เผยแพร่ |
---|
เห็ดเรืองแสงสิรินรัศมี(Neonothopanus nambi (Speg.) R.H. Petersen & Krisai) ค้นพบครั้งแรกในประเทศไทย โดยศาสตราจารย์ ดร.วีระศักดิ์และคณะ เมื่อปี 2544 ในเขตพื้นที่ของโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่โคกภูตากา อำเภอเวียงเกา จังหวัดขอนแก่น ลักษณะคล้ายเห็ดนางรมแต่เป็นเห็ดพิษ ในสภาพตอนกลางวัน ก้านดอกและครีบมีสีขาว แต่เมื่อในสภาพกลางคืน หรือที่ไม่มีแสงดอกเห็ดจะเปล่งแสงสีเขียวอมเหลือง
กลไกการทำลายศัตรูพืช
สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพจากเห็ดเรืองแสงสิรินรัศมี ที่มีผลต่อการตายของตัวอ่อนระยะที่ 2 (J2) ของไส้เดือนฝอยรากปม ซึ่งเป็นระยะสำคัญที่ทำให้พืชเป็นโรครากปม คือ สารออริซิน เอ (aurisin A) ซึ่งสารนี้มีผลต่อระบบประสาทของไส้เดือนฝอยทำให้ไส้เดือนฝอยไม่สามารถเคลื่อนที่และ ตายในที่สุด นอกจากนี้ในเส้นใยของเห็ดเรืองแสงยังมีสาร ออกฤทธิ์อื่น ๆ เช่น nambinones A-D, 1-epi-nambinone และ aurisin K เป็นต้น ซึ่งมีผลในการยับยั้งการฟักไข่ และฆ่าตัวอ่อนของไส้เดือนฝอยรากปมได้อีกด้วย
การผลิตหัวเชื้อและก้อนเห็ดเรืองแสงสิรินรัศมี
การผลิตชีวภัณฑ์เห็ดเรืองแสงสิรินรัศมี
- หัวเชื้อเห็ดเรืองแสง
วัสดุอุปกรณ์
- เมล็ดข้าวฟ่าง
- ขวดโซดาเปล่า
- กระดาษฟาง
- ยางวงรัดของ
- สำลี
- ตะเกียงแอลกอฮอล์
- แอลกอฮอล์สำหรับจุดไฟ
วิธีการ
- นำเมล็ดข้าวฟ่างล้างทำความสะอาด และคัดสิ่งเจือปนออก แช่น้ำทิ้งไว้ ประมาณ 12 – 18 ชั่วโมง เพื่อให้ เมล็ดข้าวฟ่างนิ่ม และเวลาต้มเมล็ดสุกได้ง่าย ซึ่งก่อนนำมาต้มควรล้างน้ำให้สะอาดสัก 2 – 3 ครั้ง
- นำข้าวฟ่างไปต้มจนกระทั่งสุกพอดีอย่าให้ สุกมากเกินไป สังเกตโดยนำเมล็ดข้าวฟ่างมาบีบ จะนิ่มและเมล็ดข้าวฟ่างเริ่มปริเล็กน้อย
- นำเมล็ดข้าวฟ่างที่ต้มสุกเทใส่ตะแกรง แล้วเกลี่ยบาง ๆ ผึ่งลมทิ้งไว้ ประมาณ 20 – 30 นาทีเพื่อไล่ความร้อนและความชื้น
- น าเมล็ดข้าวฟ่างที่เย็นแล้วบรรจุ ลงในขวด 2 ใน 3 ส่วน ปิดจุกด้วยสำลี และหุ้มด้วยกระดาษอีกชั้นหนึ่ง
- นำขวดเมล็ดข้าวฟ่างไปนึ่งฆ่าเชื้อ (autoclave) ที่อุณหภูมิ121 องศาเซลเซียส ความดัน 15 ปอนด์ ต่อตารางนิ้ว นาน 30 นาทีเพื้อฆ่าเชื้อภายในขวดเมล็ดข้าวฟ่าง ปล่อยให้เย็น จากนั้นนำเชื้อเห็ดเรืองแสงที่เลี้ยงบนอาหาร potato dextrose agar (PDA) เป็นเวลา 7 วัน โดยใช cork borer ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.8 มิลลิเมตร เจาะตรงปลายเส้นใย แล้วใช้ เข็มเขี่ยเชื้อลงในขวดข้าวฟ่าง โดยให้ชิ้นวุ้นอยู่ที่กึ่งกลางของขวดข้าวฟ่าง ลนปากขวด ปิดจุกสำลี หุ้มกระดาษ และรัดด้วยหนังยาง บ่มเชื้อที่อุ ณหภูมิห้อง เป็นเวลา 7-10 วันที่เส้นใยเจริญเต็มขวดข้าวฟ่าง
2.เห็ดเรืองแสงสิรินรัศมีในก้อนขี้เลื่อย
วัสดุอุปกรณ์
- หัวเชื้อเห็ดเรืองแสงสิรินรัศมีในขวดข้าวฟ่าง
- ก้อนขี้เลื่อยที่ผ่านการนึ่งฆ่าเชื้อ
- สำลีสำหรับก้อนเห็ด
