“ลำไยพันธุ์บ้านโฮ่ง 60” ผลใหญ่เท่าลูกปิงปอง เนื้อกรอบ มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ขายได้ราคาสูงกว่าพันธุ์ทั่วไป

ในวงการผู้ปลูกลำไยต่างก็ทราบดีว่า ปัจจุบันลำไยทุกสายพันธุ์ปลูกให้ออกดอกและติดผลได้ทั่วประเทศ โดยการบังคับด้วยสารโพแทสเซียมคลอเรต หรือโซเดียมคลอเรต สารทั้งสองชนิดดังกล่าวสามารถกำหนดการออกดอกและติดผลของลำไยทุกสายพันธุ์ได้ เพียงแต่พื้นที่ปลูกลำไยควรจะมีแหล่งน้ำที่อุดมสมบูรณ์เท่านั้น พื้นที่ปลูกลำไยจึงไม่จำเป็นจะต้องเลือกพื้นที่ปลูกในเขตภาคเหนือตอนบน หรือพื้นที่ที่มีอากาศหนาวเย็นอีกต่อไป การบริโภคผลไม้ของคนไทย พบว่ายังมีกลุ่มคนไทยที่ชอบบริโภคผลไม้ที่มีขนาดของผลใหญ่ รสชาติจะต้องดีด้วย

อย่างกรณีของสายพันธุ์ลำไยพบว่า ในปัจจุบันนี้มีลำไยอย่างน้อย 2 สายพันธุ์ ที่มีขนาดของผลใหญ่กว่าสายพันธุ์ทางการค้าทั่วไป (มีขนาดใหญ่กว่าพันธุ์อีดอ เบี้ยวเขียว สีชมพู ฯลฯ) หรืออาจจะสรุปง่ายๆ ว่ามีขนาดของผลใหญ่ใกล้เคียงกับลูกปิงปอง (แต่ไม่ใช่พันธุ์ปิงปองของเวียดนาม) นอกจาก พันธุ์จัมโบ้ และยังมีอีกสายพันธุ์หนึ่งคือ พันธุ์ “บ้านโฮ่ง 60”

ลักษณะประจำพันธุ์ ลำไย พันธุ์ “อีดอ 60” หรือ “บ้านโฮ่ง 60” ซึ่งเริ่มปลูกที่บ้านโฮ่ง อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน เป็นลำไยที่กลายพันธุ์มาจากลำไยพันธุ์อีดอ ผลโตสม่ำเสมอ ช่อสวย เปลือกหนาแข็ง ลักษณะผลแตกต่างจากพันธุ์อื่นอย่างชัดเจน เมื่อแกะเปลือกออกมีฝ้าขาวๆ เหมือนลิ้นจี่ ที่มาของชื่อพันธุ์ และความใกล้ชิดกับพันธุ์อื่น

ลำไย
ผลใหญ่ เนื้อแห้ง หวานจัด

มีการค้นพบและตั้งชื่อพันธุ์ เพื่อเฉลิมฉลองวโรกาสครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ในปี 2549 ลักษณะผลของลำไยพันธุ์บ้านโฮ่ง 60 คือ รูปร่างกลมแป้นผลป้อมรี ปลายผลป้านกลม ผิวเปลือกขรุขระ ความกว้างผล 30.74 เซนติเมตร ความยาวผล 28.87 เซนติเมตร น้ำหนักผล 17.77 กรัม จำนวนผลต่อกิโลกรัม 71 ผล ร้อยละของน้ำหนัก เปลือก:เนื้อ:เมล็ด 23:64:13 ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ 23.71 บริกซ์ (ความหวาน)

“ลำไยพันธุ์บ้านโฮ่ง 60” จากที่ สวนคุณลี อำเภอเมือง จังหวัดพิจิตร โทร. 081-886-7398 เป็นสวนหนึ่งในภาคเหนือตอนล่างที่ปลูกลำไยบ้านโฮ่งมา 10 กว่าปี “บ้านโฮ่ง 60” นี้มีลักษณะใกล้เคียงกันระหว่างลำไย พันธุ์ “เบี้ยวเขียว” กับ “อีดอ” โดยที่ลักษณะของใบจะเหมือนกับลำไยอีดอ คุณภาพเนื้อคล้ายกับ พันธุ์เบี้ยวเขียว คือเนื้อแห้ง หวาน กรอบ และเนื้อหนา ผลใหญ่มาก ออกดอกง่ายพอๆ กับ พันธุ์อีดอ อายุการเก็บเกี่ยวใกล้เคียงกับพันธุ์อีดอ

