ที่มา	เก็บมาเล่า
ผู้เขียน	นิด ชากังราว
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 21 พฤศจิกายน พ.ศ.2564

เขตมีนบุรี หนองจอก ชานกรุงเทพฯ เป็นแหล่งเลี้ยงไก่ชนที่สำคัญของไทย กล่าวกันว่า ปีหนึ่งๆ บรรดานักเลี้ยงไก่กีฬาจากต่างประเทศเดินทางหรือสั่งซื้อไก่ทางจดหมาย โดยส่งทางเครื่องบินนำเงินตราจากต่างประเทศปีละหลายร้อยล้านเลยทีเดียว

ทำให้เกิดมีแนวความคิดของภาคเอกชนร่วมกับกรมปศุสัตว์หันมาส่งเสริมอาชีพไก่พื้นเมืองดังกล่าว มาพัฒนาปรับปรุงพันธุ์ไก่หลายสายเลือดและหลายประเทศที่นำเข้ามาผสมข้ามพันธุ์ เอาลักษณะเด่นของแต่ละพันธุ์เพื่อให้ได้ไก่ที่โตเร็ว น้ำหนักดี เลี้ยงเป็นเนื้อพื้นเมืองให้ได้รสชาติและราคาดีขึ้น เพื่อเป็นรายได้เสริมจากการทำไร่ ทำนาของเกษตรกร ซึ่งขณะนี้ได้ส่งเสริมเลี้ยงกันอยู่ที่จังหวัดบุรีรัมย์ โดยการนำของภาคเอกชน เครือเจริญโภคภัณฑ์

ส่วนลูกไก่ที่มีแววดี มีสายเลือดที่เป็นนักมวยไก่กีฬาก็สามารถมาเลี้ยงไว้ให้กับบรรดาคอกีฬาไก่ชกมวย ซึ่งอาจได้ราคาสูงเป็นเรือนพันเรือนหมื่น ต่อไปอาจมีการเปลี่ยนแปลงเอาบ่อนไก่มาเป็นตลาดกลางซื้อขายไก่กีฬา และสินค้าเกษตรที่เหมาะกับการครองชีพ เอากีฬาไก่ที่เคยฟาดสังเวียนมาประดับไว้เหมือนเดิม แต่ลดจำนวนยกหรืออันลง และหุ้มเดือยไก่ป้องกันอันตราย เรียกว่าฟาดแข้งกันพอหอมปากหอมคอ ว่างั้นเถอะ เพื่อลดการทรมานสัตว์ลง

ไหนๆ ก็จะเป็นการส่งเสริมเลี้ยงไก่ดังหรือไก่กีฬากันทั้งที บรรรดาผู้จะโดดเข้ามาส่งเสริมเลี้ยงไก่อาชีพกันอย่างจริงจัง ก็น่าจะศึกษาภาษาไก่ชน เพื่อให้กลมกลืนและสอดคล้องกับอาชีพ ก็ไม่น่าเสียหายตรงไหน เพราะกีฬาไก่ชนมีมาแต่สมัยครั้งโบราณกาลแล้ว

