เมี่ยงคำ อาหารว่างในบทพระราชนิพนธ์

อาหารว่าง คืออาหารที่เรากินก่อนที่จะเข้ามื้ออาหารหลัก เป็นอะไรที่น้อยๆ เบาๆ มีทั้งรสคาว และรสหวาน ชิ้นเล็กพอดีคำ นิยมกินกับเครื่องดื่มร้อนหรือเย็น

อาหารว่างของไทยปัจจุบันส่วนมากจะเป็นขนมปังหรือพายต่างๆ อาจเพราะได้รับอิทธิพลมาจากฝรั่งนั่นเอง แต่ขอบอกว่า คนไทยเราเองก็มีอาหารว่างที่เป็นตัวของตัวเองเช่นกัน ซึ่งส่วนมากมักจะเป็นอาหารคาว อย่างเช่น หมูโสร่ง กระทงทอง สาคูไส้หมู เมี่ยงคำ เป็นต้น

เมี่ยงคำน้ำลายสอ เมี่ยงสมอเมี่ยงปลาทู ข้าวคลุกคลุกไก่หมู น้ำพริกกลั้วทั่วโอชา

เมี่ยงคำ เป็นอาหารว่างที่มีมานาน พบในบทพระราชนิพนธ์ กาพย์เห่ชมเครื่องว่าง ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 นิยมใช้เป็นอาหารสำหรับการสังสรรค์ ปิกนิกในครอบครัว หรือในหมู่เพื่อนฝูง

วิธีการกินเมี่ยงคำให้อร่อยๆ โดยการจัดใบชะพลู หรือใบทองหลางใส่จานวางเครื่องปรุงทุกอย่างบนใบชะพลู หรือใบทองหลาง ตักน้ำเมี่ยงหยอดห่อเป็นคำๆ ทีนี้ก็ม้วนแล้วเอาเข้าปากเคี้ยวหมุบๆ หมับๆ แค่นี้ก็ฟินสุด แล้ว

เมี่ยงคำ อาหารว่างสมุนไพร

เมี่ยงคำ เป็นอาหารว่างชนิดหนึ่งที่มีคุณค่าทางสมุนไพรสูง เพราะมีคุณสมบัติในการบำรุงรักษาธาตุทั้ง 4 เพื่อให้สมดุลกัน น้ำเชื่อม มะพร้าว ถั่วลิสง หรือมะม่วงหิมพานต์ และกุ้งแห้งใช้บำรุงรักษาธาตุดิน มะนาวและใบชะพลูใช้บำรุงรักษาธาตุน้ำ หอมและพริกใช้บำรุงรักษาธาตุลม ส่วนเปลือกของมะนาวและขิงสด บำรุงรักษาธาตุไฟ

เมี่ยงคำ เป็นเมนูอาหารกินเล่นของไทยแบบคลาสสิคๆ หากใครที่ได้กินแล้วต้องร้องว้าว มันอร่อยจริงๆ เพราะด้วยรสชาติที่ครบถ้วน มีทั้งเปรี้ยว หวาน มัน เค็ม แถมยังช่วยบำรุงธาตุ ป้องกันโรคต่างๆ ได้มากมาย เมี่ยงคำ เป็นต้นตำรับเมนูสมุนไพรของคนไทยโบราณที่มีมานาน คนเฒ่าคนแก่ท่านยังบอกต่อมาด้วยว่า หากใครได้กินแล้วรับรองต้องอายุยืนแน่นอนว่างั้น!

เราลองมาดูกันหน่อย เมี่ยงคำอร่อยๆ 1 คำ นั้น ประกอบด้วยอะไรบ้าง

  1. ใบชะพลูสรรพคุณบำรุงธาตุน้ำ ช่วยขับลม ป้องกันกรดไหลย้อน
  2. หัวหอมแดง สรรพคุณบำรุงธาตุลมแก้ไข้หวัด
  3. ขิง สรรพคุณบำรุงธาตุไฟแก้อาเจียน
  4. มะนาว สรรพคุณบำรุงธาตุน้ำขับเสมหะ
  5. เปลือกมะนาว สรรพคุณบำรุงธาตุไฟช่วยขับลม
  6. พริก สรรพคุณบำรุงธาตุลมช่วยย่อยอาหาร บรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ
  7. มะพร้าว สรรพคุณบำรุงธาตุดินบำรุงกระดูก
  8. ถั่วลิสง สรรพคุณบำรุงธาตุดินบำรุงเอ็น
  9. กุ้งแห้ง สรรพคุณบำรุงธาตุดินบำรุงผิวหนัง
  10. น้ำตาล สรรพคุณบำรุงธาตุดินบำรุงกำลัง

