ขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่าแบบโบราณ สู่ผลิตภัณฑ์วิสาหกิจชุมชนมีเส้นบางกินน้ำ สร้างรายได้ให้กับชุมชน

ตำบลบางเหรียง เป็นตำบลอยู่ในอำเภอทับปุด มีจำนวน 5 หมู่บ้าน ชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพหลักทำการเกษตร ได้แก่ ทำสวนปาล์มน้ำมัน ยางพารา ปลูกไม้ผล ปลูกผักสวนครัว เลี้ยงสัตว์ และปลูกข้าวไร่ดอกข่า ชาวบ้านส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ โดยมีวัดราษฎร์อุปถัมภ์ หรือวัดบางเหรียง เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านทั้งตำบล เป็นชุมชนที่มีประเพณีวัฒนธรรมที่เป็นอัตลักษณ์และมีความโดดเด่น ซึ่งในทุกๆ ปีมีการจัดงานแห่พระขึ้นธาตุวัดบางเหรียง อย่างยิ่งใหญ่ มีการนำวิถีชุมชนมาร่วมแสดง นำผลิตภัณฑ์ชุมชนร่วมจำหน่าย ซึ่งมีนักท่องเที่ยวมาร่วมทำบุญและเที่ยวงานเป็นจำนวนมาก

นางวิถาน อาจการ ประธานวิสาหกิจชุมชนกลุ่มมีเส้นบางกินน้ำ กล่าวว่า ในอดีตชาวบ้านมีการทำขนมจีนเส้นสดเพื่อบริโภคภายในครัวเรือนและในงานเทศกาลต่างๆ ซึ่งขนมจีนเป็นอาหารประจำถิ่นที่คนในชุมชนรับประทานอยู่เสมอประกอบกับชาวบ้านส่วนใหญ่ปลูกข้าวไร่ดอกข่าไว้บริโภคภายในครัวเรือนจึงมีการคิดค้นการทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่าไว้สำหรับบริโภคและนำไปร่วมจำหน่ายในงานแห่พระขึ้นธาตุที่วัดบางเหรียง ทางเจ้าอาวาสจึงแนะนำให้ชาวบ้านรวบรวมสมาชิกคนปลูกข้าวไร่ดอกข่า จัดตั้งกลุ่มเพื่ออนุรักษ์ภูมิปัญญาการทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า ให้คนรุ่นหลังได้สืบทอดกัน

ในปี 2563 ชาวบ้านบ้านปากด่าน จึงรวบรวมสมาชิกจำนวน 13 คน จัดตั้งกลุ่มขึ้นมา โดยมีหน่วยงานเข้ามาส่งเสริมการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากข้าวไร่ดอกข่าอย่างต่อเนื่อง และในปี 2565 สำนักงานเกษตรอำเภอทับปุดจึงแนะนำให้จัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชน เพื่อรองรับการส่งเสริม และการช่วยเหลือด้านต่างๆ จากหน่วยงานภาครัฐ

จากนั้นในปี 2567 ทางสำนักงานเกษตรอำเภอทับปุด ได้มีการลงพื้นที่มาประเมินศักยภาพและจัดทำแผนพัฒนาวิสาหกิจชุมชนเพื่อใช้เป็นทิศทางในการส่งเสริมและพัฒนากลุ่มให้มีความเข้มแข็งและยั่งยืน และทางสำนักงานเกษตรจังหวัดพังงา ได้เข้ามาประเมินและสนับสนุนให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ด้านการแปรรูปการทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่าและผลิตภัณฑ์อื่นๆ จากข้าวไร่ดอกข่า ซึ่งทำให้สมาชิกมีความภูมิใจที่ได้ร่วมอนุรักษ์การทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้

Advertisement

นางวิถาน กล่าวอีกว่า รูปแบบการทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า ใช้วิธีการทำแบบโบราณ โดยเน้นการใช้แรงงานคน เริ่มตั้งแต่

Advertisement

1. นำแป้งข้าวเจ้า กข43 กับแป้งข้าวไร่ดอกข่า ผสมน้ำนวดให้เหนียว พอปั้นเป็นก้อนกลมๆ แล้วนำไปต้มประมาณ 10 นาที นับจากที่น้ำเดือด จะทำให้ได้แป้งข้างนอกสุก ข้างในเกือบสุกประมาณ 90%

2. จากนั้นนำแป้งที่ต้มแล้วมาตำในครกไม้ เติมแป้งมัน ตำจนแป้งเป็นเนื้อเดียวกัน จะทำให้แป้งที่ได้เป็นก้อนแป้งที่เหนียวนุ่ม แล้วนำมาต้มอีกครั้ง ประมาณ 5 นาที เพื่อให้แป้งมันสุกเป็นเนื้อเดียวกัน นำแป้งไปตำอีกครั้ง จนกระทั่งได้แป้งที่เหนียวนุ่ม นุ่มหยุ่นๆ เหมาะสำหรับโรยเป็นเส้นขนมจีน

