เผยแพร่ |
---|
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง จัดตั้งขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ. 2536
สมาชิกแรกตั้ง 12 ราย สมาชิกปัจจุบัน 75 ราย
ประธานกลุ่ม นายเดช พะโยน
ที่ทำการกลุ่ม ตั้งอยู่บ้านทุ่งรวงทอง หมู่ที่ 14 ตำบลเขาคีริส อำเภอพรานกระต่าย จังหวัดกำแพงเพชร เบอร์โทรศัพท์ 089-567-5533
ความคิดริเริ่ม
การจัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวของกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ซึ่งในทุกปีจะประสบปัญหาในด้านต่างๆ จากการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์และสิ่งแวดล้อม และนับวันยิ่งจะมีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ แต่สมาชิกในกลุ่มก็สามารถช่วยกันแก้ไขปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้เป็นอย่างดีเยี่ยม จนทำให้สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวได้ตามเป้าหมายที่ศูนย์กำหนดอย่างมีคุณภาพ ทำให้กลุ่มประสบความสำเร็จ เป็นต้นแบบของการทำนาที่ดี และส่งผลให้สมาชิกกลุ่มมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
1. การนำเทคโนโลยีมาใช้ประโยชน์ให้เหมาะสมกับพื้นที่ และสภาพแวดล้อม
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง มีการพัฒนาโดยการนำเครื่องจักรกลการเกษตรมาใช้ในกระบวนการผลิตเมล็ดพันธุ์ เพื่อเพิ่มศักยภาพทางด้านประสิทธิภาพของกลุ่มในการลดต้นทุนการผลิตเมล็ดพันธุ์ แก้ไขปัญหาแรงงานขาดแคลนและมีราคาแพง ทำให้แผนการปลูกข้าวเป็นไปตามเป้าหมาย ได้แก่
– การใช้รถไถเดินตาม เพื่อปรับระดับพื้นที่ในแปลงนาให้มีความสม่ำเสมอ เหมาะสมแก่การให้น้ำและการระบายน้ำออกได้สะดวก
– การใช้เครื่องปักดำขนาดเล็กและขนาดใหญ่แบบเดินตามและขับเคลื่อน มาใช้ในการจัดทำแปลงขยายพันธุ์ทำให้การปฏิบัติด้านการกำจัดพันธุ์ปนและการป้องกันโรค/แมลงศัตรูข้าว สะดวกขึ้น
– การใช้รถเกี่ยวนวดข้าวในการเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ ทำให้เป็นการลดต้นทุนการผลิต ประหยัดเวลาและแรงงานในการเก็บเกี่ยว ซึ่งก่อนการเก็บเกี่ยวจะทำความสะอาดรถเกี่ยวนวด เพื่อป้องกันพันธุ์ปนข้าววัชพืช และสิ่งอื่นที่ติดมากับรถเกี่ยวนวด
– เครื่องกระจายฟาง และเครื่องอัดฟางก้อน
– การปลูกโดยวิธีเปียกสลับแห้งแกล้งข้าว
2. การแก้ปัญหาของกลุ่มในด้านพื้นที่ ด้านวิชาการ เศรษฐกิจและสังคม
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ได้นำแนวทาง มาตรการการลดต้นทุนการผลิตข้าวของกรมการข้าวมาปรับใช้ในการจัดทำแปลงขยายพันธุ์ ทั้ง 6 มาตรการ คือ 3 ต้องทำ ได้แก่ 1. ปลูกข้าวไม่เกิน 2 ครั้ง ต่อปี 2. การใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดี 3. จัดทำบัญชีฟาร์ม และมาตรการ 3 ต้องลด ได้แก่ 1. ลดอัตราการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าว 2. การใช้ปุ๋ยเคมีที่ไม่ถูกต้อง และ 3. ลดการใช้สารเคมีเท่าที่จำเป็น ได้แก่
– เก็บตัวอย่างดินในแปลงนา นำส่งสถานีพัฒนาที่ดิน เพื่อวิเคราะห์คุณภาพดิน ก่อนการใส่ปุ๋ยให้เหมาะสมกับพื้นที่ เพื่อลดต้นทุนการผลิต
