ที่มา	เกษตรในเมือง
ผู้เขียน	องอาจ ตัณฑวณิช อดีตกรรมการสมาคมพฤกษชาติแห่งประเทศไทย
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 26 มีนาคม พ.ศ.2566

ปลูกผักในเมืองมากันหลายฉบับแล้ว ลืมความมั่นคงทางอาหารเสียบ้าง บางครั้งคนเราต้องพักดูสิ่งสวยงามเสียบ้าง ความผ่อนคลายจากการปลูกผักก็สามารถบรรเทาได้ระดับหนึ่ง แต่การปลูกไม้ดอกและไม้ใบเพื่อเสพความสวยงามทางสายตาก็เป็นสิ่งที่ควรทำ

พอดีมีโอกาสเจอกับคนที่ปลูกไม้ดอกไม้ประดับบ้างให้ได้เขียน บางทีคนอ่านอาจจะเบื่อผักสลัดบ้างแล้วเพราะมีมาเกือบทุกฉบับ แต่ผักสลัดกลายเป็นผักยอดนิยมสำหรับคนที่เริ่มปลูกใหม่ๆ เพราะปลูกง่ายและไม่ค่อยมีศัตรูพืช

จากคนหนุ่มสาวที่เคยทำงานในโรงงานมาหลายปี อยู่แต่ในหอพักแคบๆ เนื่องจากบ้านที่ไกลจากที่ทำงานจำเป็นต้องเช่าบ้านเขาอยู่ ต่อมาได้แต่งงานจึงออกมาเป็นแม่บ้าน อีกสาเหตุหนึ่งคือกลัวโรคโควิดเนื่องจากมีการระบาดหนักมากในโรงงานที่มีคนงานจำนวนมากๆ คุณเบลล์ หรือ คุณวัสนันท์ เทียมมล ลาออกมาเมื่อเดือนสิงหาคม 2564 กลับมาอาศัยอยู่ที่ตำบลหนองกระทุ่ม อำเภอค่ายบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรี บ้านเกิดซึ่งเป็นบ้านของปู่กับย่า

คุณเบลล์จบการศึกษาระดับ ปวช. ด้านคอมพิวเตอร์ ไม่ได้มีความรู้เกี่ยวกับการเกษตรเลยแต่อย่างใด  แต่ปกติได้ชอบเข้าไปดูในสื่อออนไลน์ที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร โดยเฉพาะไม้ดอกไม้ประดับ ในกลุ่มต่างๆ เนื่องจากมีเวลาว่างเยอะเลยทดลองปลูกลองผิดลองถูก โดยครั้งแรกได้ปลูกผักสลัด พริก มะเขือที่เอามาทำเป็นกับข้าวในครอบครัว ต่อมาจึงปลูกไม้ดอกไม้ประดับเสริม

ดินที่ใช้ต้องปรุงก่อน

ดินส่วนใหญ่จะไม่ถูกปรุงเมื่อนำมาใช้ในการเกษตร แต่จริงแล้วดินที่ปรุงแล้วเป็นหลักสำคัญในการทำเกษตรอินทรีย์เลย มูลสัตว์ก็เช่นกันมักถูกนำมาใช้โดยไม่หมักเสียก่อน จะมีผลเสียต่อดิน เมื่อใส่จำนวนมากมูลสัตว์ก็จะถูกหมักบริเวณรากทำให้รากเสียได้ การหมักมูลสัตว์จะทำให้ตัวมูลสัตว์สามารถปลดปล่อยธาตุอาหารได้อย่างสมบูรณ์กว่ามูลสัตว์ที่ไม่ได้หมัก ดินที่ใช้ในการปลูก คุณเบลล์จะใช้หน้าดินเก่าในแปลง มูลวัวเก่าที่หมักแล้ว ขุยมะพร้าว อย่างละ 1 ส่วน คลุกเคล้าให้เข้ากันให้ดีค่อยรดน้ำให้ชื้น และใช้จุลินทรีย์น้ำหมักผสมด้วย ใส่กระสอบหมักเก็บไว้ในร่มอย่าให้โดนแดดจัด เก็บไว้ประมาณ 1 เดือนขึ้นไปค่อยนำมาใช้