3. จากนั้นนำแป้งที่พร้อมสำหรับทำเส้นขนมจีนแล้วมาใส่ลงไปในกระบอกทองเหลืองให้เต็มกระบอก ปิดปากกระบอกและยกกระบอกไปตั้งไว้บนโครงไม้ ซึ่งเจาะรูไว้สำหรับใส่กระบอกทองเหลือง จากนั้นใช้ไม้บิดหมุนเกลียวเพื่อบีบอัดและดันแป้งในกระบอกให้โรยเส้นลงมาที่ก้นกระบอก ด้านล่างรองรับด้วยกระทะที่ต้มน้ำร้อนไว้ จากนั้นรอสักพักจนแป้งสุกดีจึงตักเส้นขนมจีนขึ้นมาล้างในน้ำสะอาด แล้วจึงหยิบเส้นขนมจีนเป็นจับๆ จัดวางเรียงวนไปรอบๆ ตะกร้าหรือภาชนะที่สานด้วยไม้ไผ่จนเต็ม ก็จะได้เส้นขนมจีนที่ใช้รับประทานกับน้ำยาชนิดต่างๆ นางสาวอุทุมพร อาจการ ซึ่งเป็นเลขานุการของกลุ่ม เล่าถึงการพัฒนาผลิตภัณฑ์วิสาหกิจชุมชนว่า ขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า สามารถจำหน่ายได้เฉพาะภายในชุมชนและการไปออกบูธต่างๆ เนื่องจากจะต้องทำวันต่อวัน เพื่อความสดอร่อย การจะทำให้กลุ่มลูกค้าในเมืองหรือต่างจังหวัดสามารถรับประทานได้ ต้องมีการแปรรูปเป็นขนมจีนกึ่งสำเร็จรูปพร้อมรับประทาน​ กลุ่มจึงพัฒนาเป็นขนมจีนอบแห้งพร้อมน้ำยาและไตปลาแบบผง​เพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์และสามารถจำหน่ายได้ทั่วประเทศ

ปัจจุบันมีกลุ่มมีผลิตภัณฑ์จำหน่าย ได้แก่ ข้าวไร่ดอกข่า ขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า ขนมจีนเส้นข้าวไร่ดอกข่าอบแห้งกึ่ีงสำเร็จรูป ไตปลาแบบผง ผลิตภัณฑ์จากกะลามะพร้าว น้ำพริกตะไคร้ น้ำพริกปลาฉิ้งฉ้าง น้ำพริกปลาป่น ผงข้าวยำ โดยใช้แบรนด์ว่า “บางกินน้ำ” ซึ่งเป็นชื่อชุมชนย่อยที่กลุ่มตั้งอาศัยอยู่ เพื่อแสดงความเป็นอัตลักษณ์และความเป็นตัวตนของกลุ่มให้ลูกค้าจดจำได้

นางสาวรุ่งทิวา รักษาแก้ว เกษตรอำเภอทับปุด กล่าวว่า การพัฒนาวิสาหกิจชุมชน เป็นการส่งเสริมให้เกิดการจัดการทุนของชุมชนอย่างสร้างสรรค์ เพื่อให้เกิดการพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน โดยชุมชนเป็นเจ้าของและผู้ดำเนินการ โดยใช้วัตถุดิบและทรัพยากร ทุน รวมทั้งแรงงานในชุมชนเป็นหลัก นอกจากนี้ ยังมีการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผสมผสานกับเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อให้เกิดสินค้าและบริการที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน สามารถสร้างรายได้เสริมให้กับสมาชิกในชุมชน สร้างระบบเศรษฐกิจของชุมชนให้มีความเข้มแข็ง พึ่งพาตนเองได้ พร้อมทั้งเป็นการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นไว้ให้เยาวชนรุ่นหลังได้เรียนรู้และพัฒนาต่อไป

อย่างไรก็ตาม ทุกฝ่ายทั้งคณะกรรมการและสมาชิกกลุ่ม ต้องร่วมมือร่วมใจทำงานอย่างจริงจัง มีความเชื่อมั่นไว้ใจซึ่งกันและกัน ถึงจะไปสู่เป้าหมายอย่างที่ตั้งใจ เกษตรกรหรือผู้สนใจศึกษาวิถีชุมชนการทำขนมจีนเส้นสดข้าวไร่ดอกข่า สามารถไปเรียนรู้หาประสบการณ์ตรงได้ที่ วิสาหกิจชุมชนกลุ่มมีเส้นบางกินน้ำ หมู่ที่ 5 ตำบลบางเหรียง อำเภอทับปุด จังหวัดพังงา หรือถ้าต้องการสนับสนุนผลิตภัณฑ์คุณภาพข้าวไร่ดอกข่าและผลิตภัณฑ์จากข้าวไร่ดอกข่า จากเกษตรกรไทย แบรนด์ “บางกินน้ำ” สามารถติดต่อสั่งซื้อผ่านช่องทางออนไลน์ เพจ เฟซบุ๊ก “มีเส้น บางกินน้ำ” ตลอด 24 ชั่วโมง หรือติดต่อโทร. 093-760-3983