เผยแพร่	วันพุธที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ.2565

เนื่องจากปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์สมุนไพรใหม่ๆ ออกมาวางจำหน่ายมากมาย ไม่เพียงแต่ผลิตภัณฑ์ภายในประเทศเท่านั้น ผู้ประกอบการยังมีการนำเข้าผลิตภัณฑ์สมุนไพร เพื่อให้ผู้บริโภคได้เลือกหากันตามต้องการ โดยแนวโน้มตลาดโลกก็มีการขยายตัวเพิ่มขึ้นทุกปี ไม่น้อยกว่าร้อยละ 20 ต่อปี

โดยส่วนใหญ่จะเป็นสมุนไพรในกลุ่มผลิตภัณฑ์เสริมความงาม เครื่องดื่มผสมสมุนไพร ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร และยาจากสมุนไพร จึงเป็นเรื่องที่ท่านผู้อ่านทุกท่านในฐานะผู้บริโภคเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์สมุนไพร ก็ควรทราบวิธีเลือกใช้ วิธีดูว่าสมุนไพรปลอดภัยหรือไม่ การเก็บรักษาสมุนไพรอย่างไร เป็นต้น

ขั้นแรกการใช้สมุนไพรในสาธารณสุขมูลฐานรักษาอาการเจ็บป่วยเบื้องต้นนั้นเป็นสิ่งปลอดภัย โดยมีอาการที่พบได้บ่อยๆ ได้แก่ ท้องผูก ท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นจุกเสียด ท้องเสีย (แบบไม่รุนแรง) ฝีแผลพุพอง (ภายนอก) อาการเคล็ดขัดยอก (ภายนอก) อาการแพ้ อักเสบ แมลงสัตว์กัดต่อย แผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก เหา และชันตุ อาการเหล่านี้ หากดีขึ้นแล้วก็หยุดยาได้ แต่หากคนไข้ไม่ดีขึ้นใน 2-3 วัน ก็ควรแนะนำให้ไปโรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลใกล้บ้าน

แต่หากผู้ป่วยโรคร้ายแรง โรคเรื้อรัง หรือเป็นโรคที่ยังพิสูจน์ไม่ได้แน่ชัดว่า รักษาด้วยสมุนไพรได้ เช่น งูพิษกัด สุนัขบ้ากัด บาดทะยัก โรคตาทุกชนิด ก็ไม่ควรใช้สมุนไพร นอกจากนี้ อาการที่เข้าข่ายความเจ็บป่วยรุนแรง ก็ควรรีบนำส่งโรงพยาบาล เช่น อาเจียนหรือไอเป็นเลือด ไข้สูงและดีซ่าน อ่อนเพลีย ท้องเดินอย่างรุนแรง ถ่ายเป็นน้ำ

การใช้สมุนไพรอย่างถูกต้องนั้น ควรคำนึงถึง ชนิดของต้นไม้ (ถูกต้น) ส่วนที่จะใช้ (ถูกส่วน) ปริมาณที่จะใช้ (ถูกขนาด) ถูกวิธี และถูกโรค แม้ว่าผู้ประกอบการได้ทำผลิตภัณฑ์สมุนไพรออกมาในรูปแบบที่ง่ายต่อการใช้ เช่น ทำเป็นยาลูกกลอน หรือบรรจุแคปซูล ผู้ใช้ก็ควรคำนึงถึงหลักการเหล่านี้อยู่เสมอ

สมุนไพรก็คล้ายกับยาแผนปัจจุบัน ที่มีทั้งประโยชน์และโทษ ยังสามารถพบได้ทั้งผลข้างเคียงจากยาและอาการแพ้ยาได้เช่นเดียวกับยาแผนปัจจุบัน โดยอาการแพ้ยา เช่น ผื่นขึ้นตามผิวหนัง เป็นตุ่มเล็กๆ ตุ่มโต หรือปื้น หรือเป็นคล้ายลมพิษ บวมที่ตา

ผลข้างเคียงและข้อห้ามใช้ยาสมุนไพรก็มีเช่นกัน ได้แก่ ฟ้าทะลายโจร ก็อาจทำให้ท้องเสียได้ หรือมะขามแขก ที่มีสรรพคุณเป็นยาระบาย ในคนไข้บางรายก็อาจทำให้มีการปวดท้อง หรือเถาวัลย์เปรียง ก็อาจทำให้ระคายเคืองกระเพาะอาหาร ขมิ้นชัน มีข้อห้ามใช้ในผู้ป่วยท่อน้ำดีอุดตันและผู้ป่วยนิ่ว

เรื่องของการกินสมุนไพรกับยาแผนปัจจุบันก็เป็นสิ่งที่ควรระวังเช่นเดียวกัน หากกังวลก็สามารถสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรใกล้บ้าน หรืออาจหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ต จากแหล่งที่เชื่อถือได้เช่นกัน