ส่วนน้ำหมักจุลินทรีย์คือใช้มูลวัวเทใส่โอ่งน้ำแล้วใส่น้ำให้ท่วมถึงปากโอ่งหมักไว้ แล้วค่อยๆ ตักน้ำขึ้นมารดโดยผสมไม่มีอัตราส่วนที่แน่นอนแต่ต้องให้น้ำหมักน้อยเข้าไว้ เมื่อใช้ไปจนหมดก็จะโกยมูลวัวจากโอ่งออกมาใส่ต้นไม้ที่ใหญ่ขึ้นหน่อยไม่ใช่ผัก เช่น ต้นกุหลาบ ต้นโมก และต้นมะม่วง

ไม้ดอกไม้ประดับที่ขยายพันธุ์ด้วยการชำ

ต้นไม้ที่มีการขยายพันธุ์ด้วยการชำส่วนใหญ่จะราคาไม่แพง เนื่องจากสามารถขยายพันธุ์ได้ง่าย รวดเร็ว และได้จำนวนมาก เก๊กฮวยก็เป็นพืชแบบที่ว่านั้น คุณเบลล์เริ่มต้นจากต้นกล้าที่ซื้อในออนไลน์มา 50 ต้น นำมาปลูกในกระถางดินเผาขนาด 12 นิ้ว โดยใส่ต้นเก๊กฮวยไป 5-6 ต้น ปลูกไว้กลางแดดดูแลรดน้ำตามปกติ รดน้ำมูลวัวสัปดาห์ละครั้ง ใส่มูลวัวเดือนละครั้งจำนวนไม่มาก แต่จะใส่ให้สม่ำเสมอ ในช่วงหน้าฝนเก๊กฮวยจะเจริญเติบโตได้ดี แตกยอดค่อนข้างเยอะก็อาศัยการตัดยอดเพื่อมาขยายพันธุ์ในหน้าฝนได้อย่างดี ตัดยอดมายาวประมาณ 4-5 นิ้ว โดยนับใบจากยอดลงมาประมาณ 5 คู่ใบ เด็ดใบล่างออก 2-3 คู่ใบ

ใบที่เหลือตัดให้เหลือครึ่งใบ นำมาแช่น้ำยาเร่งรากหรือเครื่องดื่มเอ็มร้อย 1 ฝา กะปิ 1 ช้อนชา ผสมให้เข้ากันนำมาเอาแช่สัก 1 ชั่วโมง ก็นำมาปลูกได้ ใช้ดินธรรมดาก็เพียงพอไม่ต้องผสมปุ๋ยคอก เพราะต้นมีขนาดเล็กไม่ต้องการสารอาหารมากเพียงแต่ต้องการแตกรากเฉยๆ ดินที่ใช้จะต้องระบายน้ำได้ดี ถ้าแฉะเกินไปรากจะเน่า แต่ก็อย่าให้ดินแห้ง นำไปไว้ในที่ร่มถึงร่มรำไร รากจะแทงออกมาเมื่อถึง 1 เดือน ภาชนะที่ใส่ควรเป็นแก้วน้ำพลาสติกใส ที่เจาะรูปไว้ข้างล่างเพื่อระบายน้ำ จะทำให้เราสามารถเห็นรากได้เลย เมื่อรากเริ่มเดินก็สามารถย้ายไปใส่ถุงดำหรือกระถาง ใส่ต้นเพาะชำประมาณ 5 ต้น ออกแดดทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือนก็สามารถนำมาจำหน่ายได้ ในราคาถุงละ 25-35 บาท

ริบบิ้นชาลีก็เป็นไม้ประดับขนาดเล็กที่ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะชำเช่นกัน ซื้อกิ่งพันธุ์จากในสื่อออนไลน์เช่นกัน นำมาปลูกในแปลงที่โดนแดดจัด ส่วนน้ำให้วันละครั้งเป็นพอ แต่อย่าให้ขาดน้ำเพราะสีของต้นจะหม่นไม่สดใสเนื่องจากเป็นพืชอวบน้ำ เมื่อต้นเจริญเติบโตสูงประมาณ 2 นิ้วก็สามารถเด็ดนำมาชำได้ ส่วนต้นเก่าก็จะแตกยอดเป็นหลายยอด การเด็ดยอดนำมาปักชำใหม่ ให้เด็ดยอดออกมาประมาณ 2 เซนติเมตร เด็ดใบล่างออก 2-3 ใบ ปักในดินที่เตรียมไว้ รดน้ำวันละครั้งไว้ในที่ร่มถึงร่มรำไรประมาณ 3-5 วัน เมื่อต้นฟื้นตัวแล้ว ค่อยๆ ออกแดดทีละน้อย เมื่อต้นเจริญเติบโตแตกยอดจนปิดดินปลูกมิดก็สามารถนำมาจำหน่ายได้

