ามีการขยายพันธุ์ด้วยวิธีการสมัยใหม่ พันธุ์แรกคือ ขนุน “ตาบ๊วย” จากนั้นก็เป็นขนุนสามใบเถาจากจังหวัดปราจีนบุรี คือฟ้าถล่ม ทองสุดใจ และจำปากรอบ เจ้าของคือ คุณสมปอง ตวงทอง

ฟ้าถล่ม ทองสุดใจ และจำปากรอบ ครองตลาดอยู่นาน ยุคเก่าก่อนเมื่อแวะไปหาซื้อกิ่งพันธุ์ไม้ที่บ้านหนองเต่า อำเภอเมือง จังหวัดปราจีนบุรี ผู้ค้าต้องมี 3 สายพันธุ์นี้ไว้ตอบสนองผู้ซื้อ

เพราะขยายพันธุ์ขนุนด้วยวิธีการเพาะเมล็ด จึงเกิดการกลายพันธุ์ใหม่ๆ ขึ้นมามากมาย เจ้าของเห็นว่า ขนุนลักษณะใหม่ๆ ที่ได้น่าสนใจ ก็ขยายพันธุ์โดยการติดตา ทาบกิ่ง และเสียบยอด เพื่อให้ได้ลักษณะสายพันธุ์เดิ

เนื่องจากยุคเก่าก่อน มีคนสนใจปลูกขนุนกันมาก จึงมีสายพันธุ์ใหม่ๆ ขึ้นมาประดับวงการ

ว่าไปแล้ว การแข่งขันของสายพันธุ์ขนุน คล้ายกับการแย่งตำแหน่งตัวจริงของนักฟุตบอล

นักฟุตบอลตำแหน่งปีกซ้าย ในสโมสรแมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด อาจจะมี 2 คน ใครที่ฟิตหรือฟอร์มดีกว่าจะได้เป็นตัวจริง ใครที่ฟอร์มไม่ดี ต้องตกเป็นตัวสำรอง หากทนนั่งในเก้าอี้สำรองไม่ได้ อาจจะต้องย้ายไปทีมอื่น

วงการขนุนนั้น เจ้าของจะนำเสนอว่า ขนุนตัวเองนั้นดูแลรักษาไม่ยาก ผลดก รูปทรงผลสวย ผิวผลไม่มีแป้ว เนื้อมาก ซังน้อย สีสวย รสชาติหวาน

ที่สำคัญมากนั้นคือ เรื่องของเนื้อ อย่างขนุนหนัก 10 กิโลกรัม หากแกะเนื้อได้มาก แสดงว่าขนุนพันธุ์นั้นมีอนาคตไกล

งานคัดสายพันธุ์ขนุน เริ่มจากเจ้าของก่อน เมื่อนำเข้าสู่ตลาด บอกว่าดีอย่างนั้นดีอย่างนี้ แต่สุดท้าย ผู้ปลูกและผู้บริโภคจะตัดสินให้ ด้วยเหตุนี้ สายพันธุ์ที่คุณสมบัติเด่นน้อยกว่า ก็จะทยอยหายไป

ที่ทยอยหายนี้หมายถึงปลูกน้อยลง ส่วนที่ปลูกอยู่ เจ้าของไม่ดูแลรักษา สุดท้าย ก็หายไปจากสารระบบ นอกจากไม่ได้เป็นตัวจริงแล้ว ยังต้องแขวนรองเท้าอีกต่างหาก

สายพันธุ์ขนุนที่เด่นๆ ดังๆ ในอดีต มีอะไรบ้าง

เริ่มจากขนุนที่มีภูมิลำเนาอยู่ในกรุงเทพฯ และปริมณฑลก่อน ได้แก่ ไพศาลทักษิณ ผู้พัน พระพิราพ เจ๊กโต๊ะ หยก ตาบ๊วย บ๊วยฉิมพลี โชควัฒนาเมล็ดลีบ คุณหญิง ป้าเนียม เหลืองจีนแดง มาเลเซีย เหลืองตานาค คุณวิชาญ (ขุนวิชาญ) แม่ไม้เมืองนนท์ เหลืองเรวดี

นครปฐมมี…ศรีบรรจง เหลืองบางเตย เขียวข้างคด ทองไพโรจน์ แม่กิมไน้ คอกเก้ง

ปราจีนบุรีแหล่งใหญ่ ได้แก่ ฟ้าถล่ม ทองสุดใจ จำปากรอบ เหรียญบาท อีถ่อ ทองสัมฤทธิ์ ฟ้าสีทอง ขนุนสวนไม้เด็ด

ตะเภาแก้ว ตะเภาทอง จากจังหวัดพิจิตร

ชลบุรีไม่น้อยหน้า มีพันธุ์…หนึ่งในพัน แดงจำปา หัวกุญแจ แม่เนื้อหอม หมาร้องไห้ เหรียญชัย ป้าจื๊อ มะหวด ทองส้ม จำปาศรีราชา เกร็ดแก้ว ทองหอม เหลืองศรีชล รุ่งทวี 70 ก้านเขียวทะวาย เหลืองประไพร เหลืองพิชัย รวงทอง แดงรัศมี แดงรังสี เหรียญทอง

เบาเปลือกหวาน (เบาละแม) นาเสน ทองนาทวี ทางควาย น้ำขังยวง หูแร่ แม่ทอม บ้านกล่ำ ทางควาย 2 จำปาดะขนุน มีถิ่นกำเนิดทางภาคใต้

ระยอง ได้แก่ ทองดี ทองประเสริฐ แอปเปิ้ล เทพประทาน เหลืองระยอง ตาเล้ง เพชรราชา จำปาระยอง สีทอง

