ข้าวซ้อมมือ-เครื่องแกงสมุนไพร อาชีพเสริมรายได้ ชาวสวนยางสงขลา

ยางพารา เป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดสงขลา ช่วงที่ยางพาราขายได้ราคาดี เกษตรกรหันมาปลูกยางพารากันแทบทุกอำเภอ เมื่อเกิดปัญหาราคายางพาราตกต่ำในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เกษตรกรหลายรายตัดสินใจตัดโค่นต้นยางทิ้ง เพื่อปลูกพืชอื่นที่ให้ผลตอบแทนที่ดีกว่า แต่หลายคนเลือกที่จะรักษาอาชีพการทำสวนยางพาราต่อไป พร้อมกับมองหาอาชีพใหม่ๆ เพื่อเป็นรายได้เสริมเลี้ยงดูครอบครัว

อำเภอบางกล่ำ นับเป็นแผ่นดินทองทางการเกษตรที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดสงขลา ประกอบด้วย 39 หมู่บ้าน ในพื้นที่ 4 ตำบล ได้แก่ ตำบลบางกล่ำ ตำบลท่าช้าง ตำบลแม่ทอม และตำบลบ้านหาร ซึ่งชาวบ้านในท้องถิ่นแห่งนี้มีรายได้หลักจากการทำสวนยาง ปลูกพืชร่วมสวนยางและทำเกษตรผสมผสานเป็นรายได้เสริม เช่น ตำบลบางกล่ำ ปลูกละมุด ขณะที่ชาวบ้านในตำบลแม่ทอม ปลูกส้มโอเป็นจำนวนมาก ส่วนตำบลท่าช้าง ชาวบ้านนิยมทำเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง และเกษตรทฤษฎีใหม่ (แบบประยุกต์) ทำนา 1 ไร่ ได้เงิน 1 แสน

กศน. อำเภอบางกล่ำ กับสมาชิกกลุ่มข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล

“กศน. อำเภอบางกล่ำ” ส่งเสริมอาชีพชุมชน

เพื่อสนับสนุนให้ชาวบ้านมีรายได้เสริมในเวลาว่างจากการทำอาชีพเกษตรกรรม นางสาวอังสิยาภรณ์ อุ่นจิตต์ ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย อำเภอบางกล่ำ (กศน. อำเภอบางกล่ำ) จังหวัดสงขลา มอบหมายให้ นางจันทิมา เพ็งแก้ว ครู กศน. ตำบลบ้านหาร และ นางภัทรพร ศัทโธ ครูอาสาสมัคร เข้าไปจัดกิจกรรมส่งเสริมอาชีพเรื่องการแปรรูปเครื่องแกงสมุนไพร การแปรรูปหอมเจียว การผลิตดอกไม้จันทน์ การปลูกผักกางมุ้ง การทำเกษตรผสมผสาน ฯลฯ ให้แก่กลุ่มชาวบ้านเกาะไหล พื้นที่ หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านหาร อำเภอบางกล่ำ จังหวัดสงขลา

ชาวบ้านที่ผ่านกิจกรรมอบรมอาชีพกับ กศน. อำเภอบางกล่ำ จะได้เรียนรู้ตั้งแต่ขั้นตอนการคัดเลือกวัตถุดิบคุณภาพดี กระบวนการแปรรูปสินค้า การพัฒนาบรรจุภัณฑ์และโลโก้สินค้า ขณะเดียวกัน กศน. อำเภอบางกล่ำ สนับสนุนให้ชาวบ้านนำสินค้าชุมชนไปจำหน่ายในงานแสดงสินค้าต่างๆ และส่งเสริมการขายสินค้าผ่านสื่อออนไลน์ ฯลฯ เพื่อให้ชาวบ้านมีอาชีพเสริมที่สร้างรายได้ที่มั่นคงและยั่งยืน

“ข้าวซ้อมมือ” สินค้าโอท็อป 4 ดาว

ชุมชนบ้านเกาะไหล ตำบลบ้านหาร อำเภอบางกล่ำ อยู่ในพื้นที่ราบลุ่มคลองอู่ตะเภา เดิมชาวบ้านมีอาชีพทำนาเป็นหลัก ปลูกยางพาราและปาล์มน้ำมันเป็นรายได้เสริม ต่อมาชาวบ้านประสบปัญหาทำนาแล้วได้ผลผลิตน้อย จึงตัดสินใจเลิกทำนา ทางเทศบาลตำบลบ้านหารจึงส่งเสริมให้มีการปรับสภาพที่ดินให้เหมาะสมกับการทำนา ชาวบ้านจึงหันกลับมาทำนากันมากขึ้น

เมื่อ ปี 2536 นางดวน บุญประการ แกนนำของหมู่บ้านเกาะไหล เล็งเห็นความสำคัญของการบริโภคข้าวซ้อมมือ จึงรวมกลุ่มสมาชิกในชุมชน จัดตั้งกลุ่มข้าวซ้อมมือปลอดสารพิษ บ้านเกาะไหล โดยผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 5 “นายสุนิ  บุญประการ” รับหน้าที่เป็นประธานกลุ่มฯ เมื่อกรมส่งเสริมการเกษตรเปิดโอกาสให้มีการจดทะเบียนวิสาหกิจชุมชน ทางกลุ่มฯ จึงได้ยื่นขอจดทะเบียน ในชื่อ “วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล” ที่ผ่านมาทางกลุ่มฯ ได้รับงบประมาณสนับสนุนจาก กศน. อำเภอบางกล่ำ จำนวน 3,000 บาท เพื่อส่งเสริมให้สมาชิกกลุ่มฯ ในชุมชนได้บริโภคข้าวซ้อมมือ

