สวนวโรชา ในช่วงวันเวลาที่เปลี่ยนไป

สวัสดีครับท่านผู้อ่านที่รักและคิดถึงทุกท่าน ในช่วงที่ลมร้อนพัดผ่านผิวกาย อดมิได้ที่จะส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาขนลุกซู่ ด้วยกระอายไอร้อนจากแสงแดดที่แผดกล้า หันไปมองต้นไม้ก็หดหู่ใจยิ่งนัก ใบเหี่ยวหรุบรู่ ครั้นจะหาน้ำมารดก็อาจเป็นภาระที่หนักหนา ด้วยว่าน้ำในแหล่งน้ำตามธรรมชาติก็ลดน้อยลง จะเข้าโครงการปลูกพืชดูจะเป็นการยากไปเสียทุกอย่าง

แปลงดาวเรืองที่ชำรอออกดอก

ปัจจัยหลายๆ ปัจจัยที่ส่งผลต่อการปลูกพืช ขยายพันธุ์พืช กระทั่งการให้ผลผลิตจากพืชนั้นๆ นอกจากดิน น้ำ ปุ๋ย แสงแดดที่พอเหมาะแล้ว สภาพอากาศก็ส่งผลอย่างหนัก ดูง่ายๆ มะละกอในช่วงนี้ดอกร่วง ติดผลน้อย หรือแทบไม่ติดผล ส่อเค้าว่าในช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคมของปีนี้ มะละกอผลสุกอาจราคาแพงกว่าทุกปี

ในวงการไม้ดอก ดาวเรืองก็เป็นอีกหนึ่งชนิดที่มีการปลูกเพื่อการค้า ที่สร้างรายได้ให้กับเกษตรกรพอเลี้ยงปากเลี้ยงท้องได้โดยไม่ขัดสนนัก กิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องตั้งแต่ผู้จำหน่ายเมล็ดพันธุ์ ผู้จำหน่ายปุ๋ย ผู้จำหน่ายยารักษาโรค ไปจนถึงพ่อค้าแม่ค้าขายดอกไม้สด ขายพวงมาลัยในงานพิธีต่างๆ กระทั่งในการหาเสียงของผู้สมัคร สส. ที่ผ่านมา หรือในงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกที่กำลังจะมาถึง ด้วยชื่อของดาวเรือง ที่มีเสียงพ้องกับความรุ่งเรือง และเป็นไม้ดอกสีเหลืองสำหรับผู้ที่เกิดวันจันทร์อีกด้วย

ผัดหอยกาบแม่น้ำ อาหารที่หากินไม่ง่ายเลยนะ

ปัจจุบัน เมล็ดพันธุ์ดาวเรืองถูกพัฒนาขึ้นให้ดอกมีสีเหลืองหลายเฉด เช่น เหลืองทอง เหลืองอมแดง และพัฒนามาเพื่อการปลูกในช่วงฤดูกาลก็ต่างกัน หน้าแล้งก็สายพันธุ์หนึ่ง หน้าฝนก็สายพันธุ์หนึ่ง หน้าหนาวก็อีกสายพันธุ์หนึ่ง หรือกระทั่งการปลูกลงดินก็สายพันธุ์หนึ่ง ปลูกเป็นไม้กระถางหรือไม้ในถุงดำก็อีกสายพันธุ์หนึ่ง ที่สำคัญก็คือเมล็ดพันธุ์มีราคาค่อนข้างสูงและไม่สามารถเก็บเมล็ดไปปลูกต่อได้ ทำให้ต้นทุนในการปลูกแต่ละรอบจะต้องมีค่าเมล็ดพันธุ์อยู่เสมอ

ผมได้นัดพบกับ พี่วโรชา จันทโชติ เจ้าของสวนและสายพันธุ์มะนาวแป้นวโรชาอันโด่งดังแห่ง อำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทองนั่นเอง ก่อนนั้นพี่วโรชาก็คลุกคลีอยู่กับมะนาวเป็นหลัก วันๆ ทั้งตอนกิ่ง ชำกิ่ง ปลูก ดูแล และเปิดอบรมให้ผู้ที่สนใจเข้ามาไม่ขาดสาย แต่ยังมีอีกหนึ่งอาชีพที่เคยทำจนสอนลูกศิษย์ไปได้มากมาย นั่นก็คือการทำไม้ถุง ทั้งไม้ดอกและไม้สวนครัว และดาวเรืองก็เป็นศาสตร์วิชาการเกษตรที่หารายได้พิเศษอยู่เสมอ

