ผู้เขียน	ณัฐวิตรา แตงงาม
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 5 ตุลาคม พ.ศ.2560

ส้มเช้ง หรือ ส้มตรา เป็นพืชพื้นเมืองของจีน มีเปลือกหนา ผิวขรุขระ ผลกลม เมื่อผลอ่อนเปลือกจะมีสีเขียวเข้ม พอสุกเปลือกจะมีสีเขียวอ่อนอมเหลือง เป็นผลไม้ที่มีรสชาติหวาน ฉ่ำน้ำ นิยมใช้ไหว้ในเทศกาลต่างๆ อย่างเทศกาลสารทจีน เทศกาลไหว้พระจันทร์

ปัจจุบัน การปลูกส้มเช้งลดน้อยถอยลง ถึงแม้จะเป็นผลไม้ที่มีรสชาติดี ในตำบลประสาทสิทธิ์ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี มีเกษตรกรที่ปลูกส้มเช้งอยู่ 2 แปลงใหญ่ๆ หนึ่งในนั้นก็คือ คุณฉัตรชัย จันทนะโสด เจ้าของสวนส้มเช้ง พื้นที่ประมาณ 12 ไร่

คุณฉัตรชัย โตมากับการทำสวน เริ่มแรกที่สวนปลูกมะนาว องุ่น ปัจจุบัน ก็หันมาปลูกส้มเช้ง ถามถึงเหตุผลที่หันมาปลูกส้มเช้ง คุณฉัตรชัย บอกว่า คนนิยมปลูกกันน้อย จนใกล้จะสูญพันธุ์ จึงอยากจะปลูกเพื่ออนุรักษ์ไว้

ลักษณะของส้มเช้ง มี 2 ประเภท คือ พันธุ์ใบใหญ่ กับใบเล็ก แต่ที่สวนของคุณฉัตรชัยปลูกพันธุ์ใบเล็ก มีการขยายพันธุ์โดยการตอนกิ่ง คล้ายๆ กับการปลูกมะนาว พื้นที่ในการปลูกระยะห่างระหว่างต้นกับแถว จะอยู่ที่ประมาณ 8 ศอก เพราะเป็นพื้นที่ที่เคยปลูกองุ่นมาก่อน

ดูแลตั้งแต่เริ่มปลูกจนเก็บเกี่ยว

ตั้งแต่เริ่มปลูกส้มเช้ง ใช้เวลาประมาณ 3 ปี ก็จะมีผลออกมาให้ได้เก็บเกี่ยว และผลผลิตที่ได้จะอยู่ที่ ประมาณ 30,000 กิโลกรัม ของพื้นที่ 12 ไร่ หรือต่อต้นก็จะอยู่ที่กว่า 100 กิโลกรัม ส่วนใหญ่ที่จะเก็บเกี่ยวผลผลิตจะเป็นในช่วงเทศกาลไหว้ต่างๆ แล้วก็จะมีการทยอยเก็บผลเรื่อยๆ เก็บหนักอีกทีก็จะช่วงลอยกระทง

ก่อนการเก็บเกี่ยวผลผลิตในแต่ละครั้ง จะไม่มีการใส่ปุ๋ย เพราะจะทำให้ต้นมีปัญหา มีการบำรุงตั้งแต่ต้นยังเล็ก วิธีการเก็บเกี่ยวก็จะดูที่สีของเปลือก ถ้าสีออกเขียวอมเหลืองนิดๆ ก็เก็บผลได้แล้ว เพราะส้มจะมีรสชาติหวาน ยิ่งเหลืองมากจะยิ่งหวานฉ่ำ

หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วก็จะมีการดูแลรดน้ำใส่ปุ๋ย ฉีดยาตามปกติ แต่ก็จะมีการใช้ปุ๋ยเคมี ปุ๋ยชีวภาพ มูลสัตว์ ขึ้นอยู่กับสถาพของต้น ปุ๋ยมูลสัตว์ที่ใช้ก็จะมีขี้วัว ขี้นกกระทา หรือขี้ค้างคาว บางครั้งก็มีการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ในแต่ละปุ๋ยมีปริมาณการใส่ที่ไม่เท่ากัน อย่าง ปุ๋ยขี้วัว ใส่ประมาณ 800 กระสอบ ต่อพื้นที่ 12 ไร่ ปุ๋ยเคมี ใส่อยู่ประมาณ 350-400 กิโลกรัม