– พัฒนาปรับโครงสร้างดิน โดยใช้ฮอร์โมนและสาร พด.2 มาช่วยย่อยสลายฟางข้าว เพื่อเพิ่มปุ๋ยในนาและทำให้สภาพสิ่งแวดล้อมดีขึ้น มีการปลูกปอเทืองเพื่อบำรุงดิน มีการปรับพื้นที่นาให้ได้ระดับ เพื่อให้เหมาะสมแก่การให้น้ำและการระบายน้ำออกได้สะดวก
– บูรณาการกลุ่มเครือข่ายในการผลิตสารไล่แมลง และฮอร์โมน ช่วยลดต้นทุนการผลิต ได้แก่ ผลิตน้ำหมักไล่แมลง ศัตรูข้าว ผลิตน้ำหมักหน่อกล้วย ใช้สลายฟางข้าวและเร่งการเจริญเติบโตของข้าว ผลิตน้ำหมักรกหมู เป็นฮอร์โมนฉีดพ่นข้าวทางใบเพิ่มผลผลิตข้าว ผลิตเชื้อราไตรโครเดอร์มา ป้องกันโรคเมล็ดด่าง และเมล็ดลีบจากการเข้าทำลายของเชื้อราหลายชนิดตลอดจนช่วยเพิ่มความสมบูรณ์และน้ำหนักเมล็ดและเพิ่มผลผลิตต่อไร่ ผลิตปุ๋ยอัดเม็ดจากมูลสุกร สำรวจโรคแมลงในแปลงนาก่อนใช้สารเคมี ร่วมโครงการรณรงค์การกำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และเสริมสร้างความสามัคคีของสมาชิกภายในกลุ่มในการร่วมแรงร่วมใจกันตรวจตัดพันธุ์ปนในแปลงขยายพันธุ์เพื่อให้ได้มาตรฐานคุณภาพ
3. การเชื่อมโยงองค์การท้องถิ่น การประสานงานเครือข่ายด้านการผลิต การตลาด และการเพิ่มมูลค่าผลผลิต
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทองจัดทำข้อตกลงกับบริษัทผู้ผลิตและรวบรวมเมล็ดพันธุ์ในเขตพื้นที่จังหวัดพิจิตร จังหวัดพิษณุโลก จังหวัดนครสวรรค์ และจังหวัดสุพรรณบุรี เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว พันธุ์ กข49 กข29 กข41 กข61 และกข57 พื้นที่ 700 ไร่ โดยรับซื้อคืนตามมาตรฐานคุณภาพที่บริษัทเอกชนกำหนด ได้ราคาที่เป็นธรรม เกษตรกรยอมรับได้
- แนวคิดในการทำงานแบบบูรณาการ
– กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง มีการบริหารจัดการกลุ่มในรูปแบบของแปลงใหญ่ โดยมีการรวมกลุ่มทำการผลิต การบริหารจัดการร่วมกันและรวมกันจำหน่ายโดยมีตลาดรองรับแน่นอน ทำให้เกษตรกรภายในกลุ่มสามารถลดต้นทุนการผลิต การบริหารจัดการผลผลิตและการตลาดได้ มีการบูรณาการร่วมกับหน่วยงานราชการในพื้นที่ในเรื่องการใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมกับพื้นที่ พัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการใช้เครื่องจักรกลการเกษตร กำหนดมาตรฐานการผลิต และสามารถกำหนดเป้าหมาย แผนธุรกิจของตนเองอย่างชัดเจน ซึ่งกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทองมีเป้าหมายในการพัฒนากลุ่มที่สอดคล้องกับเป้าหมายของ นาแปลงใหญ่ 5 ด้าน คือ
- กลุ่มสามารถลดต้นทุนการผลิต
- สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
- พัฒนาคุณภาพสินค้าและคุณภาพชีวิตของสมาชิก
- พัฒนาด้านการตลาด
- มีการบริหารจัดการอย่างเป็นระบบ
– มุ่งมั่นการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว โดยให้สมาชิกภายในกลุ่มผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ได้คุณภาพและมีปริมาณเพียงพอ พัฒนาระบบการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวนำไปสู่วิสาหกิจชุมชน เพิ่มมูลค่าผลผลิต สร้างรายได้ให้กับชุมชน ตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง
