ผู้เขียน | วิโรจน์ เฉลิมรัตนา |
---|---|
เผยแพร่ |
คนทำธุรกิจในยุคนี้ต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์ไม่น้อยในการปรับเปลี่ยนการทำธุรกิจของตน เพื่อให้สอดรับกับยุคสมัยที่ต้องถือว่าเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของโลก จากยุคอนาล็อกไปสู่ยุคดิจิตอล และจากดิจิตอล ต่อยอดเป็นการนำอินเตอร์เน็ตมาใช้ประโยชน์ในวงกว้างอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน
เปลี่ยนโมเดลธุรกิจ
ในเมื่อทุกอย่างเปลี่ยนแพลตฟอร์มมารันกันบนอินเตอร์เน็ต การทำธุรกิจจึงเปลี่ยนรูปแบบจากหน้ามือเป็นหลังมือ สินค้าและบริการที่เคยมีในอดีต ถ้าไม่ตายจากไป ก็ต้องเปลี่ยนรูปแบบให้สอดคล้องกับพฤติกรรมของคนยุคใหม่ คนที่มีอายุมากและเคยผ่านโลกในยุค 30-40 ปีก่อน จะพบว่าโลกใบนี้ไม่ใช่โลกใบเดิมที่ตนเองเคยอยู่ คำกล่าวที่ว่า “ผู้ที่จะอยู่รอดได้ไม่ใช่ผู้ที่ฉลาดที่สุด แต่เป็นผู้ที่มีความพร้อมในการปรับตัวมากที่สุด” กลายเป็นสัจจะแห่งยุคสมัยที่ทุกคนไม่อาจมองข้าม ใครที่คิดจะทำธุรกิจต้องคิดโมเดลการทำธุรกิจให้ดี หาข้อมูลสนับสนุนให้ชัดเจนว่า คนสมัยนี้เขามีพฤติกรรมอย่างไร ทำธุรกิจอะไรแล้วจะรุ่งหรือจะร่วง สินค้าที่ไม่เคยมีคนคิดว่าจะขายได้ หรือสินค้าที่เคยขายดีกลับกลายเป็นขายไม่ได้ ในด้านกลับ สินค้าย้อนยุคบางอย่างกลับกลายเป็นสิ่งที่คนรุ่นใหม่ต้องการและขายได้ แสดงให้เห็นถึงความซับซ้อนของพฤติกรรมคนรุ่นใหม่ เป็นต้น
เปลี่ยนวิธีการระดมทุน
ปกติแล้วการเริ่มต้นธุรกิจจะมีการระดมทุนจากผู้ถือหุ้น ซึ่งเป็นบุคคลในแวดวงคนใกล้ชิดที่รู้จักกันเป็นอย่างดี แต่ในยุคนี้ รูปแบบการระดมทุนมีการเปลี่ยนแปลงไปค่อนข้างมาก เราจะพบเห็นกลุ่มทุนที่มีเงินสดส่วนเกินในมือแสวงหาธุรกิจที่มีอนาคต แล้วใช้วิธีเข้าร่วมทุน หรือเข้าซื้อกิจการ มีการเกิดขึ้นของ VENTURE CAPITAL ที่เป็นลักษณะกองทุนที่เข้าไปลงทุนในกิจการที่น่าสนใจ ในรูปลักษณะที่เข้าไปลงเงิน รอเก็บเกี่ยวผลตอบแทน มากกว่าจะเข้าไปบริหาร
ในต่างประเทศมีการระดมทุนเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ โดยเจ้าของผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีเงินทุน แต่มีไอเดียหรือมีนวัตกรรม จะสร้างต้นแบบผลิตภัณฑ์แล้วนำเสนอผ่านเว็บไซต์ เช่น kickstarter.com ใครที่เข้ามาดูการนำเสนอแล้วสนใจผลิตภัณฑ์เหล่านั้นจะร่วมลงขัน เพื่อให้เจ้าของผลิตภัณฑ์นำเงินที่ได้ไปผลิตสินค้านั้นมาเพื่อส่งมอบแก่ผู้สนับสนุนในลักษณะที่ได้ซื้อในราคาที่ถูกกว่าราคาที่จะเสนอขายในอนาคต หรือได้สิทธิเป็นคนกลุ่มแรกที่จะได้ใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านั้นก่อนใครๆ