และพบว่าในระยะติดผลอ่อนจะมีหนามเหมือนกับผลลิ้นจี่และหนามจะหายไปเมื่อผลลำไยเริ่มแก่ และยังพบลักษณะเด่นของลำไยสายพันธุ์นี้คือ เมื่อผลแก่มีขนาดของผลใหญ่ใกล้เคียงกับลูกปิงปอง มีเปลือกหนาและเหนียว เนื้อหนาและแห้ง รสชาติหวานและกรอบ มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว รสชาติอร่อยไม่แพ้พันธุ์อีดอเลย

ลำไย
บ้านโฮ่ง60 ลำไยผลใหญ่ วางตลาดได้นาน

จากการที่ได้นำผลผลิตลำไย พันธุ์ “บ้านโฮ่ง 60” วางขายในตลาดผลสดเปรียบเทียบกับพันธุ์อีดอ พบว่าคงสภาพสดได้นานกว่าลำไยอีดอวางขายสดในตลาดได้นาน 4-5 วัน แต่พันธุ์ “บ้านโฮ่ง60” วางได้นานถึง 10 วัน ราคาขายถึงผู้บริโภคจะได้สูง ลักษณะเด่นของลำไยยักษ์สายพันธุ์นี้ จะมี “ขนาดของผลใหญ่กว่าสายพันธุ์การค้าทั่วไป ใหญ่ใกล้เคียงกับลูกปิงปอง มีเปลือกหนาและเหนียว ลักษณะของเนื้อแห้งหนา กรอบ และรสชาติหวาน มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว เนื้อแห้งไม่แฉะเลย รสชาติอร่อยไม่แพ้พันธุ์อีดอที่หลายคนชื่นชอบ”

ฤดูกาลในการราดสาร

ช่วงแรก ที่เหมาะสำหรับราดสารควรมีสภาพอากาศปลอดโปร่ง ดินแห้ง โดยเฉพาะช่วงปลายฤดูฝน แต่ก็มีข้อจำกัดว่าหากใช้สารแล้วดอกบานตรงฤดูหนาวดอกตัวเมียจะมีขนาดเล็กและละอองเกสรตัวผู้จะมีเปอร์เซ็นต์การงอกต่ำ ทำให้ไม่ติดผล ดังนั้น ต้องคำนวณระยะเวลาให้ดี ซึ่งระยะเวลาที่เหมาะสมในการราดสารให้ ได้แก่ ปลายเดือนกันยายนถึงต้นเดือนตุลาคม จะเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ก่อนลำไยในฤดูปกติ แต่ถ้าราดสารปลายเดือนตุลาคมดอกจะบานตรงอากาศหนาวเย็นพอดี ทำให้ลำไยไม่ติดผล

ช่วงที่สองคือ ราดสารเดือนธันวาคมถึงมกราคม ขณะที่อากาศเย็นก็จะออกดอกได้พร้อมกับลำไยในฤดู และมีข้อดีคือ ผลค่อนข้างดกมากกว่าลำไยในฤดูซึ่งไม่ราดสาร และช่วงสาม ได้แก่ การผลิตลำไยนอกฤดูให้เก็บเกี่ยวได้ตรงเทศกาลปีใหม่หรือตรุษจีน ก็จะให้สารเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน ซึ่งเป็นระยะที่ฝนยังไม่ตกชุกมากนัก

การราดสาร 3 ช่วง ดังกล่าวนี้ ก็จะออกดอกติดผลค่อนข้างดี สำหรับช่วงอื่นๆ ในรอบปีนั้น ได้ผลไม่ค่อยดี เช่น เดือนมีนาคมมีอากาศร้อนเกินไป เมื่อออกดอกจะทำให้ช่อดอกสั้น จำนวนดอกในช่อมีน้อย พัฒนาการของดอกสั้น ดอกบานเร็วและติดผลน้อย ส่วนการราดสารเดือนกรกฎาคมถึงสิงหาคมเป็นช่วงที่อากาศมืดครึ้มด้วยเมฆหมอกและดินชุ่มฉ่ำด้วยน้ำ การให้สารในลักษณะนี้จะได้ผลน้อยหากโคนต้นมีน้ำท่วมขัง ให้งดใช้สารโดยเด็ดขาด มิฉะนั้นต้นอาจตายได้ ซึ่งสุดท้ายแล้วการราดสารตัวเกษตรกรจะเป็นคนตัดสินใจว่า จะเลือกราดสารหรือพ่นสารในช่วงเวลาใด เพราะพื้นที่ปลูกในแต่ละพื้นที่มีปัจจัยที่ต่างกันนั่นเอง