ศัพท์ไก่กีฬาเหล่านี้ได้สอบถามจาก อาจารย์ปรารถนา งามวงศ์วาน อดีตอาจารย์คณะเกษตรศาสตร์ บางพระ ซึ่งเป็นวิทยากรบรรยายเรื่องไก่พื้นเมือง และนักเลี้ยงไก่มืออาชีพมาเล่าให้ฟังคือ คุณสุจินดา หรือ เยล ยิ้มเจริญ แห่งฟาร์มไก่มีนบุรี บรรดาเซียนไก่ในบ่อนภาคกลางต้องรู้จักเขาทุกคน ในนาม “เยล” เขาเปรียบไก่ที่ไร้คู่ต่อสู้ ซึ่งเจ้าของไก่หนาวๆ ร้อนๆ ตามๆ กัน เพราะไก่เขาชนะมากกว่าแพ้ เขาเป็นคนมีนบุรีโดยกำเนิด เคยชกมวยอยู่ 3-4 ปี ต่อมาเป็นช่างตัดผมอยู่ 10 กว่าปี และเป็นคนชอบตีไก่ แรกๆ เล่นพนันอย่างเดียว เล่นเสีย 3-4 เดือน เป็นแสนก็เคย ต่อมาก็เลี้ยงอย่างจริงจัง และศึกษาเรื่องไก่ชนไปด้วย อยู่ในวงการไก่ชนมาประมาณ 30 ปี สร้างครอบครัวและฐานะมาจากไก่ชน ปัจจุบันสามารถส่งลูก 2 คน ไปเรียนต่อที่รัฐมิสซูรี ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อก่อนเคยเลี้ยงไก่ชนส่งขายให้ผู้นิยมในประเทศบรูไน มาเลเซีย และอินโดนีเซีย ราคามีตั้งแต่ 5,000-100,000 บาท ส่วนมากผู้ซื้อจะมาดูไก่ซ้อมก่อน ถ้าพอใจก็ซื้อไป หรือถ้าไว้ใจกันก็จะสั่งทางโทรศัพท์

 

คำศัพท์ในวงการไก่ชน

ซุ้มไก่ : สถานที่เพาะเลี้ยงไก่ชน

ปล้ำไก่ : การเอาไก่มาซ้อมกัน เพื่อคัดเลือกตัวที่มีไหวพริบ ปฏิภาณ ตัวไหนมีแววก็จะเก็บไว้ 10 กว่าวัน ก็ลองเอามาปล้ำอีก 2 ยก ถ้าดีขึ้นก็จัดไว้เป็นนักมวย การปล้ำไก่จะเป็นการฝึกความแข็งแกร่งของไก่ด้วย

ถ่ายขน : การผลัดขนของไก่ เมื่อมีอายุ 15 เดือน ไก่หนุ่มจะมีการผลัดขน และจะใช้เวลาประมาณ 6 เดือน จึงจะมีขนใหม่ที่สมบูรณ์

สุด : ขนขึ้นเต็ม

อกชัน : อกเชิดท้ายลาด

ตาปลาหมอตาย : ตาสีเหลืองอมขาว (ซีด)

พัดเจ็ด : ขนหางพัดมีข้างละ 7 อัน

เสือซ่อนเล็บ : ขณะยืนตรง เกล็ดของแข้งจะทับเกล็ดโคนนิ้วกลาง 2 เกล็ดขึ้นไป

เหน็บชั้นใน : นิ้วชี้มีเกล็ดซ้อนกันตั้งแต่ 1 เกล็ดขึ้นไป

ไซบาดาล : เกล็ดที่โคนนิ้วก้อย

เกล็ดผลาญศัตรู : เกล็ดนิ้วก้อยแตกตั้งแต่ 1 เกล็ดขึ้นไป

ปากร่อง : ร่องตรงจะงอยปาก 2 ข้าง จากรูจมูก แสดงว่าปากแข็งแกร่ง

ตะเกียบตูด : กระดูก 2 อัน ออกจากซี่โครงซี่สุดท้ายยาวมายังก้น

ท้องปลิง : ปุ่มตรงข้อใต้นิ้ว

หน่อ : อุ้งตีนแข็งเป็นไต เกิดจากการฟกช้ำและมีเชื้อแบคทีเรีย ทำให้บวมอักเสบ

อาบน้ำไก่ : จะนวดไก่ อาบน้ำ ทาขมิ้น ประคบ ทายา และตากแดดให้ไก่เหนื่อยหอบเพื่อให้แข็งแกร่งขึ้น และไขมันลดลง

กาดน้ำ : การให้น้ำไก่ เช็ดหน้า ลำตัว

ค่าน้ำ : ค่าจ้างสำหรับผู้ทำหน้าที่ให้น้ำ

ประคบ : เรียกอีกอย่างว่าติดกระเบื้อง จะประคบไก่ด้วยกระเบื้องอังไฟร้อนพอประมาณ โดยจะประคบตรงบริเวณที่ฟกช้ำ จะทำร่วมกับการทาขมิ้น