อาหารญี่ปุ่นจากสูตรต้นตำรับ

“ไม้พวกนี้ทำเงินให้เราไว ต้นทุนไม่มากนัก และเป็นสินค้าที่ใช้แล้วหมดไป เราสามารถทำมาขายได้ทั้งปี”

“ยังไงครับพี่”

“ก็ดูดาวเรืองนี่แหละ คนซื้อไปตอนดอกตูมๆ ให้ไปบานที่บ้านหรือจุดตั้งโชว์ รดน้ำบ้าง ใส่ปุ๋ยบ้าง แต่ด้วยขนาดพื้นที่อันจำกัด รากไม้แน่นถุงหมดแล้ว เขาให้ดอกหมดก็ทิ้งต้น คนก็หาซื้อใหม่มาทดแทน เป็นแบบนี้ตลอด”

ดาวเรืองสายพันธุ์ที่พี่วโรชาปลูกก็เป็นสีเหลืองทอง ทรงดอกซ้อนเป็นพุ่มสวยงาม มีอายุตั้งแต่เริ่มเพาะเมล็ดจนถึงให้ดอกอยู่ที่ 70 วัน เริ่มจากการเพาะเมล็ดในถาดเพาะด้วยวัสดุพีทมอสส์ รดน้ำพอชุ่ม ปักเมล็ดลงไปตามหลุมเพาะ จากนั้นนำกระดาษหนังสือพิมพ์มาปิดหน้า ใช้สเปรย์พ่นน้ำให้ชุ่มกระดาษอีกครั้ง เก็บไว้ในที่ร่มประมาณ 3 วัน ก็เริ่มงอก เปิดกระดาษได้ ในช่วงนี้ก็จะให้ปุ๋ยด้วยการพ่นโชยเบาๆ ด้วยสูตรเสมอ 16-16-16 และรดน้ำซ้ำ เมื่ออายุครบ 20 วัน หรือต้นมีขนาดความสูงไม่ต่ำกว่า 10 เซนติเมตร แล้วก็เด็ดยอดเอาไปชำต่อไป

เด็ดยอดชำเรียกราก

การเด็ดยอดชำ เป็นการขยายพันธุ์โดยไม่ใช้เมล็ด โดยเราจะเลือกยอดจากต้นแม่ที่มีความยาวไม่น้อยกว่า 2 นิ้ว และมีใบเลี้ยงตั้งแต่ 2 ใบขึ้นไป เด็ดให้ขาดในครั้งเดียวยอดจะได้ไม่ช้ำ หรือหากเรายังมือใหม่ก็แนะนำให้ใช้มีดคมๆ ตัดไปก่อน จากนั้นนำไปปักชำในถาดชำที่ใช้วัสดุพีทมอส ปักชำไว้ในร่มไม่ให้ถูกแสงแดด วันแรกที่ปักชำให้เราใช้ยาฆ่าเชื้อราสเปรย์ที่โคนต้น เพื่อป้องกันเชื้อโรคที่จะติดมาในช่วงที่เราเด็ดหรือตัดออกมาจากต้นแม่ ซึ่งวิธีนี้ยังใช้ได้กับการขยายพันธุ์มะเขือเทศ พริก มะเขือ โหระพา ได้อีกด้วย เรียกว่าเมล็ดเดียวสามารถขยายพันธุ์ต่อไปได้อีกมากมาย ที่สำคัญคือประหยัดต้นทุนค่าเมล็ดและประหยัดเวลา โดยต้นใหม่ที่เราเด็ดหรือตัดมาจากต้นแม่ เมื่อปักชำแล้ว จะนับวันต่อเพื่อรอดอกได้เลย ไม่ต้องนับหนึ่งเหมือนช่วงเพาะเมล็ด เรียกว่าหากเราชำครบ 1 สัปดาห์ พอได้รากใหม่แล้ว ก็นำไปปลูกและดูแลอีกประมาณ 30-40 วัน ก็จะออกดอกสะพรั่งทุกต้นแน่นอน นี่คือข้อดีของการขยายพันธุ์ปลูกแบบนี้ รับรองออกดอกพร้อมกันสะพรั่งแน่นอน

ยอดชำอวบๆ แบบนี้เลย

สำหรับต้นแม่ที่ถูกเด็ดยอดไปแล้ว ก็จะให้ปุ๋ยสูตรเร่งแขนง 25-7-7 อีก 7-10 วัน เราก็เด็ดหรือตัดเอามาขยายพันธุ์ได้อีก ขอเพียงอย่าให้ต้นแม่ติดดอก หากเจอตุ่มตาดอกก็เด็ดทิ้ง ใน 1 ต้นแม่จะสร้างแขนงลูกเพื่อไปปลูกต่อได้ไม่น้อยกว่า 50 ต้นเลยทีเดียว จากนั้นก็ใช้สูตรเสมอดูแลไปจนกว่าจะออกดอก หากปลูกลงดินก็ใช้สูตรเร่งดอก 13-13-21 สัปดาห์ละ 1 ครั้งเท่านั้น

