เนียมหอม ความหอมล้ำลึกแบบไทยจากใบไม้ นิยมนำมาใช้ปรุงเป็นเครื่องหอม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Strobilanthes nivea Bremek

ชื่อวงศ์ : ACANTHACEAE

เป็นไม้ล้มลุกอวบน้ำ ที่บรรพบุรุษไทยเรารู้จักใช้และคุ้นเคยกันมาช้านานคู่กับเชี่ยนหมากคุณย่าคุณยาย ปัจจุบันชักจะเริ่มหาดูลำบาก เนื่องจากผู้คนหลงลืมกันไปหมด และโดยธรรมชาติเขาเองก็ค่อนข้างจะขี้งอน ขี้วีน เล่นตัว ดูแลยากหน่อยหนึ่งตามประสาพันธุ์ไม้หายาก หากแดดจ้าไปใบก็ไหม้ ร่มไปหรือแฉะไปก็เน่า เฉาตายเอาดื้อๆ เหมือนกัน

ปกติจะชอบขึ้นตามที่ร่มรำไร ชุ่มชื้น แต่ต้องไม่มีน้ำขังเด็ดขาด ใบคล้ายใบหูเสือ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ มีขนสากๆสั้นมากปกคลุมบริเวณหลังใบ ใต้ท้องใบก็มีแต่น้อยกว่า ขอบใบมีจักเล็กน้อยพองาม มีทั้งชนิดกลมๆ ป้อมๆ และชนิดทรงรียาว ส่วนดอกจะออกเป็นช่อเล็กๆ ยาวประมาณคืบกว่าๆ ตามซอกใบหรือปลายยอด มีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ สีม่วงอ่อนอมขาว มีเกสรตัวผู้จำนวนมากโอบล้อมรังไข่อยู่ตรงกลาง ผลรูปไข่กลับมีขนอ่อนๆ ปกคลุมเช่นกัน เมื่อแก่สุกจะมีสีเหลืองนวล

เริ่มแทงช่อดอก ติดผลประมาณเดือนพฤษภาคม-กันยายน ใบเนียมนั้นขึ้นชื่อว่ามีกลิ่นหอมหวนยวนใจ เป็นกลิ่นที่ลึกล้ำเฉพาะตัว บางท่านว่ากลิ่นเหมือนใบเตยหอม แต่ทว่าหอมสุภาพ นุ่มนวล ดูดดื่ม ลึกล้ำ และสามารถคงความหอมไว้ได้นานกว่าหลายเท่า จึงนิยมนำมาใช้ปรุงเป็นเครื่องหอม ประทินโฉม ประเภทน้ำอบ น้ำปรุง แป้งร่ำ ฯลฯ โบราณว่าหากเครื่องหอมใดปราศจากใบเนียมแล้วไซร้ เครื่องหอมนั้นถือว่ายังไม่เต็ม ไม่สมบูรณ์จับนาสิก ก็ประมาณว่ากลิ่นหอมจากเจ้าใบไม้นี้นี่เองเป็นตัวชี้บอก หรืออีกนัยยะหนึ่งก็คือเป็นส่วนผสมสำคัญที่เป็นเอกลักษณ์ของเครื่องหอมไทยเรานั่นเอง

นอกจากดังที่กล่าวมาแล้วนั้น ใบเนียมยังมีทีเด็ดเหนือชั้นยิ่งขึ้นไปอีกสำหรับคอสุรา ตามมาครับหูผึ่งกันเป็นแถวเลยเชียวนะพอพูดถึงสุราฮะกึ๊นละก็ วงการน้ำเมานั้นรู้กันว่าใบเนียมมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ใบเหล้าวอด” ยังไงถึงเหล้าวอดล่ะ เขามีสูตรมาตรฐานที่ใช้ดับกลิ่นฉุนของแอลกอฮอล์ ให้กลายเป็นความหอม นุ่มละมุนเย้ายวนชวนให้กระดกหมดแก้ว จิบไปเพลินไป เมาไม่รู้เนื้อรู้ตัว พอลุกขึ้นหัวทิ่ม

ให้ทำอย่างนี้ครับ เด็ดใบเนียมแก่พอประมาณมาสัก 3-4 ใบ อังไฟพอสลด อย่าให้ถึงกับไหม้นะ ม้วนๆ ยัดลงไปในขวดสุราพื้นบ้านราคาถูกๆ เขย่านิดนึงแช่เหล้าให้ท่วมใบ ทิ้งไว้สัก 3-4 ชั่วโมง เหล้าราคาถูกฉุนๆ นั้นจะเปลี่ยนเป็นวิสกี้ชั้นดีราคาแพงๆ ไปเลย ไม่ต้องง้อเหล้าฝรั่งขวดละหลายพัน หรือใครพอจะมีงบฯ สักหน่อยก็ใช้รีเจนซี่ 1 แบน/ใบเนียม 4-5 ใบ ก็ได้ ลองดูครับแล้วจะชอบ เพราะดีกรีก็ไม่ลด แต่จะทวีความหอมฟุ้งเหมือนน้ำใบเตย เพิ่มความสุนทรีย์ในการดื่ม ใครมาลองรับรองว่าติดอกติดใจทุกราย โดยเฉพาะสาวๆ นักดื่ม เหล้าจะหมดหลายกลมเลยโดยไม่รู้ตัว ฮ่าๆๆ

ส่วนตัวแล้วผู้เขียนเคยเด็ดมาแค่เพียงใบเดียวเอาเทียนลน ม้วนๆ ทัดหูไปเล่นดนตรี ทั้งพนักงาน ทั้งแขก ถามกันให้วุ่น กลิ่นอะไรที่ไหนน่ะ หอมจริงเลย ยิ่งพอลมโชยมานี่ฟรุ้งฟริ้งทั้งเวที จนกลายเป็นกลิ่นเอกลักษณ์เฉพาะบุคคลไปเลย ผมเดินเข้าร้านเมื่อไร ทุกคนเป็นอันรู้หมดว่ามาแล้ว เรื่องจริงนะขอบอก

นอกเหนือจากนี้ ใบเนียม ยังใช้ช่วยปรุง อบเพิ่มความหอมให้ ยาเส้น ยาสูบ หรือวางไว้ในเต้าปูนกินหมาก เพื่อช่วยลดกลิ่นฉุนของใบพลูลง เวลาเคี้ยวหมากคุณย่าคุณยายก็จะบันเทิงเริงใจ เจริญอารมณ์ยิ่งนัก ถ้าเป็นสมัยนี้คงเรียกว่า ฟินสุดๆ ล่ะมั้งครับ หรือจะลองเด็ดมาสักใบสองใบเตารีดนาบเข้าให้ แล้วเอาไปวางตามหัวเตียง ห้องนอน ตู้เสื้อผ้า กลิ่นหอมก็จะอยู่ได้นานเป็นสัปดาห์ๆ หรืออาจเป็นเดือนๆ บอกกันอย่างนี้แล้วจะไม่ลองหามาปลูกกันสักหน่อยเหรอครับ ไม้ไทยเราดีๆ น่าปลูกมีเยอะนะจะบอกให้ อย่ามัวแต่ไปเห่อไม้นอกกันนักเลย หันมามองของไทยๆ เราดีกว่าน่า