ลำไย
ลำไยบ้านโฮ่ง 60 ระยะผลอ่อนต้องให้น้ำสม่ำเสมอ

เตรียมต้นลำไย หรือเตรียมความพร้อมให้กับต้นลำไย

การเริ่มต้นก็คือ การตัดแต่งกิ่ง ก่อนที่จะตัดแต่งกิ่งก็ต้องบำรุงต้นให้ใบมีความสมบูรณ์ แนะนำให้ใส่ปุ๋ยเคมี คือ ปุ๋ยยูเรีย 46-0-0 = 1 ส่วน ผสมกับปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 = 1 ส่วน ใส่ให้ต้นละ 1 กิโลกรัม พร้อมใส่ปุ๋ยคอกเก่าหรือปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยอินทรีย์อัดเม็ด หว่านให้ต้นละ 5 กิโลกรัม ปกติชาวสวนจะใส่ปุ๋ยกันล่วงหน้า 1 วัน หรือใส่กันวันแต่งกิ่งเลย เพราะจะแต่งกิ่งลำไยคลุมโคนและคลุมปุ๋ยเลยไม่มีการขนย้ายกิ่งออกจากสวน เพราะต้องการให้ใบและกิ่งคลุมโคนต้นเพื่อรักษาความชื้น ทิ้งไว้ให้ย่อยสลายช่วยปรับโครงสร้างของดิน และช่วยลดการสูญเสียไม่ให้ปุ๋ยหายไปกับน้ำ ปุ๋ยมันจะติดกับกิ่งและใบลำไยที่เราตัดแต่งคลุมโคนเอาไว้

หลังตัดแต่งกิ่งลำไยได้ 7 วัน ก็ต้องฉีดพ่นปุ๋ยเพื่อดึงใบอ่อนให้ออกมาเสมอกันทั้งต้น แต่เนื่องจากสวนมีขนาดใหญ่ จึงเลือก ปุ๋ยยูเรีย 46-0-0 ที่เป็นปุ๋ยทางดิน เอามาประยุกต์ฉีดพ่นทางใบแทนปุ๋ยทางใบที่มีสูตรตัวหน้า (ไนโตรเจน) สูงๆ เพื่อลดต้นทุนการผลิต จากการใช้ปุ๋ยยูเรีย ก็ใช้ได้ผลดีพอสมควร อัตราที่ใช้คือ ปุ๋ยยูเรีย 46-0-0 จำนวน 5 กิโลกรัม ต่อน้ำ 1,000 ลิตร (สามารถผสมสารป้องกันกำจัดโรคและแมลงฉีดพ่นไปพร้อมกันได้เลย) แต่ถ้าให้ได้ผลดียิ่งขึ้น แนะนำว่าบวกกับฮอร์โมน “จิบเบอเรลลิน” (Gibberellin) ฉีดพ่นเพื่อกระตุ้นให้ต้นลำไยแตกใบอ่อนออกมาพร้อมสม่ำเสมอกันทั่วทั้งต้น แตกใบเร็วขึ้น ออกมารุ่นเดียวกัน ทำให้ง่ายต่อการดูแล

นั่นมีความสำคัญมากในการทำใบลำไยให้ออกมาเป็นชุดๆ ระวังหนอนและแมลงกัดกินใบอ่อน เช่น  หนอนคืบกินใบ หนอนมังกร หนอนหนาม ด้วงกินใบ ด้วงกุหลาบ และแมลงค่อมทอง การป้องกันกำจัด ให้ฉีดสารเคมี เช่น คลอไพรีฟอส 50%+ไซเพอร์เมทริน อัตรา 20-30 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร

ลำไย
ทำลำไยนอกฤดูต้องมีแหล่งน้ำที่เพียงพอ

หลังจากแตกใบอ่อนได้ราวๆ 10 วัน คือเมื่อใบลำไยเริ่มคลี่แผ่ออก ก็จะต้องเริ่มฉีดสะสมอาหารด้วยปุ๋ยและฮอร์โมนทางใบ ปุ๋ยที่ใช้ก็จะใช้ปุ๋ยเกล็ด สูตร 0-52-34 อัตรา 5 กิโลกรัม ผสมกับน้ำตาลทางด่วน 1 ลิตร ผสมกับแมกนีเซียมเดี่ยว (Mg) อัตรา 1 ลิตร ต่อน้ำ 1,000 ลิตร (บวกสารป้องกันกำจัดโรคและแมลงตามสถานการณ์ไปได้พร้อมกันเลย) การฉีดสะสมอาหารจะฉีดพ่นด้วยสูตรนี้ทั้ง 3 ครั้ง ห่างกันทุกๆ 10 วัน

