ที่มา	เก็บมาเล่า
ผู้เขียน	ธงชัย พุ่มพวง
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 24 มีนาคม พ.ศ.2562

โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงขุนสถาน ตั้งอยู่ที่บ้านแสนสุข หมู่ที่ 9 ตำบลสันทะ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน พื้นที่ของหมู่บ้านตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติฝั่งขวาแม่น้ำน่านตอนใต้ อยู่ในเขตพื้นที่ป่าอนุรักษ์โซนซีทั้งหมด มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 700-1,726 เมตร อากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี ประชากรบ้านขุนสถาน 198 ครัวเรือน และบ้านแสนสุข 182 ครัวเรือน ประชากรเป็นชาวไทยภูเขาเผ่าม้งที่มีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ อาชีพและรายได้หลักจากการเกษตร ในระยะแรกจะประกอบอาชีพการปลูกข้าวโพดและกะหล่ำปลีและปลูกข้าวไร่เป็นส่วนใหญ่

ต่อมาโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงขุนสถาน ได้เข้าไปดำเนินงานโดยนำรูปแบบของโครงการหลวง เข้าไปพัฒนาชุมชนบนที่สูงครอบคลุมทุกมิติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม รวมถึงทำงานร่วมกับหน่วยงานต่างๆ แบบบูรณาการ โดยมีเป้าหมายชุมชนมีส่วนร่วมเพื่อให้ชุมชนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ชุมชนได้รับความรู้อย่างถูกต้องและเหมาะสม ร่วมกันอนุรักษ์และฟื้นฟูธรรมชาติสิ่งแวดล้อมโดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน

เมื่อเร็วๆ นี้ โครงการฯ ขุนสถาน ได้จัดงาน “สืบสานศาสตร์พระราชาสู่การพัฒนาและส่งเสริมการท่องเที่ยวอำเภอนาน้อย” โดยมี คุณสุจิโรจน์ คงเมือง นายอำเภอนาน้อย เป็นประธานเปิดงาน ที่บริเวณแปลงสาธิตของ คุณพงศกร แสนย่าง เกษตรกรตัวอย่างที่ประสบความสำเร็จ บ้านขุนสถาน ตำบลสันทะ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน

การประกวดผลผลิตทางการเกษตร เช่น พริกหวานสามสี แดง เหลือง เขียว มะเขือเทศโทมัส องุ่น อะโวกาโด สตรอเบอรี่ เสาวรสหวาน กล้วยน้ำว้า พร้อมด้วยการศึกษาดูงานจากเกษตรกรพื้นที่อำเภอใกล้เคียง คุณพงศกร ได้จัดทำแปลงปลูกพืชอย่างเป็นระบบคือ แปลงปลูกองุ่น 1 เรือนโรง ปลูกพริกหวาน 1 เรือนโรง แปลงปลูกสตรอเบอรี่ 2 งาน ปลูกพีช 1 ไร่ แปลงปลูกอะโวกาโด 1 ไร่ รอบๆ พื้นที่จะปลูกต้นไม้ในรูปแบบป่าชาวบ้าน พริกหวาน เป็นพืชตระกูลเดียวกับมะเขือ มะเขือเทศ ยาสูบ และมันฝรั่ง เป็นพืชข้ามปีแต่นิยมปลูกฤดูเดียว

ในระยะแรกพืชจะเติบโตเป็นลำต้นเดี่ยว และกิ่งจะแตกแขนงเป็นแนวตั้งที่ปลายกิ่ง ผลผลิตจะขึ้นอยู่กับจำนวนกิ่ง ความสมบูรณ์ของต้นและจำนวนผลต่อต้น โดยทั่วไปพริกหวานจะมีความสูง 1.5-3.5 เมตร ในเรือนโรงจะปลูกพริกหวานเหลือง แดง จำนวน 3,200 ต้น ใช้ระยะปลูก 50×100 เซนติเมตร

การปลูกองุ่น เป็นการปลูกองุ่นแนวใหม่ตามรูปแบบของโครงการหลวง เป็นการพัฒนาขึ้นใหม่ที่มาจากการวิจัยเพื่อพัฒนาการจัดทรงต้นและการตัดแต่งกิ่ง ได้แก่ วิธีการผลิตต้นกล้า ระยะปลูกและรูปแบบการจัดทรงต้น วิธีการสร้างกิ่ง ระบบการตัดแต่งกิ่ง และวิธีการส่งเสริมการสร้างตาดอก และการปฏิบัติดูแลรักษาที่เหมาะสมกับนิสัยการเจริญเติบโตขององุ่นและสิ่งแวดล้อม การปลูกองุ่นในรูปแบบนี้ ทำให้มีการจัดวางกิ่งอย่างเป็นระบบระเบียบ สร้างและควบคุมกิ่งที่จะให้ผลผลิตให้มีจำนวน ความสมบูรณ์ และตำแหน่งของกิ่งได้ตามต้องการ ทำให้ต้นองุ่นได้ผลผลิตสูงมาก ผลผลิตมีคุณภาพ ให้ผลผลิตสม่ำเสมอและยาวนาน ง่ายต่อการจัดการเรื่องโรคแมลง

พันธุ์ที่นิยมปลูกคือ พันธุ์บิวตี้ซีดเล็สและพันธุ์เฟลมซีดเลส การปลูกมะเขือเทศ สายพันธุ์มะเขือเทศโครงการหลวง พันธุ์ที่ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกคือพันธุ์โทมัส เป็นมะเขือเทศผลโต เหมาะสำหรับรับประทานผลสด หรือเรียกว่ามะเขือเทศเนื้อ กิ่งก้านแตกแขนงสลับกัน และมีลำต้นตั้งตรง แต่เมื่อสูง 1-2 ฟุต ลำต้นจะทอดไปในแนวราบ จึงต้องทำค้างโดยใช้เชือกพันลำต้น

แปลงไร่องุ่นของ คุณยิ่งยศ สุวรรณคีรียง เกษตรกรผู้นำรายหนึ่งที่เป็นข้าราชการบำนาญ ปลูกองุ่นในรูปแบบโครงการหลวง เล่าให้ฟังว่า ปลูกองุ่นไว้ 1 เรือนโรง เป็นพันธุ์บิวตี้ซีดเลส ปลูกมา 3 ปีแล้ว เก็บผลผลิตปีละ 2 ครั้ง ขายได้ครั้งละประมาณ 5 แสนบาท นอกจากทำสวนองุ่นแล้ว ยังมีโฮมสเตย์ไว้ต้อนรับนักท่องเที่ยว จำนวน 5 หลัง สามารถรับนักท่องเที่ยวได้ 10-50 คน

จากการที่พื้นที่โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบหลวงขุนสถาน ส่งเสริมอาชีพการปลูกพืชแนวใหม่แล้ว สามารถที่จะเดินทางท่องเที่ยวในพื้นที่อำเภอนาน้อยได้อีกหลายแห่ง เช่น ถ้ำละโอ่ง ดอยธง สถานีวิจัยขุนสถาน ผากระทิงตก น้ำตกขุนสถาน พระธาตุพลูแช่ เสาดินคอกเสือ อ่างน้ำแหง แก่งหลวง ถ้ำหลวง ดอยซากุระ 120 ต้น อุทยานแห่งชาติขุนสถาน นักท่องเที่ยวสามารถติดต่อได้ที่ (087) 575-6783, (082) 624-8610 หรือที่อุทยานฯ (054) 731-585, (087) 173-9549 หัวหน้าอุทยานฯ (085) 710-1919 หัวหน้าโครงการฯ ขุนสถาน (087) 575-6783