ทาขมิ้น : เพื่อให้อาบน้ำง่ายขึ้น สีสวยงาม ช่วยให้ไก่รัดเนื้อ และถ้าเป็นการรักษาแผลต้องผสมขมิ้นกับเกลือและปูนด้วย การทำขมิ้นนำไปต้ม ตากแดดให้แห้ง แล้วนำไปฝนให้ละเอียด

ตีเส้น : ตีเส้นหน้าอก คอ และขา

สุ่มไก่ : มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 เมตร สูง 1.2 เมตร ใช้ครอบไก่ไม่ให้ตีกัน และให้พักผ่อน ราคาสุ่มถ้าเป็นไม้รวก ราคา 100 บาท

สังเวียนไก่ : เวทีต่อสู้ของไก่ ทำด้วยปูนเป็นวงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 6 เมตร สูง 1.2 เมตร ด้านในวงกรุด้วยฟองน้ำ และใช้ยางเทียมปิดทับ

อัน : การชนไก่ มี 12 อัน หรือยกละ 20-25 นาที ช่วงพักยกจะประมาณ 25-30 นาที โดยใช้ขันน้ำหรือกะลาเจาะรูวางบนผิวน้ำในโถแก้ว เมื่อขันน้ำหรือกะลาจมเป็นอันว่าสิ้นสุดอัน

เกราะ : กระบอกไม้ไผ่ มีไว้เคาะเมื่อหมดอัน

สวมเดือย : ใช้กับไก่ที่ไม่มีเดือย ในกรณีตีไก่เดือย แต่ไม่นิยมเพราะจะทำให้ไก่บาดเจ็บและตายได้ จึงนิยมตีไก่แข้งมากกว่าเดือยจะทำจากกระดูก เขาสัตว์ และเดือยไก่ธรรมชาติ ความยาวมีหลายขนาด แต่มีมาตรฐานประมาณ 1 เซนติเมตร และเดือยที่ทำจากเขาควายจะดีที่สุด

หลุด : หมายถึงไก่ถ่ายขนหรือผลัดขนใหม่ ระหว่างหลุดจะไม่นำไก่ไปตี เพราะไก่ตัวจะนิ่ม ไม่ฟิต นักเลงไก่จะรอขนใหม่ ถ่ายขนจะมีปีละครั้ง

ปากเทียม : ใช้ในกรณีไก่ตีปากหลุด ก็จะนำปากไก่ซึ่งถอดมาจากไก่ที่ตายแล้วมาใส่โดยใช้การผูกด้วยเชือก สามารถติดได้ทั้งปากบนและปากล่าง (ปากล่างเรียกเส)

แต่งตัว : วนค้นหาจังหวะตี

ลูกเหล่า : เรียกสายเลือด ว่ามาจากเหล่าใด เช่น เหล่าเก่า คือสายเลือดดั้งเดิม

ลูกถ่าย : ใช้เรียกไก่ที่ถ่ายขนไปแล้ว อายุประมาณ 21 เดือน จะมีความจัดเจนกว่า เรียกว่ากระดูกแข็งกว่าไก่ที่ยังไม่ถ่ายขน ปกติไก่จะเข้าสังเวียนได้ต้องมีอายุ 11 เดือน ลูกถ่ายจะสังเกตได้โดยดูเกล็ดที่แข้ง

ไก่ผ่า : ไก่ลูกผสม

สีไก่ : เรียกลักษณะไก่มีสายพันธุ์หลักๆ คือ เหลืองหางขาว ประดู่หางดำ เหลืองใหญ่ แข้งเขียวตาลาย ประดู่แดง เหลืองดอกโสน กรด ประดู่เม็ดมะขาม ประดู่ดำ เขียวแมลงภู่