– พัฒนาระบบการปลูกข้าวโดยนำหลักการ 3 ต้องทำ 3 ต้องลด มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับพื้นที่แต่ละราย เพื่อลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต และอนุรักษ์ธรรมชาติ (ไม่เผาตอซัง ใช้น้ำหมัก)
– มุ่งเน้นคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ข้าว โดยให้สมาชิกกลุ่มปลูกข้าวโดยวิธีปักดำ เพื่อสะดวกในการดูแลรักษาป้องกันกำจัดวัชพืช โรค แมลง และการตรวจตัดพันธุ์ปนในแปลงนา
– พัฒนากลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้เป็นศูนย์กลางด้านการผลิต ด้านเทคโนโลยี ด้านวิชาการ ด้านบรรจุภัณฑ์และเป็นแหล่งกระจายเมล็ดพันธุ์ดีในท้องถิ่น ในนาม “กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง” ตลอดจนมีการเฝ้าระวังการเตือนภัยจากโรคและแมลงศัตรูข้าวระบาดในพื้นที่
ความสามารถในการบริหารและการจัดการสถาบัน
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์มีการนำหลักเกณฑ์ของ GAP มาประยุกต์ใช้ โดยการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับข้าว มุ่งให้เกิดกระบวนการผลิตที่ได้ผลิตผลปลอดภัย คุณภาพเป็นที่พึงพอใจของผู้บริโภค ประกอบด้วยข้อกำหนดเรื่อง แหล่งน้ำสะอาด พื้นที่ปลูกเหมาะสม ลดการใช้วัตถุอันตรายทางการเกษตร มีการจดบันทึกข้อมูล การจัดกระบวนการผลิตที่มีคุณภาพ และมีการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว ส่งเสริมให้เกษตรกรภายในกลุ่มเห็นความสำคัญของการยกระดับมาตรฐานผลผลิตข้าว ตามมาตรฐานการเกษตรดีที่เหมาะสม (GAP) ร่วมกับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวกำแพงเพชร ภายใต้โครงการระบบส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ ได้ผ่านการรับรองมาตรฐาน GAP grain 23 ราย พื้นที่ 230 ไร่ และ ปี 2562 ได้เริ่มนำระบบควบคุมภายในมาใช้ในการบริหารจัดการกลุ่ม
– มีระเบียบบริหารและการประชุมคณะกรรมการ โดยมีการกำหนดกฎระเบียบข้อบังคับของกลุ่ม
– กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ได้กำหนดและควบคุมแผนการผลิตของกลุ่ม โดยในแต่ละฤดู
– การดำเนินกิจกรรมการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ได้มีแนวทางการพัฒนาโดยเน้นให้สมาชิกภายในกลุ่มมีส่วนร่วมในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้มีคุณภาพตามมาตรฐาน มีการสร้างระบบในการจัดทำแปลงขยายพันธุ์ทุกด้าน ตั้งแต่การวางแผนการปลูก การดูแลการรักษา การตัดพันธุ์ปน การเก็บเกี่ยว และการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว จนถึงการขนส่งเมล็ดพันธุ์ไปจำหน่ายให้ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าว ซึ่งมีผลการดำเนินงานการผลิตเมล็ดพันธุ์ดี ย้อนหลัง 3 ฤดูการผลิต
ปี | พื้นที่ (ไร่) | เกษตรกร
(ราย) |
เป้าหมายซื้อคืน
(ตัน) |
ซื้อคืนได้
(ตัน) |
คิดเป็นร้อยละ |
2559 | 4734 | 206 | 2244.550 | 2155.018 | 96.01 |