เมื่อท่านได้รู้ส่วนประกอบกันไปแล้ว ทีนี้ก็เลือกปรุงได้ตามสัดส่วนที่เหมาะสมกับธาตุเจ้าเรือนของตัวเองได้เลย เช่น ถ้าเป็นหวัด ภูมิแพ้ หรือคัดจมูก ก็เพิ่มสัดส่วนของมะนาว หัวหอมเเดง ใบชะพลูเป็นสัก 2 เท่า ก็น่าจะช่วยรักษาอาการได้บ้าง และหากใครเป็นกรดไหลย้อนก็ให้เพิ่มสัดส่วนของใบชะพลู ขิง และหัวหอมเเดง มากขึ้นอีกสักหน่อย

ทีนี้เราก็รู้แล้วใช่ไหมคะว่า แค่เมี่ยงคำ คำเล็กๆ 1-2 คำ กินเข้าไปแล้วสามารถช่วยรักษาอาการหวัด และกรดไหลย้อนได้อีกด้วย ยังไงต้องรีบๆ ไปหามากินกันเลยนะคะ

เมี่ยงคำ อาหารว่างอร่อยๆ

เมี่ยงคำ เป็นอาหารว่างที่สวยงาม ต้องโชว์ความประณีต หัวหอมแดงซอย หั่นขิงอ่อน ต้องหั่นเป็นเต๋าสวยงาม มะนาวต้องฝานเปลือกบางๆ หั่นให้ได้สี่เหลี่ยมเล็กๆ ห้ามมีน้ำไหลเยิ้ม กุ้งแห้งต้องอย่างดี ล้างให้สะอาด (ไม่เค็ม) พริกก็ต้องสดจริงๆ หรือแม้กระทั่งถั่วลิสงก็ต้องคั่วเอง แล้วเรียงเม็ดจัดให้เท่ากัน แล้วจึงนำไปจัดใส่ภาชนะให้สวยงาม

วิธีการกินเมี่ยงคำให้อร่อย ต้องนั่งล้อมวงสนทนาหรือสังสรรค์ คุยกันไปห่อเมี่ยงคำแกล้มไป ทำให้เพิ่มอรรถรสบทสนทนามากขึ้น (เขาว่า คุยออกรสออกชาติว่างั้น!) การกินเมี่ยงคำ ต้องมีเพื่อนกินหลายๆ คน โดยบางคนยังบอกมาว่า อาหารอะไรที่ต้องแย่งกันกินอาหารนั้นจะอร่อยนักแล

จากความความประณีตในการหั่น ซอย เครื่อง และวิธีการกินเมี่ยง ทำให้ใน ปี พ.ศ. 2557 กรมส่งเสริมวัฒนธรรม (สวธ.) กระทรวงวัฒนธรรม ได้ประกาศขึ้นทะเบียน เมี่ยงคำ ให้เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ในสาขาความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล เพื่อปกป้องมรดกของชาติที่เสี่ยงสูญหาย

 

กาพย์เห่ชมเครื่องว่าง ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 (เมี่ยงคำน้ำลายสอ เมี่ยงสมอเมี่ยงปลาทู ข้าวคลุกคลุกไก่หมู น้ำพริกกลั้วทั่วโอชา)

วิธีการทำ เมี่ยงคำ

เมี่ยงคำ ของว่างแบบไทยๆ ที่ทั้งอร่อยและมีประโยชน์ เพราะเครื่องเมี่ยงคำนั้นมีผักต่างๆ ที่ถูกหั่นออกเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วราดด้วยน้ำเมี่ยงคำหวาน หอมกะปิตัดกับรสเปรี้ยวของมะนาว แถมด้วยความกรุบกรอบของมะพร้าว แค่บรรยายรสชาติของเมี่ยงคำก็ทำเอาน้ำลายสอแล้วใช่ไหม ลองไปดูวิธีทำเมี่ยงคำกัน เผื่อจะได้เป็นของว่างในวันสบายๆ ของเรากัน

ส่วนผสม

  1. ใบชะพลู ใบทองหลาง หรือกลีบบัวหลวง (เริ่มมีคนนำมาห่อเมี่ยงเช่นกัน)
  2. มะพร้าวหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ คั่ว
    3. หัวหอมแดงหั่นเป็นชิ้นลูกเต๋า
    4. ขิงหั่นสี่เหลี่ยมลูกเต๋า
    5. มะนาวหั่นทั้งเปลือกเป็นสี่เหลี่ยมลูกเต๋า
    6. พริกขี้หนูซอย
    7. ถั่วลิสงคั่ว
    8. กุ้งแห้ง (เลือกที่เป็นชนิดจืด)
    ส่วนผสม น้ำเมี่ยงคำ
  3. น้ำตาลปี๊บ (ถ้าเป็นน้ำตาลโตนดจะอร่อยมาก)
    2. กะปิ (เผาเพื่อเพิ่มความหอม)
    3. น้ำปลาอย่างดี
  4. ข่าหั่นละเอียด
  5. ตะไคร้ทุบๆ
  6. ขิงแก่
  7. หัวหอมแดง
    9. กุ้งแห้งโขลกละเอียด
  8. ถั่วลิสงคั่วป่น (ไม่ใส่ในน้ำเมี่ยงก็ได้)
  9. น้ำสะอาด