พออายุใบลำไยได้ 45 วัน ใบลำไยจะอยู่ในระยะเพสลาดเกือบจะแก่ เราจะต้องราดสาร “โพแทสเซียมคลอเรต” (Potassium Chlorate) หรือ “โซเดียมคลอเรต” (Sodium Chlorate) การราดสารทำได้หลายวิธี เช่น วิธีการราดหรือหว่านทางดิน เป็นวิธีที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากการตอบสนองของลำไยค่อนข้างได้ผลแน่นอนกว่าวิธีอื่น

การให้ทางดินมี 2 วิธี คือ การผสมน้ำรดใต้ชายทรงพุ่มลำไย โดยชั่งสารตามที่ให้คำนวณไว้ของแต่ละต้น ละลายในน้ำที่บรรจุในถังพลาสติก เมื่อละลายดีแล้วจึงเติมน้ำให้พอที่จะราดได้ทั่ว ปกติจะผสมน้ำให้ได้ประมาณ 60-80 ลิตร ต่อต้น หลังราดสารแล้วจำเป็นต้องให้น้ำเป็นระยะๆ เพื่อให้ยังคงมีความชื้นอยู่ สำหรับการดูดซับสารของรากจนกว่าจะออกดอก อีกวิธีหนึ่งคือ การหว่านในรูปของผงผลึกที่ชั่งไว้ตามที่คำนวณ โดยหว่านให้ทั่วโคนต้นแล้วรดน้ำตาม วิธีนี้เหมาะสำหรับให้สารในช่วงมีฝนตกชุกจะได้ผลดี แต่วิธีแรกจะได้ผลดีเมื่อดินแห้ง มีความชื้นน้อย ก่อนราดสารทางดินควรกำจัดวัชพืชหรือเศษใบไม้ใบหญ้าออกจากโคนต้นก่อน เพื่อป้องกันการตกค้างของสารบนวัสดุดังกล่าว เมื่อทำความสะอาดแล้วสารจะได้ซึมลงสู่ดินและดูดซึมด้วยรากได้ทันที ขณะที่ชั่งสารละลายสารและราดสารต้องสวมถุงมือและหน้ากากป้องกันสารพิษด้วย

ลำไย
ขนาดผลที่ใหญ่สามารถจำหน่ายได้ราคาสูง

ก่อนราดสาร

ต้นลำไยที่จะราดสารต้องเป็นต้นที่มีใบแก่เขียวเข็มและสมบูรณ์ หากเห็นมีใบอ่อนเริ่มพัฒนาแล้วไม่ควรราดสาร เพราะใบอ่อนจะพัฒนาต่อไปจนเป็นใบแก่และไม่ออกดอก จำเป็นต้องมีแหล่งน้ำเพียงพอเนื่องจากต้องให้น้ำบ้างหลังให้สารแล้ว มิฉะนั้นใบจะเหลืองเหี่ยวเฉาและต้นอาจตายได้ สารคลอเรตควรเป็นสารบริสุทธิ์ในรูปผลึกสีขาว หากเป็นสีอื่นแสดงว่าได้รับการผสมกับสารอื่น และไม่ควรใช้ เพราะอาจเป็นอันตรายหรือเกิดการระเบิดได้

ถ้าหลังมีฝนตกหนักและมีน้ำขังบริเวณโคนต้นหรือดินชุ่มน้ำการราดสารจะไม่ได้ผล เนื่องจากระบบรากอิ่มน้ำอยู่ก่อนแล้ว และไม่ดูดสารที่ราดในปริมาณที่เพียงพอ ถ้าสภาพอากาศหนาวการแสดงผลการราดสารไม่ชัดเจน เนื่องจากความเย็นทำให้ต้นลำไยเกิดความเครียด ต้นจะชะงักการเจริญเติบโต แต่ระบบรากก็ยังคงดูดธาตุอาหารได้ ซึ่งสารจะถูกดูดเข้าสู่ลำต้นได้เช่นกัน ลำไยเมื่อได้รับสารจะกระตุ้นให้ออกดอก แต่ดอกไม่สามารถพัฒนาออกมาได้ จนกว่าสภาพอากาศอุ่นขึ้น ทำให้ดอกพัฒนาออกมาพร้อมกับดอกที่ออกตามฤดูปกติ