2560 | 4042 | 245 | 2134.220 | 2135.733 | 100.07 |
2561 | 3674 | 156 | 2042.250 | 1898.667 | 92.97 |
รวม | 12450 | 607 | 6421.020 | 6189.418 | 96.39 |
หมายเหตุ : การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวฤดูฝน ปี 2560 เกิดอุทกภัยทำให้พื้นที่ปลูกข้าวเกิดความเสียหายในช่วงการเก็บเกี่ยวผลผลิต
– มีความสามารถในการผลิตเมล็ดพันธุ์ให้ภาคเอกชน ตามข้อตกลงได้ปีละไม่ต่ำกว่า 700 ตัน
– มีระบบควบคุมตรวจสอบคุณภาพแปลงขยายพันธุ์ จัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบแปลงขยายพันธุ์ข้าว จำนวน 5 คน โดยใช้หลักเกณฑ์วิธีการตรวจแปลงตามระเบียบที่ได้รับการอบรมจากกลุ่มควบคุมคุณภาพและกลุ่มผลิตเมล็ดพันธุ์ของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวกำแพงเพชร โดยใช้แบบฟอร์มที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวกำหนด
– การบริหารผลผลิตส่วนที่เกินจากการผลิตให้ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าว ทางกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวจะมีการประชุมหารือ ประมาณการผลผลิตของสมาชิก โดยประสานงานกับบริษัทผู้ผลิตและรวบรวมเมล็ดพันธุ์เอกชนเพื่อเสนอขายผลผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดี ได้แก่ บริษัทเอกชนในเขตจังหวัดพิจิตร จังหวัดพิษณุโลก จังหวัดนครสวรรค์ และจังหวัดสุพรรณบุรี
– กลุ่มมีการประชุมคณะกรรมการและสมาชิกทุกคน เพื่อสรุปผลการดำเนินงานของกลุ่ม และให้สมาชิกกลุ่มมีส่วนร่วมในการวิเคราะห์ปัญหาและอุปสรรคในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพร้อมให้ข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้น เพื่อนำมาปรับใช้ในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ
บทบาทและการมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อสถาบัน
1. การมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อกลุ่มสมาชิกเข้าร่วมประชุมเพื่อรับทราบการจัดสรรพื้นที่จัดทำแปลงฯ ร่วมแสดงความคิดเห็น และกำหนดแผนการปฏิบัติในการจัดทำแปลงขยายพันธุ์ และเข้าร่วมโครงการต่าง ๆ ของหน่วยงานราชการ เพื่อนำความรู้มาพัฒนาการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของกลุ่ม ตลอดจนสร้างความน่าเชื่อถือกับเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ผลิตได้
2. การมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อองค์กรท้องถิ่น
– ร่วมกิจกรรมวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 66 พรรษา
– เป็นตัวแทนอำเภอพรานกระต่าย แสดงรำเคียวเกี่ยวข้าว ในงานนพพระเล่นเพลง จังหวัดกำแพงเพชร
3. การถ่ายทอดความรู้ การดูงานแลกเปลี่ยน เรียนรู้ และการนำไปปฏิบัติของสมาชิก
– กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ได้มีการจัดคณะกรรมการและสมาชิกเข้าร่วมรับการฝึกบรมศึกษาดูงาน เพื่อเพิ่มความรู้ความสามารถ และประสบการณ์ต่างๆ นำมาถ่ายทอด ปฏิบัติและพัฒนากลุ่มอย่างต่อเนื่อง