คุณนายตื่นสายก็เป็นไม้อวบน้ำขนาดเล็กชนิดหนึ่ง ซึ่งมีดอกหลากหลายสี ผสมดินให้เข้ากันให้ดี ใส่มูลวัวที่หมักไว้อย่างดีผสมให้ทั่ว รดน้ำให้ชุ่ม สามารถนำกิ่งพันธุ์มาปลูกได้เลย กิ่งพันธุ์ที่ได้นำมาตัดเป็น 3 ท่อน สามารถปลูกได้เป็น 3 ต้น เมื่อปลูกเสร็จรดน้ำอีกรอบ คอยดูน้ำอย่าให้ขาด อย่าให้ดินแห้ง ประมาณ 1 สัปดาห์ก็จะเริ่มแตกใบใหม่ ระยะการให้น้ำก็ลดจากให้น้ำทุกวันเป็น 2 วันรดครั้งก็เพียงพอแล้ว

ส่วนต้นพุดซ้อนเป็นต้นไม้ขนาดกลาง การขยายพันธุ์โดยวิธีปักชำไม่ค่อยเหมาะ ต้องใช้วิธีการตอนกิ่ง การเลือกกิ่งพันธุ์จะต้องเลือกที่ไม่แก่หรืออ่อนเกินไป กิ่งที่ใช้ได้จะแตกลายใหญ่ขนาดเท่าดินสอ ควั่นเปลือกบริเวณใต้ตา ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร แกะเปลือกออก ขุดเนื้อเยื่อสีขาวออกจนถึงแก่นในเพื่อตัดท่อน้ำเลี้ยงทิ้ง ใช้กะปิป้ายตรงตากิ่ง นำถุงชำที่ใส่ขุยมะพร้าวแช่น้ำ 3 วัน และเปลี่ยนน้ำทุกวัน และบีบน้ำออกให้มีความชื้นพอเหมาะ ใส่ถุงพลาสติกใสมัดปากถุงให้แน่น ผ่าถุงออกตามแนวยาว ประกบถุงห่อให้มิดรอยควั่น รัดให้แน่นอย่าให้ตุ้มขยับเพราะรากจะขาด ใช้เวลาประมาณเดือนครึ่งรากก็จะแทงออกมา เราสามารถตัดกิ่งนำมาลงกระถางได้เลย ที่สวนคุณเบลล์ขายต้นละ 80-100 บาท ต้นพุดเป็นไม้ที่ชอบแดดจัดและถึงน้ำ

ส่วนสินค้าอย่างที่ 5 ของสวนคือ แหนแดง ได้นำมาใส่กะละมังที่ใส่น้ำพร้อมกับหน้าดินที่ผสมมูลวัว ตั้งทิ้งเตรียมไว้ 3-5 วัน ใส่เพียง 1 กำมือต่อกะละมัง วางไว้ 3 จุด ทั้งร่ม รำไร และแดด ปรากฏว่าจุดที่เป็นที่ร่มรำไรแหนแดงเจริญเติบโตได้ดีกว่า ปัจจุบันแหนแดงนอกจากใช้ในการทำปุ๋ยไนโตรเจนแล้ว สามารถนำมาเป็นอาหารสัตว์ได้ด้วย เพียงแต่เราจะต้องเลี้ยงในปริมาณที่เพียงพอกับสัตว์ที่กิน สวนคุณเบลล์ขายแหนแดงกล่องละ 35 บาท 3 กล่อง 100 บาท ส่วนค่าขนส่งต่างหาก

บนพื้นที่บ้าน 300 ตารางวาในจังหวัดสิงห์บุรี และอาชีพแม่บ้านก็สามารถใช้เวลาว่างและพื้นที่รอบบ้านนำมาทำเป็นแปลงเกษตรเพื่อปลูกพืชและเลี้ยงไก่ได้ ถึงแม้ว่าในแต่ละเดือนมีรายได้ไม่มากแต่ก็มีความภาคภูมิใจที่จะทำต่อไปเพราะคนทำมีความสุข การทำไม้ดอกไม้ประดับข้างบ้านแบบนี้พอเป็นแรงบันดาลใจให้กับใครหลายคนที่อยากทำแต่ยังไม่กล้าทำ สามารถติดต่อขอความรู้หรือซื้อต้นไม้ต่างๆ ได้ที่ เพจ B-style Garden สวนผักผสมผสาน สวนผักอินทรีย์ ปลอดสารเคมี 100%