| ผู้เขียน | สมุนไพรอภัยภูเบศร |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“อย่ากินของสุกๆ ดิบๆ เดี๋ยวจะเจอพยาธิ” หลายท่านคงเคยได้ฟังคำเตือนเหล่านี้มาตั้งแต่จำความได้ ทั้งจากผู้ใหญ่ คุณครูในวิชาสุขศึกษา หน่วยงานสาธารณสุขต่างๆ แต่พยาธิก็ยังคงเป็นปัญหาสุขภาพของประชาชนจนถึงทุกวันนี้ อาจจะเป็นเพราะวัฒนธรรมการดำเนินชีวิต หรือความเชื่อต่างๆ
สำหรับคอลัมน์นี้จะขอกล่าวเฉพาะเจาะลงแต่พยาธิใบไม้ตับอย่างเดียว เพราะเป็นพยาธิที่ก่อให้เกิดโรคที่มีความร้ายแรงแก่คนไข้และเป็นปัญหาที่สำคัญของประเทศไทยมากที่สุดคือ เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดมะเร็งท่อน้ำดีในคนไทย
พยาธิใบไม้ตับ จะพบได้มากในแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ พยาธิจะมีรูปร่างแบนคล้ายใบไม้ ตัวอ่อนอาศัยอยู่ในปลาน้ำจืดที่มีเกล็ด ซึ่งหากโตเต็มวัยและอยู่ในร่างกายมนุษย์แล้วจะอาศัยอยู่ที่ท่อน้ำดี โดยที่ปัญหาหลังจากพยาธิเกาะในท่อน้ำดีแล้ว ก็จะทำให้ผนังท่อน้ำดีเกิดพังผืดหนาขึ้นเรื่อยๆ และเกิดการอักเสบซ้ำๆ สุดท้ายก็อาจมีโรคแทรกซ้อนขึ้นมาคือ มะเร็งของท่อน้ำดี
โดยคนไข้ก็มักจะมารักษากัน เมื่อเกิดความผิดปกติมากๆ เช่น อาการตัวเหลือง ตาเหลือง อาจจะมีท้องบวม เบื่ออาหาร ซึ่งการรักษาคือ การกินยาฆ่าพยาธิ คือยา Praziquantel เป็นยาที่ได้ผลดีมากในระยะแรกๆ ที่ไม่มีอาการ หรือมีอาการเพียงเล็กน้อย แต่ถ้าเป็นมากๆ แล้ว ก็จะรักษาแบบประคับประคองตามอาการไป
สมุนไพรที่มีสรรพคุณในการรักษาพยาธิใบไม้ตับ มีอยู่หลายชนิดด้วยกัน ซึ่งมีงานวิจัยจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้นำซังข้าวโพด ดอกอัญชันแห้ง และขมิ้นชันแห้ง มาสกัดและทำเป็นผง (อัตราส่วน 7 : 2 : 1) โดยนำมาศึกษาฤทธิ์ต่างๆ ในสัตว์ทดลองที่เป็นพยาธิใบไม้ตับ
ในการศึกษานี้ จะใช้ซังข้าวโพดข้าวเหนียว ซึ่งหาได้ง่ายในแถบภาคอีสาน และมีสาร Anthocyanin หลายชนิด รวมทั้งมีสาร Anti-oxidant เยอะกว่าพืชชนิดเดียวกัน ส่วนดอกอัญชันก็เป็นดอกไม้ที่มี Anthocyanin สูงเช่นเดียวกัน ในส่วนของขมิ้นชันก็เป็นสมุนไพรสารพัดประโยชน์อยู่แล้ว มีฤทธิ์ต่างๆ มากมาย เช่น ต้านมะเร็ง ต้านการอักเสบ ฤทธิ์ฆ่าเชื้อ เป็นต้น
ผลการศึกษา พบว่าตำรับนี้มีสารต้านอนุมูลอิสระเพิ่มขึ้น และสาร Anthocyanin มีความคงตัวมากกว่าสมุนไพรเดี่ยวๆ นอกจากนี้ ผลการศึกษาฤทธิ์ต้านการอักเสบในท่อน้ำดี ก็พบว่าตำรับมีฤทธิ์ลดการอักเสบได้ และสามารถลดพังผืดในท่อน้ำดีได้ รวมทั้งลด Oxidative stress ซึ่งทำให้การทำลาย Cell หรือ DNA ลดลง ส่งผลดีต่อโรค สุดท้ายก็คือสามารถลดการทำลายตับจากพยาธิใบไม้ตับ
ก็เป็นอีกตำรับหนึ่งที่มีศักยภาพสูงและมีความเป็นไปได้ ที่จะสามารถนำมาใช้จริงในมนุษย์ ซึ่งหากมีข่าวสารใดๆ เกี่ยวกับตำรับนี้ ก็จะนำมาเล่าสู่กันฟังกันต่อไป สุดท้ายก็อยากจะฝากว่า การป้องกันอันตรายที่ดีที่สุดจากพยาธิใบไม้ตับคือ การไม่รับประทานอาหารปรุงสุกๆ ดิบๆ ตรวจอุจจาระอย่างสม่ำเสมอ เพื่อรักษาโรคตั้งแต่ยังไม่มีอาการ