- กระดาษปิดจุกก้อนเชื้อที่ผ่านการนึ่งฆ่าเชื้อ
- ยางวงใช้รัดกระดาษ
- แอลกอฮอล์
- แอลกอฮอล์ 70%
วิธีการ
นำหัวเชื้อเห็ดเรืองแสงสิรินรัศมี่ทีเจริญในขวดข้าวฟ่าง เขย่าให้เมล็ดข้าวฟ่างร่วนออกจากกัน และเทเมล็ดข้าวฟ่าง ประมาณ 15-20 เมล็ด (ประมาณ 2 กรัม) ลงในก้อนขี้เลื่อยที่ผ่านการนึ่งฆ่าเชื้อ ปิดจุกสำลี หุ้มกระดาษ และรัดด้วยหนังยาง นำไปเก็บในห้องที่ปลอดเชื้อ ที่อุณหภูมิห้อง ประมาณ 45 วัน เพื่อให้เส้นใยเดินเต็มก้อน
วิธีการใช้ชีวภัณฑ์ควบคุมศัตรูพืชและข้อจำกัด
นำก้อนเชื้อเห็ดเรืองแสงสิรินรัศมีที่มีเส้นใยเดินเต็มก้อน ขยี้หรือทุบให้เส้นใยแยกออกจากกัน เก็บใส่ถุงพลาสติกที่สะอาด ปิดปากถุงพอหลวมๆ เพื่อมีออกซิเจนเพียงพอให้ เส้นใยใหมเจริญ โดยอัตราส่วน ปริมาณเชื้อเห็ดเรืองแสงต่อถุง 2:1 วางไว้ ในอุ ณหภูมิห้องประมาณ 3-5 วัน จะพบเส้นใยใหม สีขาวเจริญออกมา สามารถนำไปใช้ในแปลงปลูกได้เลย โดยสามารถใช้ ได้ในขั้นตอนการเพาะเมล็ด รองก้นหลุมก่อนปลูก หรือหยอดหลังจากที่ปลูกพืชแล้ว
อัตราการใช้
- ใช้ผสมกับวัสดุเพาะเมล็ด ใช้ก่อนเห็ดเรืองแสง 1 ก้อน ผสมกับวัสดุ เพาะเมล็ดได้ จ านวน 100 ถาดเพาะ (ถาดเพาะขนาด 104 หลุม)
2.ใช้รองก้นหลุมก่อนปลูกพืช็มีอัตราการใช้ ดังนี้
2.1 พริก มะเขือเทศ รองก้นหลุมก่อนปลูก อัตรา 10 กรัมต่อต้น แต่ถ้าปลูกไปแล้วพบการระบาด ของโรครากปม ให้ไถหน้าดินแล้วโรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 30 กรัม/ต้น
2.2 มันฝรั่ง ใช้อัตรา 220 กิโลกรัมต่อไร่ ผสมกับปุ๋ยรองพื้น โรยพร้อมปุ๋ยก่อนปลูก
2.3 พริกไทย ใช้อัตรา 50 กรัมต่อต้น รองก้นหลุมก่อนปลูก แต่ถ้าปลูกไปแล้วพบการระบาดของโรค รากปม ให้ไถหน้าดินแล้วโรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 50 กรัม/ต้น
2.4 มันสำปะหลัง หว่านเชื้อเห็ดเรืองแสง อัตรา 160 กิโลกรัมต่อไร่ ก่อนไถยกร่อง
2.5 พืชในวงศ์ผักชีและผักกาดหอม ใช้อัตรา 40 กรัม/ตารางเมตร
2.6 ฝรั่ง รองก้นหลุมก่อนปลูก อัตรา 30 กรัมต่อต้น แต่ถ้าปลูกไปแล้วพบการระบาดของโรครากปม ให้ไถหน้าดินแล้วโรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 70 กรัม/ต้น
2.7 เมล่อน รองก้นหลุมก่อนปลูก อัตรา 30 กรัมต่อต้น แต่ถ้าปลูกไปแล้วพบการระบาดของโรคราก ปม้ใหไถหน้าดินแล้วโรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 50 กรัม/ต้น
- ใช้หลังจากปลูกพืชไปแล้วพบการระบาด
3.1 พริก มะเขือเทศ โรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 30 กรัม/ต้น
3.2 พริกไทย โรยรอบทรงพุ่ม อัตรา 50 กรัมต่อต้น
3.3 ฝรั่ง โรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 70 กรัม/ต้น
3.4 เมล่อน ให้ไถหน้าดินแล้วโรยเชื้อเห็ดเรืองแสงรอบทรงพุ่ม ในอัตรา 50 กรัม/ต้น
ที่มา : กรมวิชาการเกษตร https://www.oard4.org/region4/images/Document/08-10-63/รวมเล่ม KM เห็ดเรืองแสง.pdf