เผยแพร่	วันพุธที่ 19 มิถุนายน พ.ศ.2567

ผักตบชวา วัชพืชลอยน้ำที่คนไทยคุ้นเคย หลายคนโตมากับอาชีพแม่ค้าจำลองที่เคยใช้ผักตบชวาเป็นก๋วยเตี๋ยวปลอมๆ บางคนอาจเคยนำผักตบชวามาหั่นมาสับเป็นอาหารหมู บางคนอาจเคยสัมผัสผักตบชวาผ่านสายตาที่มองไปที่แม่น้ำลำคลอง เรียกได้ว่าผักตบชวาอยู่รอบตัวเรา

แต่ทุกคนรู้จักผักตบชวาในฐานะวัชพืช

ในแต่ละปีประเทศไทยใช้งบประมาณมหาศาลในการกำจัดผักตบชวา เพราะผักตบชวาเป็นวัชพืชที่เจริญเติบโตอย่างรวดเร็วและมีความทนทานต่อสภาพแวดล้อมที่แปรปรวน ทำให้ควบคุมและกำจัดยาก หากผักตบชวาเจริญเติบโตมากเกินไปจะไปแย่งทรัพยากรจากพืชอื่นๆ ให้ไม่ได้รับน้ำ แสง หรือสารอาหารเพียงพอ นอกจากนี้ ผักตบชวาที่ถูกทิ้งไว้โดยไม่ควบคุมอาจทำให้เกิดการแพร่ระบาดของโรคหรือโรคจากสัตว์ การควบคุมและกำจัดผักตบชวาจึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อรักษาความสมดุลในสิ่งแวดล้อม

“ที่คลองระพีพัฒน์ก็เคยมีปัญหาจากผักตบชวาเหมือนกันค่ะ” ครูเต้ย ดาธิณี ตามเพิ่ม ครู กศน.ตำบลหนองน้ำใส อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เห็นปัญหาของผักตบชวาในท้องถิ่น จึงพลิกเกมให้วัชพืชที่เป็นปัญหากลายเป็นประโยชน์ให้คนในชุมชน

“เดิมทีชาวบ้านบ้านหนองเครือบุญที่นี่มีอาชีพทอผ้าค่ะ เราจึงมีแนวคิดนำผักตบชวาที่เป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมมาเปลี่ยนเป็นเส้นใย และสำเร็จค่ะ ในที่สุดวิสาหกิจชุมชนทอผ้าบ้านหนองเครือบุญของเราก็มีผลิตภัณฑ์ผ้าทอมือผักตบชวา แต่เราไม่หยุดค่ะ เรายังคงศึกษาประโยชน์ของผักตบชวา และพบว่าผักตบชวาสามารถนำมาสร้างประโยชน์ได้ทุกส่วนค่ะ” ครูเต้ย กล่าว

ผักตบชวาเป็นวัชพืชต่างถิ่นที่นำเข้ามาปลูกเพื่อเป็นไม้ประดับตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อเกิดการแพร่ระบาดขยายพันธุ์ ทุกคนก็รู้จักผักตบชวาว่าเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมที่แก้ไขกันมาหลายสิบปีแต่ก็ยังไม่สามารถควบคุมได้ ต้องใช้เวลาและงบประมาณในการจัดการอยู่เสมอ ไม่ยั่งยืน

แต่เมื่อได้รู้จักผักตบชวาอย่างลึกซึ้งจะพบว่าผักตบชวามีใยอาหารสูง มีวิตามินและแร่ธาตุหลายชนิด เช่น วิตามิน A, C และแร่ธาตุต่างๆ เช่น แคลเซียม ฟอสฟอรัส แมกนีเซียม สิ่งนี้นำพาให้ผักตบชวาที่ภาชีกลายเป็นอาหารดีๆ ที่มีประโยชน์

“บะหมี่หยกชวาเส้นนุ่มอร่อย ถ้าใครอยากกินต้องมาที่บ้านหนองเครือบุญเท่านั้นนะครับ” มอส ด.ช.ปารเมศ อยู่คำ ลูกหลานคนภาชีที่มีโอกาสลองทำบะหมี่เส้นสดจากผักตบชวา การันตีว่าผักตบชวากินได้ อร่อยด้วย และยังมีประโยชน์ต่อร่างกาย

บ้านหนองเครือบุญคือตัวอย่างชุมชนที่พลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส เพราะทุกวันนี้ชาวบ้านบ้านหนองเครือบุญมีรายได้จากการแปรรูปผักตบชวาให้เป็นสินค้ามากมาย เช่น ผ้าทอมือ ตะกร้าจักสาน กันกระแทก ทรายแมว กระดาษ จานใบไม้ รวมไปถึงบะหมี่หยกชวา และน้ำพริก ที่ล้วนแล้วแต่ทำมาจากผักตบชวาทั้งสิ้น ชาวบ้านในชุมชนมีรายได้เป็นกอบเป็นกำจากวัชพืชที่ไม่ต้องปลูก ลดต้นทุนทั้งเงินและเวลาได้มาก นี่คือตัวอย่างสำคัญที่ทำให้เห็นว่าทุกสิ่งบนโลกล้วนมีประโยชน์ เพียงแค่เปลี่ยนมุมมอง