พันธุ์อื่นๆ เหลืองไพรินทร์ กินดิบด่านเกวียน แชมป์ภาคตะวันตก เพชรเขาเขียว ปีเดียวทะวาย (แปดเดือน, โชควัฒนา) แดงแสงจันทร์ แม่น้อยทะวาย ทองสมบัติ ขาวสมบัติ เหลืองเขาน้อย เพชรดำรง อุดม 1 แดงสุริยา ทองอินโคแคระ ทองสิน เพชรเนื้อทอง

ที่แนะนำมากว่า 80 สายพันธุ์ มีส่วนน้อยที่ยังปลูกกันอยู่ แต่ส่วนมากสูญพันธุ์ไปแล้ว เหมือนอย่างมะม่วง

ก่อนปี 2531 เพื่อนบ้าน คุณยงยุทธ วงษ์จิราษฎร์ ไปธุระที่อำเภอเบตง จังหวัดยะลา เขาได้ขนุนมาผลหนึ่ง นำมาผ่ากินที่อำเภอแกลง จังหวัดระยอง จากนั้นจึงนำเมล็ดเพาะเพื่อปลูก ด้วยเห็นว่าขนุนอร่อยดี ไม่นานขนุนเริ่มให้ผลผลิต จำนวนหลายต้นด้วยกัน แต่โดดเด่นเพียงต้นเดียว

คุณยงยุทธ ซึ่งอยู่บ้านเลขที่ 23/1 ถนนสุนทรโวหาร 2 ตำบลทางเกวียน จังหวัดระยอง ไปเห็นเข้า จึงขอขยายมาปลูก เพราะเห็นว่ามีคุณสมบัติที่ดีมาก

คุณยงยุทธ เห็นว่า ขนุนที่ขยายพันธุ์มาดีกว่าพันธุ์อื่นๆ จึงเพิ่มพื้นที่ปลูกเป็นการค้า

เมื่อปี 2538 คุณทวีศักดิ์ ด้วงทอง นักวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร ปัจจุบันเกษียณแล้ว ได้พยายามสืบหาข้อมูลว่ามีขนุนดี นามว่า “ทองประเสริฐ” อยู่ตรงไหน

คุณทวีศักดิ์ อยากเห็นกับตาว่าดีอย่างไร จึงมาชวนเทคโนโลยีชาวบ้านไปดู ไปครั้งแรกคว้าน้ำเหลว ครั้งที่สองจึงพบและได้พูดคุยกับเจ้าของ

คุณทวีศักดิ์ ได้ตรวจสอบคุณสมบัติขนุนสายพันธุ์นี้ พบว่า เปอร์เซ็นต์เนื้อที่กินได้ 51.2 เปอร์เซ็นต์ ความหวาน 17 องศาบริกซ์

หลังจากเทคโนโลยีชาวบ้านนำเสนอเรื่องขนุนทองประเสริฐ สื่ออื่นๆ ก็เสนอตาม ทำให้ทองประเสริฐได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง สอบถามคุณยงยุทธถึงที่มาของชื่อขนุนสายพันธุ์นี้ คุณยงยุทธ บอกไม่แน่ใจ คำว่า “ทอง” นั้นคือ สีเนื้อขนุนอย่างแน่นอน ส่วน “ประเสริฐ” เข้าใจว่าชื่อของคนที่อยู่ทางเบตง เพราะคนที่อยู่ระยองซึ่งนำมาไม่ได้ชื่อประเสริฐ

ปัจจุบันนี้ ถือได้ว่า ขนุนทองประเสริฐ มีพื้นที่ปลูกมากที่สุด มากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ มีเกษตรกรส่วนหนึ่งปลูกจริงจังเพื่อส่งออก อยู่ที่อำเภอแกลง จังหวัดระยอง

ในวงการขนุน ครบเครื่องจริงๆ ต้อง ทองประเสริฐ ปลูกกินผลสด ปลูกเพื่อรองรับอุตสาหกรรมแปรรูป และปลูกเพื่อส่งออก

ขนุนปีเดียวทะวาย ปลูกแล้วออกผลเร็ว 8 เดือน ก็มีดอกแล้ว รสชาติดีมาก แต่ไม่เหมาะต่อการปลูกในระดับอุตสาหกรรม

ขนุนที่ผลใหญ่สุดในประเทศ ต้องยกให้ ทองนาทวี เคยมีผลผลิตใหญ่สุด 80 กิโลกรัม ต่อผล

ยุคนี้ (2538-2557) ขนุนที่ปลุกและขายมากที่สุด ต้องยกให้ ทองประเสริฐ หากจะมีพันธุ์อื่นมาแทนที่ คุณสมบัติต้องเด่นกว่า สำคัญสุดคือเปอร์เซ็นต์เนื้อในผลที่กินได้

คุณยงยุทธ ขายผลขนุนได้กิโลกรัมละ 25 บาท เมื่อปี 2538 ขนุนผลหนึ่งหนัก 15 กิโลกรัม จำหน่ายได้ 375 บาท แต่ช่วงต่อมา ขายได้ 4 บาท ต่อกิโลกรัม เท่ากับผลละ 60 บาท แต่เขาก็ยืนหยัดผลิตอย่างต่อเนื่อง

หลังปี 2550 เป็นต้นมา ขนุนขยับขายได้ กิโลกรัมละ 20-30 บาท บางครั้งอาจจะสูงกว่านี้ หากมีคุณภาพดี เพราะเขาคัดส่งไปสาธารณะรัฐประชาชนจีน และเวียดนาม

 

เรื่อง ขนุนทองประเสริฐ ปรึกษา คุณยงยุทธ วงจิราษฎร์ ได้ โทร. (081) 341-4155, (087) 641-4646 และ (087) 933-9181