เปรียบไก่ : จะใช้วิธีจับตัวไก่ดูน้ำหนักและส่วนสูง ในรุ่นเล็กจะแบกน้ำหนักกันไม่เกินครึ่งขีด ส่วนในรุ่นกลางและใหญ่จะแบกได้ประมาณ 1 ขีด

ขนาดน้ำหนักไก่ : รุ่นเล็ก น้ำหนัก 2.9-3.3 กิโลกรัม รุ่นกลาง น้ำหนัก 3.4-3.7 กิโลกรัม รุ่นใหญ่ น้ำหนัก 3.8-4.2 กิโลกรัม

ในภาคเหนือนิยมตีไก่เล็ก น้ำหนัก 2.2-2.8 กิโลกรัม

ภาคกลางนิยมเล่น น้ำหนัก 2.9-4.2 กิโลกรัม

ภาคใต้นิยมเล่น น้ำหนัก 2.9-3.5 กิโลกรัม

มุม : ไม่มีมุมแดง มุมน้ำเงินเหมือนมวย แต่ใช้เอกลักษณ์ประจำตัวของไก่เป็นข้อสังเกต เช่น เหลืองใหญ่ตีกับประดู่หางดำ ถ้าสีเหมือนกันใช้ข้อต่างของหงอน หรือความยาวหางเป็นตัวจำแนก และตามด้วยค่ายสังกัด

ขัด : เป็นการเรียกไก่ที่ถูกตีจนคอเอียง ซึ่งจะตกเป็นรอง ถ้าถูกตีจนตาแตก จะบอด

แพ้ : มี 2 แบบ อย่างแรกเมื่อตีกันแล้วตัวไหนวิ่งหนีและร้องไม่ยอมสู้จะจับแพ้เลย อย่างที่สองในกรณีที่ไก่งอมมากเมื่อจับประกบกันแล้วเดินออกไม่ตี 3 ครั้ง ก็จับแพ้

ถ้าแพ้จะนำไปรักษาให้หาย ตัวที่ปลดระวางแล้วก็ไว้เป็นอาจารย์ฝึกให้กับไก่รุ่นใหม่ หรือนำไว้เป็นพ่อพันธุ์ ส่วนมากไก่ชนจะปลดระวางเมื่ออายุประมาณ 2 ปีเศษ หรือตีประมาณ 5-6 เที่ยว โดยปกติไก่ตัวผู้จะมีอายุประมาณ 5-6 ปี ตัวเมียอายุ 8-9 ปี และความทนทรหด ความเหนียวของไก่จะได้มาจากแม่ ดังนั้น จะต้องเก็บแม่ไว้

ความนิยมตีไก่จะนิยมตีไก่แข่ง โดยดูลีลาชั้นเชิงในการออกอาวุธ มีการต่อรองเหมือนมวยไทย

การเลี้ยงไก่ชนที่ฟาร์มหนองจอก จะเอาไก่เข้านอนโดยคลุมมุ้งให้มืดและป้องกันยุงกัดเวลา 17.30 น. และจะเปิดมุ้งตอนเช้าเวลา 07.00 น.

วิ่งสุ่ม : คือการวิ่งออกกำลังของไก่ คู่ต่อสู้อยู่ในสุ่ม แล้วหาสุ่มครอบอีกชั้นให้ไก่ข้างนอกวิ่งรอบสุ่ม ไก่ทั้งสองจะไม่มีโอกาสจิกกัน

เลาะสุ่ม : สุ่มปกติจะครอบไก่ไม่ให้ตีกัน หากปล่อยมาจะมาเลาะสุ่มตัวใน จะเกิดอันตรายกับไก่ทั้งคู่

แต่ความหมายของไก่เลาะสุ่มที่ใช้กับชายชีกอ เปรียบเหมือนสาวที่อยู่ในสุ่มชายชอบเดินเลาะเปิดสุ่มเข้าจริงๆ ชายชีกอก็ถอยห่างออกไป เรียกว่า ไม่เอาจริง จึงเรียกชายผู้นั้นว่าไก่เลาะสุ่ม ว่ากันอย่างงั้น