ผู้เขียน	ทะนุพงศ์ กุสุมา ณ อยุธยา
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 15 กันยายน พ.ศ.2559

ในการทำเกษตรกรรม “ดิน” เป็นปัจจัยการผลิตที่สำคัญเท่ากับ “น้ำ” และถ้าทั้งสองอย่างมีความสมบูรณ์เกื้อกูลกันแล้วก็จะสร้างความมั่นคง ตลอดจนความแข็งแรงทางการเกษตรอย่างแน่นอน

ดินไม่ดี หรือดินที่ขาดคุณภาพย่อมส่งผลร้ายต่อภาคการเกษตรกรรม ที่ผ่านมาพบว่าต้นเหตุสำคัญที่ทำให้ดินขาดคุณภาพและเสื่อมลงเป็นผลมาจากการใช้สารเคมีในปริมาณสูงติดต่อกันยาวนาน สร้างปัญหา ส่งผลกระทบต่อการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของเกษตรกร

 

“จันท์นิภา หวานสนิท” หญิงเก่ง แห่งเมืองกระบี่ เกษตรกรต้นแบบสภาเกษตรกรแห่งชาติ

สาขาเกษตรปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

แนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในหัวข้อ “ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” ภายใต้หลักพึ่งตนเอง และอยู่อย่างพอเพียง นับเป็นแนวทางหนึ่งที่นำมาช่วยแก้ปัญหาดังกล่าวให้กับเกษตรกรได้เป็นอย่างดี

เช่นเดียวกับ จันท์นิภา หวานสนิท อยู่บ้านเลขที่ 50 หมู่ที่ 7 บ้านใสสด ตำบลดินอุดม อำเภอลำทับ จังหวัดกระบี่ เป็นอีกคนหนึ่งที่น้อมนำแนวทางของพระองค์มาใช้ในอาชีพเกษตรกรรมจนประสบความสำเร็จ

ในอดีตครอบครัวของจันท์นิภาประกอบอาชีพเกษตรกรรมด้วยการปลูกยางพาราและปาล์มน้ำมัน ดูจะต้องต่อสู้กับความยากลำบากอันเนื่องมาจากปัญหาดินเสื่อมคุณภาพ เพาะปลูกอะไรก็ไม่เจริญงอกงามสมบูรณ์ สร้างปัญหาต่อรายได้ในครอบครัว กระทั่งเมื่อเธอได้เห็นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงปลูกหญ้าแฝกบนพื้นทรายที่จังหวัดนราธิวาส จึงเกิดแรงบันดาลใจนำมาสู่การแสวงหาความรู้ ศึกษาค้นคว้าเพื่อทดลองนำมาประยุกต์ใช้ในที่ดินทำกินของตน

การทำเกษตรกรรมแบบผสมผสานตามแนวทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงคือรูปแบบที่เธอเลือก เพราะพบว่า ผลพวงจากการใช้สารเคมีจนทำให้ดินขาดคุณภาพ จึงต้องมีการนำองค์ความรู้มาปรับปรุงดินในสวน เพื่อทำให้ดินมีคุณภาพดี จึงทำให้คุณจันท์นิภาตั้งใจจะแก้ไขปัญหาด้วยการนำระบบอินทรีย์เข้ามาใช้ เพราะเธอรู้ว่าหากทำสำเร็จจะช่วยลดต้นทุน ขณะเดียวกัน ผลผลิตที่เกิดขึ้นจะมีคุณภาพ จนเห็นผลได้ชัด ดินมีความสมบูรณ์มาก จะปลูกอะไรก็เจริญเติบโตงอกงามได้ผลผลิตดีทุกอย่าง

คุณจันท์นิภา มีหลักคิดที่ใช้ประจำใจในการประกอบอาชีพจนประสบความสำเร็จ สิ่งนั้นคือการบอกกับตัวเองว่าต้องช่วยเหลือตนเองก่อน ความสำเร็จทุกอย่างที่เธอได้มาล้วนแต่เกิดจากความตั้งใจ มุ่งมั่น อดทน พากเพียร

การแสวงหาความรู้จึงเกิดขึ้นตั้งแต่การเดินทางไปดูงานยังสถานที่ต่างๆ ที่ล้วนแต่ประสบความสำเร็จทางด้านการเกษตรอินทรีย์ การเข้ารับการอบรมตามเครือข่ายต่างๆ อีกทั้งยังได้สมัครแล้วได้รับเลือกเป็นหมอดินอาสาประจำตำบลหมู่บ้าน และอำเภอ มีภารกิจสำคัญคือ การผลิตปุ๋ยหมัก/น้ำหมักโดยใช้ร่วมกับสารซุปเปอร์ พด.

