ผู้เขียน	พานิชย์ ยศปัญญา
เผยแพร่	วันเสาร์ที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ.2565

ใครที่มีพื้นที่ข้างบ้านว่างๆ ไม่มากนัก มะเฟือง เป็นอีกไม้ผลหนึ่งที่น่าสนใจ เนื่องจากขนาดต้นไม่ใหญ่ (หากแตกกิ่งก้านมาก ก็ใช้วิธีตัดแต่งกิ่งเอา) ซึ่งการตัดแต่งกิ่ง ยังช่วยให้ห่อผลง่าย และเก็บผลง่ายอีกด้วย

จากข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ มะเฟืองเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง สูงประมาณ 5-12 เมตร อยู่ในวงศ์เดียวกับตะลิงปลิง ลำต้นสีน้ำตาลอ่อน เปลือกลำต้นค่อนข้างขรุขระ มีตุ่มเล็กๆ ทั่วไป แตกกิ่งก้านสาขามาก ทรงพุ่มหนา ไม่เป็นระเบียบ

ใบ เป็นใบรวมออกเรียงกันเป็นคู่ๆ ลักษณะคล้ายขนนก ใบคล้ายใบมะยม แต่ขนาดเล็กกว่า ใบอ่อนสีม่วงแดง ใบแก่สีเขียวเข้ม ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม ผิวใบเรียบเป็นมัน หลังใบมีขนละเอียดปกคลุม คล้ายกำมะหยี่สีเขียวอมเหลือง ด้านล่างใบสีอ่อน เนื้อใบบาง เส้นใบเล็ก ก้านใบประกอบมีม่วงแดง

ดอก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ ออกช่อเป็นกระจุกสั้นๆ ออกดอกตามง่ามใบ หรือตามกิ่งลำต้น ช่อดอกสั้น ดอกสีแดงเข้ม สีม่วงอมชมพู และขาว มีหลายสีในช่อเดียวกัน ดอกตูมมีลักษณะเป็นตุ่มขนาดเล็ก ออกดอกและติดผลตลอดปี ผลมีลักษณะสะดุดตาคือ เป็นเหลี่ยมหยักลึกตามยาวเป็นเฟือง 5 เฟือง หน้าตัดตามขวางของผล เป็นรูปดาว 5 แฉก ยาวประมาณ 5-14 เซนติเมตร ผิวผลบางเรียบ ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีเหลืองอมเขียว แก่จัดสีเหลืองเข้ม เนื้อนุ่มกรอบฉ่ำน้ำ รสหวานอมเปรี้ยว เมล็ดสีต้ำตาลอ่อน

มะเฟืองสามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินเกือบทุกประเภท แต่ชอบดินที่มีการระบายน้ำได้ดี ชอบอากาศร้อนชื้น แม้ในที่แห้งแล้งก็สามารถเจริญเติบดตได้ดี ไม่ชอบสภาพอากาศเย็นจัด ไม่ชอบน้ำท่วมขัง

นิยมรับประทานผลสด หรือแปรรูปเป็นน้ำผลไม้ ผลสดค้นน้ำกินมีสรรพคุณแก้บิด ขับน้ำลาย แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้ไข แก้กระหาย แก้ท้องร่วง หรือผสมกันสุรากินแก้โรคนิ่วได้

ส่วนดอก ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ หรือใช้ดอกสดตำละเอียดทาแก้กลาก เกลื้อน แก้ปวดฟัน และใช้ทาอีสุกอีใส เป็นต้น

งานปลูกมะเฟืองไม่มีความยุ่งยาก พื้นที่ที่ไม่มีการระบาดของแมลงวันผลไม้ไม่จำเป็นต้องห่อผลให้ก็ได้ แต่ที่ใดที่เป็นแหล่งปลูกผลไม้ต้องห่อผล

วิธีห่อ คือเมื่อผลมะเฟืองโตพอประมาณอย่าให้ใหญ่มาก ใช้ถุงพลาสติกที่เรียกกันว่าถุงก๊อบแก๊บห่อ โดยเจาะที่ส่วนก้นของผล อาจห่ออีกชั้นหนึ่งด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์ก็ได้

โดยปกติแมลงวันผลไม้จะเจาะผลไม้เมื่อผลเริ่มมีการเปลี่ยนสีของผิว ห่อก่อนจึงปลอดภัย

วิธีการปลูกมะเฟืองไม่ยุ่งยาก รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก โดยรวมแล้วเหมือนไม้ทั่วไป เป็นไม้ผลที่ปลูกง่าย ติดผลง่ายกว่ามะม่วง ดอกของมะเฟืองรวมทั้งผลติดสวยน่ารักดี เคยมีผู้ฝากซื้อต้น เมื่อนำไปให้ เป็นต้นในกระถาง มีผลติดต้นอยู่ 3-4 ผล เจ้าตัวกรี๊ดกร๊าดดีใจใหญ่

บ้านเราไม่ค่อยนิยมมะเฟือง อาจมีความเชื่อว่ากินแล้วเครื่องรางของขลังจะเสื่อม สตรีกินแล้วเลือดจะเสีย ทำนองนั้น

ที่มาเลเซีย เป็นประเทศที่พัฒนามะเฟืองได้ไกล เขาผลิตแล้วนำไปทดลองให้คนอเมริกันชิม ขณะนี้จึงเป็นผลไม้ที่สำคัญส่งไปอเมริกา ปีหนึ่งมูลค่าไม่น้อย

ข้อมูลจากหนังสือ ไม้ผลรอบบ้าน สำนักพิมพ์มติชน
พานิชย์ ยศปัญญา รวบรวมและเรียบเรียง

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกวันจันทร์ที่ 2 สิงหาคม พ.ศ.2564