จะเห็นว่า รูปแบบการระดมทุนในโลกยุคนี้ ฉีกแนวออกไปจากเดิม มีสิ่งที่ไม่คาดคิดว่าจะเป็นไปได้เกิดขึ้นมากมาย การระดมทุนของตูนบอดี้แสลมเพื่อส่งมอบแก่โรงพยาบาลในวงเงินหลายร้อยล้านบาท ก็เป็นตัวอย่างการระดมทุนในวิธีการที่ไม่เคยมีมาก่อนในอดีต ที่ช่วยให้เรามองเห็นได้อย่างชัดเจนว่า โลกยุคนี้ ไอเดียในการนำเสนอแนวคิดมีความสำคัญและสร้างสรรค์วิธีการและรูปแบบใหม่ๆ ออกมาได้อย่างไม่มีข้อจำกัด
เปลี่ยน PROCESS การทำงาน
ไม่เฉพาะจุดเริ่มต้นการทำธุรกิจที่เปลี่ยนไป เมื่อเริ่มต้นเดินหน้าทำธุรกิจแล้ว เราจะพบว่า Process การทำงาน การทำรายการธุรกิจ การควบคุมดูแลสินทรัพย์ ก็เปลี่ยนแปลงไป ทุกวันนี้ เรายื่นภาษีผ่านอินเตอร์เน็ตพร้อมชำระเงินภาษีผ่านระบบธนาคารอิเล็กทรอนิกส์ การทำรายการจ่ายซัพพลายเออร์ผ่านระบบ Business Net ของธนาคารที่บริษัทสามารถทำรายการจ่ายโดย upload ข้อมูลรายชื่อผู้รับเงินและจำนวนเงินที่จะทำจ่ายขึ้นบนระบบ จ่ายเงินบนเว็บไซต์ของธนาคาร รอผู้อนุมัติมาตรวจสอบและทำรายการอนุมัติ โดยไม่ต้องใช้สมุดเช็คเหมือนแต่ก่อน ทุกวันนี้มีบริษัทจำนวนมากเลิกใช้สมุดเช็คไปหมดแล้ว ในอนาคตอันใกล้นี้ กิจการสามารถใช้ระบบ e-Tax Invoice ที่เมื่อขายสินค้าและบริการแก่ลูกค้าแล้ว ส่งข้อมูลในรูปของไฟล์ข้อมูล (ที่ไม่ใช่เอกสาร) แต่เป็นไฟล์ XML หรือ CSV ที่นำข้อมูลมาเรียงเป็น Table ตามรูปแบบที่กรมสรรพากรกำหนด (ซึ่งใช้โปรแกรมในการแปลงข้อมูลในระบบขายของเราและจัดข้อมูลให้โดยเราไม่ต้องมาพิมพ์เองหรือพิมพ์ใหม่) การนำส่งข้อมูลที่ว่านี้เท่ากับเป็นการนำส่งใบกำกับภาษีแบบอิเล็กทรอนิกส์พร้อมๆ กับการจ่ายเงินภาษีมูลค่าเพิ่มผ่านระบบธนาคารอิเล็กทรอนิกส์ ในลักษณะรายการต่อรายการ ไม่ใช่รวบรวมรายการทั้งเดือนแล้วนำส่งครั้งเดียวเหมือนในปัจจุบัน
หรือกิจการร้านอาหารในทุกวันนี้ที่เริ่มใช้สมาร์ทโฟนหรือแท็บเล็ตเป็นเครื่องบันทึกออเดอร์ของลูกค้า และบันทึกยอดขาย และสามารถถ่ายโอนข้อมูลไปยังโปรแกรมบัญชีที่รองรับการใช้งานจากแอปพลิเคชั่นดังกล่าวเพื่อตัดสต๊อก บันทึกบัญชีต้นทุนขาย
เปลี่ยนโครงสร้างองค์กรและทีมงาน