ลำไย
ลำไยบ้านโฮ่ง60 ที่เริ่มเก็บเกี่ยวจำหน่ายได้

ขั้นตอนการราดสาร

วิธีการราดสารละลายหรือหว่านสารลงดิน เป็นวิธีที่นิยมทำกันมากที่สุด เนื่องจากต้นลำไยตอบสนองได้ดีและแสดงผลชัดเจน โดยเลือกต้นที่มีความสมบูรณ์ดังกล่าวข้างต้น ควรผ่านการแตกใบอ่อนแล้ว 2 ครั้ง ขึ้นไป ใบควรมีสีเขียวเข้มเป็นมัน ปลายยอดยังแข็งและยังไม่เริ่มพัฒนาเป็นใบอ่อน ทำความสะอาดบริเวณทรงพุ่มโดยเอาหญ้าและเศษขยะออกจากโคนต้นให้หมด เพื่อให้สารละลายซึมลงสู่รากบริเวณผิวดินได้ง่ายขึ้น หากดินแห้งเกินไปควรพรมน้ำเล็กน้อยในบริเวณทรงพุ่มก่อนราดสาร เพื่อให้เวลาราดสารแล้วจะได้ซึมไปสู่รากสะดวกรวดเร็วขึ้น แต่ถ้าหากดินชุ่มฉ่ำน้ำมากไปต้องระบายน้ำออกและควรปล่อยให้ดินแห้งพอควรจึงค่อยราดสาร วัดขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของทรงพุ่มเป็น “เมตร” แล้วคูณด้วย 60 ก็จะเป็นปริมาณสารที่ใช้เป็นกรัม เช่น วัดขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางทรงพุ่มได้ 6 เมตร ก็จะใช้สารโพแทสเซียมคลอเรตบริสุทธิ์ 95% เท่ากับ 6×60 = 360 กรัม เป็นต้น

หากต้นลำไยมีขนาดใหญ่มาก เส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า 10 เมตร ขึ้นไป ก็ไม่ควรใส่สารเกินต้นละ 1 กิโลกรัม นำสารผสมน้ำให้พอที่จะราดได้ทั่วรอบโคนต้น ซึ่งประมาณ 60-80 ลิตร ต่อต้น เวลาราดสารให้ห่างโคนต้น ประมาณ 50 เซนติเมตร และราดทั่วบริเวณภายในทรงพุ่มจนถึงชายพุ่มที่ได้ทำความสะอาดไว้ หลังราดสารแล้วจำเป็นต้องให้น้ำเพื่อรักษาความชื้นให้พอเหมาะอยู่เสมอ โดยเฉพาะช่วง 10 วันแรก เพื่อสารจะได้ซึมเข้าสู่รากอย่างต่อเนื่อง และป้องกันมิให้เป็นพิษต่อรากและต้นลำไย หรือสะสมในดิน

หากใช้วิธีการหว่านสาร ซึ่งเป็นผลึกลงในดินโดยตรง ยิ่งจำเป็นที่จะต้องให้น้ำในปริมาณมากและสม่ำเสมอเพื่อละลายสาร ซึ่งบางครั้งเป็นก้อนเล็กก้อนใหญ่ไม่เท่ากัน การละลายจึงยากง่ายต่างกัน บางครั้งหว่านสารในปริมาณที่มากและก้อนใหญ่ทำให้ละลายช้า จึงมีผลต่อการออกดอกซ้ำซ้อน จะเห็นว่าเมื่อดอกรุ่นแรกเริ่มติดผล แต่ช่อที่ติดผลนั้นมีปริมาณผลน้อย ดอกก็จะออกมาในช่อนั้นอีก ทำให้มีดอก 2 รุ่น ผล 2 รุ่น เล็กบ้างใหญ่บ้างซึ่งจะมีผลต่อการเก็บเกี่ยวในอนาคตข้างหน้าอีก เพราะแก่ไม่พร้อมกัน ถ้าติดผลไม่ดีทั้งต้น ก็จะมีดอกประปรายทั้งต้น เป็นปัญหามาก แต่ต้นที่ติดผลดกจะไม่พบอาการออกดอกซ้ำซ้อน

(อ่านต่อฉบับหน้า)