สำหรับการให้น้ำต้นดาวเรืองในช่วงที่ยังไม่มีดอก ก็จะเป็นการใช้สปริงเกลอร์เป็นหลักเช้า-เย็น ไม่ต้องพรางแสงให้ออกแดดได้เต็มที่เลย ต่อเมื่อดาวเรืองเริ่มมีดอก การให้น้ำจะต้องให้ที่โคนต้นเท่านั้น จะรดน้ำไม่ให้โดนช่อดอก เพราะจะทำให้มีน้ำขังในดอก ทำให้ดอกเน่าและลามไปสู่ต้นอื่นๆ ได้

รายได้ในการปลูกดาวเรืองในถุง หากจำหน่ายทั่วไปก็จะมีราคาตั้งแต่ 20-35 บาท แต่ที่สำคัญ นอกจากขายขาดแล้ว ดาวเรืองในถุงยังมีการให้เช่าไปวางประดับงานต่างๆ ด้วย คิดราคาค่าเช่า ดูแล รับ-ส่งอยู่ที่ถุงละ 10 บาท ซึ่งแต่ละงานก็ใช้ตั้งแต่หลักร้อยจนถึงหลักพันต้นก็มี เมื่อมีดอกมากๆ ส่วนหนึ่งก็ยังตัดขายให้แม่ค้าพวงมาลัยหารายได้อีกด้วย ตกดอกละ 1 บาท เรียกว่าในแค่วงจรชีวิตหนึ่งของดาวเรืองก็สร้างเงิน สร้างงานให้กับเกษตรกรและชุมชนได้ไม่น้อย

ต้นตัวอย่างดอกที่ปลูกลงดินไว้

“ที่นี่จะรับเด็กมาเป็นลูกมือด้วยครับ ช่วงปิดเทอมแบบนี้เด็กๆ ก็มากรอกดินลงถุง ปักชำดาวเรือง รดน้ำ ให้ปุ๋ย เรียกว่าให้เด็กมาเรียนรู้ครบวงจร แถมมีรายได้ในช่วงปิดเทอมได้อีกด้วย”

“เหมือนว่าสวนวโรชาเปลี่ยนไป”

“ไม่เปลี่ยนครับ ยังเหมือนเดิม เพียงแต่เพิ่มกิจกรรมให้มากขึ้น”

“ที่นี่ยังเปิดเป็นศูนย์เรียนรู้อยู่ไหมครับ”

“เปิดครับ ที่นี่เราเปิดอบรมทั้งปลูกมะนาว ดาวเรือง การทำอาหารไทย ญี่ปุ่น ตอนนี้ก็เปิดเป็นฟาร์มสเตย์ด้วย แนะนำให้พาครอบครัวมาพักผ่อนเรียนรู้ที่ไม่ไกลกรุงเทพฯ มาไหว้พระใหญ่ที่วัดม่วงได้อีกด้วยครับ”

“ผลผลิตจากสวนยังมีจำหน่ายไหมครับพี่”

บรรยากาศเย็นสบาย น่าพาครอบครัวไปพักผ่อนเรียนรู้

“ก็ยังมีครับ มะนาว ดาวเรือง ไม้ถุงต่างๆ หรือเสาร์-อาทิตย์จะมาพักผ่อนรับประทานอาหารอร่อยๆ ทั้งอาหารไทย อาหารญี่ปุ่นที่นี่ก็มีพร้อมครับ รับรองรสชาติอร่อย ราคาเบาๆ”

“ติดต่อพี่ได้ทางไหนครับ”

“โทร.มาล่วงหน้าได้ครับ (092) 412-3167 ยินดีต้อนรับทุกท่าน ยิ่งหากติดหนังสือเทคโนโลยีชาวบ้านเล่มนี้มาด้วย ผมลดราคาให้พิเศษเลย ถือว่าคอเดียวกัน”

“ขอบคุณครับ”

ผมกลับบ้านพร้อมมะนาวแป้นวโรชาในถุงชำ 2 ต้น ไม่ไหว ช่วงหน้าแล้งคราใดมะนาวราคาพุ่งไปลูกละเกือบ 10 บาททุกที ต้องปลูกไว้กินเองบ้างแล้ว อ้อ! งานนี้ผมจะปลูกดาวเรืองไว้รองานพระราชพิธีด้วยเลยครับ ขอบคุณทุกท่านครับ