– ศึกษาดูงานเพื่อสร้างองค์ความรู้ ให้แก่ผู้นำเกษตรกรชาวนา โครงการสร้างเสริมและพัฒนาผู้นำการเปลี่ยนแปลง ภาคการเกษตร ณ สาธารณรัฐไต้หวัน
ความมั่นคงและฐานะทางเศรษฐกิจของสถาบัน
1. การจัดตั้งกองทุนในปี 2549 ได้มีการรวมสมาชิกผู้จัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวจัดตั้งเป็นกลุ่มและได้รับการจดทะเบียนจากกรมการข้าว เป็น “กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวทุ่งรวงทอง” โดยมีสมาชิกร่วมในการเริ่มจัดตั้ง จำนวน 12 ราย ปัจจุบัน กลุ่มมีสมาชิกทั้งสิ้น จำนวน 75 ราย พื้นที่ 2,800 ไร่ มีเงินกองทุนรวม จำนวน 2,140,000 บาท
– มีคณะกรรมการบริหารกลุ่มเป็นผู้บริหารกองทุนกลุ่ม 1 ชุด จำนวน 5 คน และที่ปรึกษา 1 คน
– มีการจัดตั้งกองทุน และมีระเบียบ ข้อบังคับในการบริหารจัดการเงินทุน แบ่งออกเป็น 3 บัญชี ดังนี้ บัญชีกลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวชุมชนบ้านทุ่งรวงทอง บัญชีรับ-จ่าย กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง และบัญชีเครื่องจักรกล (เป็นบัญชีรับ-จ่ายเกี่ยวกับค่าบริการเครื่องจักรกล)
2. ระเบียบข้อบังคับกลุ่มกองทุน
– สมาชิกทุกคนต้องชำระเงินบำรุงกลุ่มแรกเข้า คนละ 1,000 บาท
– สมาชิกทุกคนต้องถือหุ้นอย่างน้อยคนละ 1 หุ้น หุ้นละ 1,000 บาท
การทำกิจกรรมด้านสาธารณประโยชน์และการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
– ร่วมกิจกรรมการจัดทำแปลงเรียนรู้โครงการสถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามแนวพระราชดำริ บ้านป่าคา
– การลดใช้ปุ๋ยและสารเคมี โดยการใส่ปุ๋ยตามคำแนะนำการใช้ปุ๋ยของกรมวิชาการเกษตร เพื่อลดการสูญเสียธาตุอาหาร
– การป้องกันและรักษาดิน โดยการสุ่มตัวอย่างดินไปวิเคราะห์ที่สถานีพัฒนาที่ดิน หลังเสร็จสิ้นการเก็บเกี่ยวในแต่ละปี
– ย่อยสลายฟางข้าว โดยใช้สาร พด.2 และงดการเผาฟาง
– ปรับพื้นที่นาให้เรียบสม่ำเสมอ เพื่อง่ายต่อการบริหารจัดการดิน น้ำและปุ๋ย
– พักหน้าดิน ช่วงเดือนกันยายน เนื่องจากถ้าปลูกไปแล้ว ผลผลิตที่ออกมาจะมีผลกระทบต่ออากาศหนาวในช่วงปลายปี
– การป้องกันกำจัดศัตรูพืชโดยวิธีผสมผสาน โดยการแลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน มีภาพเปรียบเทียบโรคข้าวและใช้สารเคมีให้ถูกต้องกับโรค เพื่อรักษาศัตรูธรรมชาติ และชะลออาการสร้างภูมิต้านทานของศัตรูพืช เช่น เลือกใช้สารเคมีที่เฉพาะเจาะจง ใช้สารเคมีเฉพาะบริเวณที่พบศัตรูพืช
– ใช้สารชีวภาพในการป้องกันกำจัดโรคและแมลงศัตรูข้าว เช่น น้ำหมักชีวภาพ เป็นต้น
– การเพาะเชื้อบิวเวอเรียและนำมาใช้ป้องกันกำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล
– สำรวจแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวอย่างสม่ำเสมอ โดยอาศัยข้อมูลสถานการณ์จริงในแปลง เช่นการสำรวจดิน น้ำ ต้นข้าว ศัตรูข้าว และพิจารณาตัดสินโดยใช้ข้อมูลจากสถานการณ์ในแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวบ้านทุ่งรวงทอง ได้รับคัดเลือกให้เป็นกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวดีเด่น ปี 2562
ขอบคุณ ข้อมูลกรมการข้าว