บนเนื้อที่กว่า 28 ไร่ ที่มีทั้งสวนยางพาราและปาล์มน้ำมัน เป็นไม้ทุนเดิม คุณจันท์นิภาเริ่มทำปุ๋ยอินทรีย์เพื่อปรับสภาพดินให้มีความสมบูรณ์ก่อน แล้วนำพืช ไม้ผล ไม้เศรษฐกิจ และพืชสวนครัวมาวางผังการปลูกให้มีความเหมาะสมด้วยการแบ่งกลุ่มพืชผัก ผลไม้ ที่สามารถสร้างรายได้ตลอดเวลา โดยกำหนดเป็นรายได้ประจำวัน ประจำสัปดาห์ ประจำเดือน และประจำปี แล้วจึงนำพืช อย่าง ไผ่หวาน มะฮอกกานี สักทอง พะยูง ไปปลูกแซมในสวนยางพารา

ส่วนในสวนปาล์มปลูกมะพร้าว สะตอ และกล้วยน้ำว้าเป็นพืชแซม สำหรับในร่องสวนก็เลี้ยงปลาและกุ้งฝอย อีกด้านหนึ่งเลี้ยงสัตว์ไว้ ได้แก่ นกกระทา หมูหลุม เป็ด ไก่ โดยนำมูลสัตว์เหล่านั้นมาใช้ทำปุ๋ยทั้งหมด ดังนั้น ระหว่างที่รอผลผลิตจากพืชหลัก ซึ่งอาจต้องใช้เวลานานหลายปี สามารถมีรายได้จากการปลูกพืชแซมหลายชนิดอยู่ตลอดเวลา

คุณจันท์นิภา มองว่า การพัฒนาปรับปรุงดินให้มีคุณภาพควรมีการบูรณาการหลายอย่าง ฉะนั้น จึงมีการนำเทคโนโลยีมาใช้ในการจัดการดินด้วยการใช้นวัตกรรมที่เหมาะสมในพื้นที่ตัวเอง โดยพิจารณาและปรับตามผลวิเคราะห์ดิน มีการประยุกต์ปรับใช้ภูมิปัญญาในท้องถิ่นมาแก้ไขปัญหาในพื้นที่ อาทิ การปรับปรุงดินที่เป็นกรดโดยการใช้โดโลไมท์ ใช้ปุ๋ยสดหว่านแล้วกลบ การใช้จุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ทางการเกษตร

แล้วยังเพิ่มคุณภาพดินด้วยปุ๋ยหมัก/น้ำหมัก ได้มาจากผลไม้สุก 4 ชนิด ได้แก่ กล้วยน้ำว้า มะละกอ ฟักทอง และสับปะรด ผสมกับเปลือกกุ้ง เปลือกไข่นกกระทา โดยมีอัตราผสม ได้แก่ ถ้าใช้น้ำในปริมาณ 150 ลิตร ให้ใช้ผลไม้อย่างน้อยชนิดละ 5 กิโลกรัม ใส่สารซุปเปอร์ พด. 2 ใส่กากน้ำตาล 10 ลิตร เติมน้ำพอสมควรอย่าให้ล้น แล้วถ้าใส่ยาคูลท์ด้วยยิ่งดี อย่างไรก็ตาม การนำไปใช้กับพืชแต่ละชนิดจะมีอัตราการผสมไม่เท่ากัน อย่างถ้าน้ำหมัก 1 ลิตร กับน้ำ 10 ลิตร ใช้กับพืช ไม้ผล แต่ถ้าเป็นพืชผักใบสวนครัวควรผสมในอัตรา 1 ต่อ 20

นอกจากนั้น ยังมีการปลูกพืชสมุนไพรหลายชนิดที่สำคัญ เพื่อนำมาใช้เป็นยารักษาโรคแทนการใช้ยาแผนปัจจุบัน แล้วยังต่อยอดด้วยการนำสารจากสมุนไพรเหล่านั้นมาผลิตเป็นสารป้องกันและไล่แมลง แล้วยังมีการก่อสร้างโรงอบสมุนไพรพลังงานแสงอาทิตย์ด้วย

เครื่องมือสำคัญที่ช่วยทำให้การทำสวนผสมผสานตามแนวทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงเห็นผลจริงอย่างเป็นรูปธรรมคือ การจัดทำบัญชีครัวเรือน ทั้งนี้ ผลดีของการทำบัญชีครัวเรือนจะช่วยเป็นเครื่องมือในการควบคุมทิศทางการใช้จ่าย ทำให้ทราบว่าควรกำหนดรายจ่ายให้สอดคล้องกับรายรับ เพื่อให้มีเงินเหลือเก็บ และควรบริหารเงินอย่างไรเพื่อให้ครอบครัวอยู่รอด