หมู่บ้านเกาะไหล ได้เปรียบในเรื่องทำเลที่ตั้ง ดินดี น้ำดี ทุกวันนี้ชาวบ้านสามารถทำนาอินทรีย์ ไม่ใช้สารเคมี ได้ปีละ 2 ครั้ง เน้นปลูกข้าวพันธุ์พื้นเมืองปลอดสารไว้รับประทานเอง เหลือแปรรูปส่งขายให้ผู้บริโภคที่รักสุขภาพ ที่ต้องการดำรงชีวิตอย่างมีสุข อายุยืน แข็งแรง ข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหลได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก จากกลุ่มคนรักสุขภาพ โดยมีกำลังการผลิตประมาณ 5,000 กิโลกรัม ต่อเดือน จำหน่ายในราคา 70 บาท ต่อกิโลกรัม มีรายได้จากการขายสินค้าเดือนละไม่ต่ำกว่า 4 ตัน สร้างอาชีพและรายได้ที่มั่นคงให้แก่เกษตรกรได้อย่างยั่งยืน

เครื่องแกงสมุนไพร ขายดีตลอดปี

ปี 2542 ทางกลุ่มฯ ได้ร่วมมือแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องการทำเกษตรปลอดสารพิษกับพันธมิตร ได้แก่ คลินิกธรรมรักษา เครือข่ายเกษตรกรรมชีวภาพปลอดสารพิษ ขณะเดียวกันเรียนรู้การผลิตปุ๋ยชีวภาพขึ้นใช้เองเพื่อลดต้นทุนการทำนา ควบคู่กับการอนุรักษ์ข้าวพันธุ์พื้นเมือง ได้แก่ ข้าวพันธุ์พัทลุง ข้าวเล็บนก ข้าวสังข์หยด ข้าวหอมปทุม ข้าวไรซ์เบอร์รี่ ข้าวหอมมะลิ ฯลฯ

สินค้าข้าวซ้อมมือ ที่ผลิตจากข้าวสังข์หยด

ข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล มีคุณสมบัติเด่น คือ ผลิตจากนาข้าวอินทรีย์ 100% จมูกข้าวไม่แตกหัก คุณภาพดีได้มาตรฐาน มีเปอร์เซ็นต์ความชื้นน้อย ปลอดภัยไม่มีสารพิษ เมื่อนำไปรับประทาน ข้าวซ้อมมือหุ้งขึ้นหม้อ มีกลิ่นหอม เนื้อข้าวนุ่ม มีธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย ทั้งคาร์โบไฮเดรต วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 ที่ช่วยป้องกันโรคเหน็บชา และโรคปากนกกระจอกได้ ด้วยคุณสมบัติเด่นดังกล่าวทำให้ข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหลได้รับการคัดเลือกให้เป็นผลิตภัณฑ์โอท็อป 4 ดาว ของจังหวัดสงขลา

ปลายข้าวซ้อมมือ ก็ขายได้ราคาดี

วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล นับเป็นต้นแบบของการรวมกลุ่มเกษตรกรที่เข้มแข็งแห่งหนึ่งของจังหวัดสงขลา เพราะเกิดจากการรวมตัวของเกษตรกรที่เป็นสมาชิกกลุ่ม ดำเนินกิจการโดยสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานปกครองส่วนท้องถิ่นและภาคีอื่นๆ เช่น กศน. อำเภอบางกล่ำ องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหาร ฯลฯ โดยใช้ข้าวซ้อมมือเป็นกิจกรรมเรียนรู้ในการพึ่งพาตนเอง และสร้างความสัมพันธ์ในหมู่สมาชิกและกลุ่มอื่นๆ

แกนนำกลุ่มข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหลโชว์สินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชน

เครื่องแกงสมุนไพร-หอมเจียว สินค้าใหม่ขายดี

นอกจากผลิตภัณฑ์ข้าวซ้อมมือ ซึ่งเป็นสินค้าเด่นที่สร้างรายได้หลักแล้ว วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล ยังได้เรียนรู้เรื่องการสร้างอาชีพแปรรูปเครื่องแกงสมุนไพรและการแปรรูปหอมเจียว จาก ครู กศน. ตำบลบ้านหาร จนเกิดผลิตภัณฑ์ตัวใหม่ คือ เครื่องแกงสมุนไพรหลากหลายรสชาติ เช่น แกงกะทิ แกงส้ม และแกงเผ็ด รวมทั้งผลิตภัณฑ์หอมเจียว ที่ขายดี ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคจำนวนมากเช่นกัน

ปัจจุบัน วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตข้าวซ้อมมือบ้านเกาะไหล กลายเป็นแหล่งเรียนรู้เรื่องอาชีพการทำข้าวซ้อมมือ และเครื่องแกงสมุนไพรประจำตำบลบ้านหาร อำเภอบางกล่ำ จังหวัดสงขลา ผู้สนใจสามารถแวะเยี่ยมชมกิจการและเลือกซื้อสินค้าได้ที่ บ้านเลขที่ 68/1 หมู่ที่ 5 ถนนท่าไทร-บางหยี ตำบลบ้านหาร อำเภอบางกล่ำ จังหวัดสงขลา โทรศัพท์ 089-658-2777