บอระเพ็ด คู่บ้านยามหน้าฝน

บอระเพ็ด ขึ้นชื่อว่าเป็นยาอายุวัฒนะ ไม่เพียงแต่ในประเทศไทย บอระเพ็ด มีการใช้ตามภูมิปัญญาดั้งเดิมสำหรับรักษาโรค ในหลายประเทศโดยเฉพาะแถบทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น อินโดนีเซีย ใช้เพื่อรักษาโรคมาลาเรีย ปวดท้อง ลดไข้ รักษาโรคความดันสูง เป็นต้น รวมทั้งในกัมพูชาและฟิลิปปินส์ ก็มีการนำมารักษาโรคที่คล้ายๆ กัน

ทุกส่วนของบอระเพ็ดสามารถนำมาใช้เป็นยาได้ ไม่ว่าจะเป็น ใบ ราก เมล็ด ในประเทศนิยมใช้ส่วนเถานำมาต้มแล้วดื่มรักษาโรค หรือจะนำมาตำให้ละเอียดแล้วละลายกับน้ำผึ้งรับประทานเพื่อบำรุงร่างกาย โดยฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่สูงมากในบอระเพ็ด อาจจะมีส่วนในการป้องกันโรคหัวใจและโรคระบบประสาทได้

นักวิจัยจากคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้ทำการศึกษาฤทธิ์ของบอระเพ็ดต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด และลดความดันโลหิต พบว่าสารออกฤทธิ์ในบอระเพ็ดหลายตัวทำงานร่วมกัน สามารถออกฤทธิ์ลดความดันโลหิต แต่ในขณะเดียวกันมันก็เพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ มีผลทำให้หัวใจบีบตัวแรงขึ้น

บอระเพ็ดมีรสขมเย็น แก้ไข้ ขับเหงื่อ แก้กระหายน้ำ แก้ร้อนใน เป็นยาขมเจริญอาหาร โดยเอาเถาสด ประมาณ 30 กรัม ต้มเคี่ยวกับน้ำ 3 ลิตร จนเหลือ 1 ลิตร แบ่งครั้งละ 2-3 ช้อนโต๊ะ เมื่อมีไข้ การลดไข้จากบอระเพ็ดได้น่าจะเกิดขึ้นจากการไปยับยั้ง การสร้างเคมีในร่างกายเพื่อไม่ให้เกิดการอักเสบขึ้น สารเคมีนี้จะกระตุ้นเซลล์ประสาทส่วนปลายในบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บและในระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ร่างกายมีความรู้สึกเจ็บปวด มีไข้ขึ้น ซึ่งกลไกนี้เองตรงกับการนำบอระเพ็ดมาใช้รักษาอาการปวดเมื่อย แก้อักเสบในตำรายาไทยได้เช่นกัน

สำหรับตำรายาอายุยืนด้วยบอระเพ็ด ให้นำหัวไพลแก่ๆ 10 บาท เนื้อมะขามเปียก 10 บาท เกลือ 10 บาท บอระเพ็ด 10 บาท พริกไทย 5 บาท นำสมุนไพรทั้งหมดตำให้ละเอียด กินครั้งละ 1 ช้อนชา หรือทำเป็นลูกกลอนขนาดเท่าเม็ดพุทราไทย กินครั้งละ 2 เม็ด วันละ 2 ครั้ง จะช่วยให้มีกำลังวังชาดี

หากรับประทานบอระเพ็ดในขนาดที่สูง (ผลแห้งประมาณ 3 กรัม ต่อวัน) ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดอาการผิดปกติของการทำงานของตับและไตได้ ดังนั้น คนที่มีปัญหาโรคตับ ตับอักเสบ โรคไต ไม่ควรรับประทาน