แนวคิดของคุณจันท์นิภา ถูกแพร่กระจายและนำไปใช้ในหลายพื้นที่ทั่วหมู่บ้าน ตำบล และอำเภอ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้เธอต้องเดินสายเพื่อถ่ายทอดความรู้ให้แก่ผู้สนใจทุกสาขาอาชีพ ทั้งนี้ มีกิจกรรมต่างๆ ที่ได้ดำเนินการจัดขึ้นในศูนย์เรียนรู้ด้วยการปลูกหญ้าแฝกเพื่อรักษาสภาพแวดล้อมอนุรักษ์ดินและน้ำ การผลิตปุ๋ยอินทรีย์ การผลิตปุ๋ยน้ำชีวภาพ การเลี้ยงปลา การเลี้ยงหมูหลุม การปลูกผักสวนครัวแบบผสมผสาน การปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น โดยไม่ใช้สารเคมี

สำหรับผู้ที่สนใจกำลังคิดจะทำสวนเกษตรผสมผสาน คุณจันท์นิภา แนะว่า ควรเริ่มต้นด้วยการวิเคราะห์ดินในพื้นที่ตัวเองเสียก่อนว่าดินมีลักษณะอย่างไร จะต้องปรับปรุงด้วยวิธีใดจึงจะทำให้ดินมีคุณภาพ แล้วจึงค่อยหารายละเอียดว่าดินชนิดนี้เหมาะกับการปลูกพืชประเภทใดจึงจะได้ผล เนื่องจากในแต่ละพื้นที่ทั่วประเทศมีโครงสร้างดินแตกต่างกัน จะปลูกพืชได้ไม่เหมือนกัน

คุณจันท์นิภา หวานสนิท นับเป็นอีกหนึ่งความสำเร็จของชาวบ้านที่ได้นำแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในหัวข้อ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” มาใช้ตลอดเวลายาวนานถึง 21 ปี จนได้รับเลือกให้เป็นเกษตรกรต้นแบบและอื่นๆ มาหลายครั้งหลายครา

ล่าสุดได้รับการประเมินคัดเลือกจากสภาเกษตรกรแห่งชาติให้เป็นเกษตรกรต้นแบบรางวัลพระราชทานประจำปี 2558 สาขาเกษตรปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง โดยมีการประเมินถึง 3 ระดับ คือประเมินในระดับจังหวัดซึ่งได้รับการคัดเลือกเป็นเกษตรกรต้นแบบจังหวัดกระบี่ มีการประเมินระดับภาคซึ่งได้รับการคัดเลือกเป็นเกษตรกรต้นแบบภาคใต้ และมีการประเมินระดับชาติ

เป็นเกษตรกรที่ดำเนินชีวิตโดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง จนประสบความสำเร็จเป็นอย่างดี แล้วยังเป็นแบบอย่างให้แก่เพื่อนบ้าน ชุมชนใกล้เคียง ตลอดจนประชาชนทั่วไป ทั้งยังเป็นแหล่งเรียนรู้ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงในจังหวัดกระบี่ และเกษตรกรในจังหวัดใกล้เคียง ตลอดจนเป็นวิทยากรบรรยายถ่ายทอดให้แก่เกษตรกรในพื้นที่และผู้สนใจทั่วไป

“การนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ ต้องคำนึงถึงองค์ประกอบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการยึดหลักพึ่งพาตนเอง ความมุ่งมั่นตั้งใจ และความคิดริเริ่ม ตลอดจนการบริหารจัดการอย่างพอดี ต้องประหยัดและไม่ฟุ่มเฟือย ทั้งต่อตัวเองและสมาชิกในครอบครัว เพราะสมัยที่เดือดร้อนทำเกษตรกรรมไม่ได้ รายได้ขัดสน มีปัญหาการเงิน แต่ภายหลังที่ได้นำแนวทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวทางของพ่อหลวงมาใช้ ปรากฏว่าสภาพคล่องทางการเงินดีมาก แล้วยังพอมีเงินออมด้วย” เกษตรกรต้นแบบกล่าวฝาก

นี่ไม่ใช่เพียงอาชีพการมีเกษตรกรรม แต่คุณจันท์นิภา ถือเป็นเกษตรกรมืออาชีพ ที่เข้าใจหลักปรัชญาเศรษฐกิจของพอเพียงอย่างลึกซึ้งจนนำมาสู่การปฏิบัติที่สำเร็จอย่างแท้จริง จึงนับว่าเป็นหญิงเก่งแห่งเมืองกระบี่ ที่ได้รับการยกย่องเป็นเกษตรกรต้นแบบของสภาเกษตรกรแห่งชาติ สาขาเกษตรปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

สนใจการทำเกษตรสวนผสมผสานตามแนวทฤษฎีเศรษฐกิจพอเพียง สอบถามรายละเอียดได้ที่ คุณจันท์นิภา หวานสนิท โทรศัพท์ (087) 892-5480