ผลสืบเนื่องจากรูปแบบการทำงานที่เปลี่ยนไป และตัวช่วยในเครื่องไม้เครื่องมือพวกโปรแกรม แอปพลิเคชั่นในสมาร์ทโฟน และสิ่งที่เรียกว่า AI (Artificial Intelligence) ทำให้การใช้แรงงานคนมีการเปลี่ยนแปลงไป โครงสร้างของบุคลากรในองค์กร ทีมงาน และการจัดการด้านบุคคลก็เปลี่ยนไป นักบัญชีที่เดิมเน้นการเป็นคนบันทึกรายการ หรือ data entry ในปัจจุบันระบบ ERP ทำให้การบันทึกรายการทำมาจากต้นทาง ไม่ว่าจะเป็นเจ้าหน้าที่ทำรายการสั่งซื้อ หรือผู้ทำรายการขาย ทำให้ไม่ต้องบันทึกข้อมูลซ้ำซ้อนอีกรอบหนึ่ง นักบัญชีจึงต้องเปลี่ยนบทบาทมาเป็นคนตรวจสอบรายการ และวิเคราะห์ข้อมูลมากขึ้น ขอบเขตการทำงานของนักบัญชีจึงต้องมีการปรับเปลี่ยนไป และมีลักษณะที่ฝ่ายบัญชีจะมีขนาดเล็กลงจากเดิม และมีบทบาทเปลี่ยนแปลงไปคือ บัญชีจะเข้ามาช่วยสนับสนุนการทำธุรกิจมากขึ้นกว่าเดิม
เปลี่ยนแนวคิดการทำธุรกิจไม่ใช่เพื่อหวังผลกำไรเพียงอย่างเดียว
กิจการที่ขายสินค้าโดยเน้นสร้างกำไรสูงสุดแก่ผู้ถือหุ้น กลายเป็นเรื่องเชย พ้นสมัย ไร้รสนิยม และไม่เป็นที่ยอมรับของคนในสังคมอีกต่อไป กิจการที่ไม่ระมัดระวังในเรื่องผลกระทบต่อสังคมจะถูกแบนหรือต่อต้านจากกลุ่มคนในสังคม การทำซีเอสอาร์ที่เน้นสร้างภาพลักษณ์ที่ดีแก่องค์กรเป็นเรื่องที่ไม่ดีพอสำหรับความคาดหวังจากคนในสังคม กิจการจึงต้องสร้างองค์กรที่มีแนวการทำธุรกิจที่คำนึงถึงผลกระทบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมอย่างแท้จริง ไม่ใช่เพียงเปลือกนอกเท่านั้น
ตัวอย่างโครงการของกิจการต่อสังคม เช่น ร้านหนังสือชั้นนำอย่างซีเอ็ด ออกโครงการรับพนักงานที่เป็นกลุ่มคนสูงอายุ “Active Senior” มาทำงานแบบเต็มเวลา ซึ่งสอดคล้องกับสภาพสังคมที่มีคนสูงอายุเพิ่มมากขึ้น คนกลุ่มนี้ที่ยังมีกำลังวังชาและความกระตือรือร้นในการทำงานอยู่ ยังสามารถหางานทำเลี้ยงตัวได้ ในขณะเดียวกัน ก็ช่วยมาอุดช่องว่างที่บริษัทหาคนอายุน้อยมาร่วมงานได้ยากขึ้นหรือเป็นพนักงานประเภทมาเร็วไปเร็ว แต่คนสูงอายุมีแนวโน้มที่มีความสม่ำเสมอ ไม่เข้าออกจากงานง่าย ในลักษณะเดียวกับภาพยนต์เรื่อง The Intern ที่สะท้อนถึงสังคมอเมริกันที่รับคนเกษียณอายุกลับมาทำงาน โดยมีเจ้าของกิจการหรือหัวหน้างานเป็นคนหนุ่มสาวที่อายุน้อยกว่า ช่องว่างระหว่างวัยอาจเติมเต็มโดยแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ มุมมอง และความคิดเห็นซึ่งกันและกัน
การเปลี่ยนแปลงในโลกนี้เป็นสิ่งปกติ หลายเรื่องเป็นการเปลี่ยนแปลงที่เป็นวงจรคือ วนกลับมาที่เดิม หลายเรื่องก็คงผันเปลี่ยนไปตามเทคโนโลยี ความพร้อมในการปรับตัวจึงเป็นทักษะสำคัญในโลกทุกวันนี้ที่จะช่วยให้เรารักษาธุรกิจไว้ได้และเดินหน้าปรับเปลี่ยนก่อนที่สภาพแวดล้อมจะบังคับให้เราต้องเปลี่ยนซึ่งบางครั้งไม่ทันต่อเหตุการณ์เสียแล้ว