เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 4 กันยายน พ.ศ.2560

เครื่องเบญจรงค์เป็นเครื่องปั้นดินเผาเคลือบที่เขียนลายลงสี 5 สี เป็นงานศิลปะที่ละเอียด ประณีต สวยงามด้วยลวดลายไทยโบราณ ถือเป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่สืบทอดกันมายาวนาน นับวันยิ่งมีราคาสูงขึ้น เนื่องจากหลงเหลือผู้สืบทอดเพียงไม่กี่ราย โดยเฉพาะที่ จังหวัดสมุทรสงคราม แหล่งผลิตเครื่องเบญจรงค์ พบการรวมกลุ่มสืบทอดและอนุรักษ์ภูมิปัญญาการผลิตเบญจรงค์ที่ ตำบลบางช้าง อำเภออัมพวา

“ธนวรรธน์ ชยุทวาณิชกุล” ผู้ก่อตั้งกลุ่มบ้านเบญจรงค์บางช้างเครื่องเคลือบศิลาดล เล่าว่า มีความผูกพันกับเบญจรงค์ เนื่องจากคลุกคลีกับกิจการเบญจรงค์ของครอบครัวมาตั้งแต่อายุ 9 ขวบ จึงมีโอกาสฝึกเขียนลายเบญจรงค์เพื่อหารายได้หลังเลิกเรียนตั้งแต่วัยเด็ก กระทั่งเรียนจบการศึกษาจากวิทยาลัยเทคนิคสมุทรสงคราม ได้เข้าศึกษาต่อที่วิทยาลัยอาชีวศึกษาไทยวิจิตรศิลป์เชียงใหม่ สาขาออกแบบผลิตภัณฑ์ จึงมีโอกาสสัมผัสการทำเครื่องเคลือบศิลาดล หรือเครื่องเคลือบสีเขียวแตกลายงา ที่มีความงดงามในแบบที่แตกต่างจากเครื่องเคลือบสีขาวในภาคกลาง จึงขอเข้าไปศึกษาที่โรงปั้้นในจังหวัดสุโขทัย กระทั่งจบการศึกษาในปี 2540 ซึ่งตรงกับภาวะเศรษฐกิจฟองสบู่แตก นักศึกษาจบใหม่ต่างประสบปัญหาว่างงาน จึงตัดสินใจนำความรู้เรื่องเครื่องเคลือบศิลาดลมาต่อยอดกิจการเบญจรงค์ ก่อนก่อตั้งกลุ่มเพื่อเข้าคัดสรรสินค้าโอท็อปเมื่อปี 2545 ถึงปัจจุบันผลผลิตได้รับการคัดสรรเป็นสินค้าโอท็อปประเภทของใช้ของตกแต่ง ระดับ 5 ดาว ปี 2559

“กลุ่มบ้านเบญจรงค์บางช้างเครื่องเคลือบศิลาดล ผลิตเครื่องเคลือบเบญจรงค์สีขาวเขียนลาย และเครื่องเคลือบศิลาดลแบบเขียนลาย และไม่เขียนลายรูปแบบต่างๆ เช่น แจกัน, จาน และชุดสำรับอาหารเบญจรงค์ ราคาจำหน่ายตั้งแต่ 50-50,000 บาท มียอดการผลิตเดือนละประมาณ 300 ชิ้น เนื่องจากผลงานแต่ละชิ้นต้องใช้ความประณีต ใช้ช่างถึง 3 คนทำงาน 1 ชิ้น คือ ช่างเขียน ช่างลงสี และช่างเก็บรายละเอียด ใช้เวลาตั้งแต่ 2 ชั่วโมงขึ้นไปจนถึงหลายเดือนตามขนาดและความยากง่ายของผลิตภัณฑ์

เครื่องเคลือบศิลาดลมีกรรมวิธีการผลิตหลายขั้นตอน ตั้งแต่การเตรียมดินที่ต้องใช้ดินท้องนาที่มีฟางปน และขี้เถ้าจากไม้รกฟ้า ซึ่งต้องสั่งซื้อจากภาคเหนือ นอกจากนี้ดินต้องมีคุณภาพสูง มีสนิมเหล็กต่ำ มีความชื้น 20 เปอร์เซ็นต์ เพื่อให้การลงแม่พิมพ์ได้คงรูปสวยงาม จากนั้นนำเข้าเตาเผาอุณหภูมิ 800 องศาเซลเซียส ตกแต่งเขียนลาย ชุบน้ำเคลือบแล้วเผาที่อุณหภูมิ 1,250 องศาเซลเซียส 10-12 ชั่วโมง ผลงานเด่นของกลุ่ม คือ ผลิตเครื่องเคลือบศิลาดลแบบครบวงจร ถือเป็นแห่งเดียวในจังหวัดสมุทรสงคราม ส่วนการเขียนลวดลาย เดิมลงสีจากธรรมชาติ แต่ปัจจุบันนำสีสังเคราะห์มาปรับใช้ ส่วนลวดลายเบญจรงค์มีทั้งลวดลายดั้งเดิม เช่น ลายเครือเถา ตั้งตา จักรี ดอกลอย กระจังตาอ้อย ดอกไม้ และลวดลายที่ออกแบบใหม่ เช่น หยดน้ำ ดอกลอย 2 ชั้น พันธุ์พฤกษา และพุ่มอารีย์ ขณะที่ลายน้ำทอง และลายเครือเถา ซึ่งเป็นลายโบราณร่วมสมัยที่ให้ความคลาสสิกยังคงได้รับความนิยม”

ธนวรรธน์ กล่าวทิ้งท้ายว่า ปัจจุบันการทำเครื่องเบญจรงค์ลดน้อยลงมาก เนื่องจากสภาพเศรษฐกิจไม่เฟื่องฟูเหมือนแต่ก่อน ประชาชนจึงซื้อเครื่องเบญจรงค์น้อยลง เว้นแต่จะซื้อเป็นของขวัญ นักท่องเที่ยวต่างชาติซื้อเป็นของที่ระลึก และบริษัทต่างๆ ซื้อไปตกแต่งโรงแรม รีสอร์ต แต่ศาสตร์ศิลปะแขนงนี้ยังทรงคุณค่าแก่การสืบทอด จึงเปิดบ้านเป็นศูนย์เรียนรู้การทำเครื่องเบญจรงค์แก่เยาวชนและผู้สนใจโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย

ขอบคุณข้อมูลจาก ขจร โพธิ์นิ่มไทย