ใน 1 ปี จะมีการใส่ปุ๋ยทุกๆ 45 วัน ต่อ 1 ครั้ง แต่หลังจากเก็บผลใหม่ๆ คุณฉัตรชัยจะใส่ปุ๋ยยืนพื้น สูตร 12-12-17 ที่เป็นปุ๋ยเร่งลูก เร่งดอก และต้องสังเกตสภาพดินในการเลือกใส่ปุ๋ยทุกครั้ง

โรคและแมลง ดูแลกำจัดได้

นอกจากจะต้องดูแลในเรื่องการให้ปุ๋ยให้น้ำแล้ว ก็ยังมีโรคและแมลงที่จะต้องดูแล กำจัดออก เพื่อไม่ให้มาทำลายผลผลิต ซึ่งในการปลูกส้มเช้งโรคที่พบจะเป็นแคงเกอร์ เพลี้ยหอย แมลง มีการกำจัดโดยใช้ยาฉีดทั่วไป พวกเพลี้ยไฟจะสังเกตตามยอดอ่อนๆ ถ้ายอดอ่อนไหนมีตัว ลักษณะของใบจะหงิก ไม่สวย ส่วนหนอนชอนใบ กำจัดโดยใช้ยาพื้นๆ ฉีดคลุมเป็นประจำ

แม่ค้า เจ้าประจำรับซื้อ

ส้มเช้ง มีขนาดที่หลากหลาย ทั้งเล็ก กลาง และใหญ่ จึงมีการแบ่งเกรดเพื่อจะนำไปขาย แต่ในสวนของคุณฉัตรชัยจะมีแม่ค้าที่เป็นเจ้าประจำมาคัดเองจากสวน คุณฉัตรชัย เล่าว่า “เป็นแม่ค้าที่ซื้อขายกันมาตั้งแต่รุ่นแม่ ผมเห็นตั้งแต่ผมยังเด็กๆ จนตอนนี้ก็ 20 กว่าปีแล้ว” ราคาที่ขายจะขึ้นอยู่กับแม่ค้าที่มารับซื้อ ถ้าผลใหญ่ แม่ค้าจะให้ราคาถึงกิโลกรัมละ 50 บาท

เจ้าของบอกว่า ต้นส้มเช้งยิ่งแก่ก็ยิ่งป่วยง่าย ต้นไม้ก็เหมือนคน ยิ่งต้นที่มีอายุเยอะ ก็จะสามารถออกผลผลิตได้น้อยลง อย่างในสวนของคุณฉัตรชัย อายุต้นมากที่สุดในสวนก็ 5 ปี จะเข้าปีที่ 6 ผลผลิตในช่วงเดือนมกราคม-สิงหาคม 2560 ได้ประมาณ 10,000 กิโลกรัม แต่สิ้นปีนี้คาดว่าผลผลิตจะได้ประมาณ 20,000 กิโลกรัมเศษๆ จากที่เคยได้ถึง 30,000 กิโลกรัม ก็เพราะต้นไม่ค่อยสมบูรณ์ มีอายุมากแล้ว

เลือกอย่างไร ให้อร่อย

วิธีเลือก ถ้าคนที่ซื้อไปไหว้จะเน้นขนาดลูกที่ใหญ่ แต่ถ้าเลือกไว้รับประทาน ควรเลือกที่มีขนาดลูกกลางๆ บีบเปลือกแล้วนิ่มมือ ไม่แข็ง มีสีเขียวอมเหลืองนิดๆ จะมีรสชาติหวานกำลังดี

ส้มเช้ง เป็นพืชที่น่าสนใจอย่างหนึ่งสำหรับคนที่อยากจะเริ่มต้นการทำเกษตร ปลูกง่าย ใช้เวลาไม่นาน ไม่เปลืองแรงงาน เราสามารถดูแลเองได้ พื้นที่ที่ปลูกก็มีในหลายจังหวัด อย่าง ลพบุรี กาญจนบุรี ก็สามารถปลูกได้

ถ้าหากใครสนใจ ส้มเช้ง จากสวนของ คุณฉัตรชัย จันทนะโสด ติดต่อได้ที่เบอร์โทร. (081) 019-3364 หรือสะดวกเดินทางไปได้ที่ บ้านเลขที่ 114/1 หมู่ที่ 3 ตำบลประสาทสิทธิ์ อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี แนะนำว่าให้โทร.ไปสอบถามที่สวนของคุณฉัตรชัย ว่ามีพอขายให้หรือเปล่า จะได้ไปไม่เสียเที่ยว หรืออยากได้กิ่งเพื่อนำไปปลูก ก็สอบถามแหล่งขายได้จากคุณฉัตรชัย ยินดีให้คำแนะนำ