วิธีทำ

  1. 1.นำมะพร้าวคั่วมาโขลกให้ละเอียด พักไว้
  2. 2.โขลกขิงแก่ หัวหอมแดง กะปิ ให้ละเอียดใส่ลงในหม้อ พักไว้
  3. 3.ใส่กุ้งแห้ง มะพร้าวคั่วโขลกละเอียด น้ำตาลปี๊บ น้ำปลา ตะไคร้ทุบ น้ำสะอาด
  4. 4.นำขึ้นตั้งไฟปานกลาง หมั่นคนอย่าให้ติดก้นหม้อ พอเดือดใส่ถั่วลิสงคั่วป่น โดยค่อยๆ โรยใส่ อย่าใส่ครั้งเดียวหมด เพราะอาจจะจับเป็นก้อน เคี่ยวต่อไปประมาณ 15 นาที จนน้ำเมี่ยงข้นหนืด ปิดไฟตั้งทิ้งให้เย็น น้ำเมี่ยงจะมีลักษณะข้นหนืด
  5. วิธีการกิน กินเป็นคำๆ โดยห่อเครื่องต่างๆ ด้วยใบชะพลู หรือใบทองหลาง (ปัจจุบันใช้กลีบดอกบัวหลวง เคยลองกินมาแล้วได้กลิ่นหอมอ่อนๆ ของกลีบบัว อร่อยดี) เสียบไม้จิ้มฟันเป็นคำๆ ไว้ แล้วตักน้ำราดเมี่ยงคำที่ใส่ถ้วยแยกไว้ต่างหาก

เมี่ยงคำ เป็นอาหารที่มีครบทุกรส วัตถุดิบหาได้ง่าย วิธีทำไม่ยุ่งยาก มะพร้าวที่นำมาคั่วต้องไม่แก่จัดจนเกินไป การหั่นก็ต้องหั่นให้ชิ้นบางเท่ากัน นำไปคั่วด้วยไฟอ่อนๆ ในปัจจุบันมะพร้าวคั่วสำหรับเมี่ยงคำที่คั่วสำเร็จมีขายแล้ว เพียงแต่เลือกที่ไว้ใจได้ว่าคั่วมาขายใหม่ๆ ไม่มีกลิ่นเหม็นหืนเท่านั้น ส่วนหัวหอมแดง ขิง มะนาว ต้องหั่นให้เป็นชิ้นสี่เหลี่ยมลูกเต๋า น้ำเมี่ยงที่ดีและอร่อยต้องข้น เหนียว และมีรสหวาน ส่วนใบชะพลูหรือใบทองหลางต้องเลือกที่ไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไป

เนื่องจาก เมี่ยงคำ ประกอบไปด้วยพืชผักสมุนไพรหลายชนิด จึงเป็นของว่างที่มีประโยชน์ โดยพบว่า มีสารต้านอนุมูลอิสระสูงจากขิง หัวหอมแดง มะนาว ใบชะพลู ใบทองหลาง โดยเฉพาะใบชะพลูนั้นจะมีเบต้าแคโรทีนค่อนข้างสูง นอกจากนี้ เมี่ยงคำยังเป็นของว่างที่ให้ใยอาหารค่อนข้างดี จึงมีประโยชน์ต่อระบบขับถ่ายของร่างกายอีกด้วย

เมี่ยงคำ ไม่ใช่เพียงแต่ชาวไทยเท่านั้นที่รู้จักและชื่นชอบในความอร่อย ยังมีชาวต่างชาติที่มาท่องเที่ยวเมืองไทยก็เคยกินและชื่นชอบในรสชาติความมีเอกลักษณ์ของเมนูนี้เหมือนกัน จนทำให้เมี่ยงคำกลายเป็นของว่างที่ถูกกล่าวถึงไปไกลถึงต่างแดน ร้านอาหารไทยในต่างประเทศก็ยังนิยมนำเมี่ยงคำไปทำเป็นออเดิฟ ก่อนที่จะเสิร์ฟมื้ออาหารหลัก ทำให้เป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายในต่างประเทศไปแล้ว

ถือว่า เมี่ยงคำ เป็นตัวแทนของความเป็นไทยอย่างหนึ่ง เพราะภายใน 1 คำ ล้วนแฝงไปด้วยความประณีต บรรจง ของเครื่องเคียงที่อยู่ภายใน ทำให้เมื่อเราได้กินทีไรก็จะทำให้นึกถึงวิถีชีวิตของความเป็นไทย และกลิ่นอายของคนไทยในยุคสมัยก่อนอยู่ไม่น้อยเลยทีเดียว