คุณยายวัย 67 ปี ที่ตรัง สู้ชีวิต สร้างงานให้กับตัวเอง ประดิษฐ์งานฝีมือสานสาดคล้า หรือเสื่อคล้า ภูมิปัญญาท้องถิ่นสร้างงาน สร้างรายได้ หวั่นจะกลายเป็นตำนานไร้คนสานต่อ โอดไม่มีหน่วยงานภาครัฐเข้ามาส่งเสริม

เมื่่อวันที่ 11 พฤษภาคม ผู้สื่อข่าวเดินทางไปยัง บ้านเลขที่ 140/1 ม.6 ต.โคกสะบ้า อ.นาโยง จ.ตรัง ซึ่งเป็นบ้านของ คุณยายจำเรียง คล้ายเถาว์ อายุ 67 ปี นั่งสาละวนและตั้งอกตั้งใจสานสาดคล้า หรือสานเสื่อคล้า โดยบริเวณใกล้เคียงคุณยายจำเรียง มีกองต้นคล้าวางเรียงรายเป็นจำนวนมาก พร้อมทั้งสาดคล้าหรือเสื่อคล้า จัดวางอย่างเป็นระเบียบ พร้อมที่จะขายให้กับชาวบ้านที่สนใจเลือกซื้อสาดคล้า ซึ่งเป็นงานฝีมือที่เกิดจากปัญญาภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างแท้จริง

คุณยายจำเรียง เล่าให้ฟังว่า ทำงานฝีมือสานสาดคล้ามาตั้งแต่อายุ 17 ปี ได้เรียนรู้การทำเสื่อจากพ่อ ด้วยสภาพแวดล้อมในหมู่บ้านเป็นหนองน้ำ เป็นที่นา ทำให้มีต้นคล้าจำนวนมาก ซึ่งต้นคล้า เป็นไม้ล้มลุก เจริญเติบโตขึ้นเป็นกอมีอายุหลายปี ลำต้นมีทั้งแบบตั้งตรง มีเหง้าหรือหัวอยู่ใต้ดิน ลำต้นกลมเป็นสีเขียวเข้มออกเป็นข้อๆ และมีข้อปล้องยาว หากรวมทั้งก้านและใบจะมีความสูงประมาณ 1-2 เมตร ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกหน่อปลูกในที่เป็นน้ำหรือเป็นโคลนตามริมคลองริมสระหรือตามลำธาร

คุณยายจำเรียง บอกว่า ปัจจุบัน นอกจากตนมีอาชีพสานสาดคล้าแล้ว ผู้เฒ่าคนแก่ในหมู่บ้านก็มีการสานสาดคล้ากัน แต่ขณะนี้บางคนล้มหายตายจากกันไป ในหมู่บ้านก็มีตนที่สานเสื่อคล้าอยู่ และยังคงสานเสื่อคล้าต่อไปเรื่อยๆ เพราะเสื่อคล้ายังเป็นที่ต้องการของตลาด เสื่อคล้ายังมีความผูกพันกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมท้องถิ่นอยู่อีกมาก เช่น การจะรำมโนราห์ จำเป็นต้องใช้เสื่อคล้ามาปูในโรงมโนราห์ การบูชาบรรพบุรุษ หรือการตั้งศาลตายายของคนปักษ์ใต้ ก็ต้องใช้เสื่อคล้ามาปูเช่นกัน ที่สำคัญเสื่อคล้ามีคุณสมบัติที่เก็บความเย็นไว้ได้ดี ผู้คนจึงนิยมนำเสื่อคล้ามาปูนอนกัน และบ้างก็เชื่อว่าการที่ได้นอนเสื่อคล้าจะทำให้บรรเทาอาการเจ็บป่วยได้

“การสานเสื่อคล้า ก็ไม่ยุ่งยากหรือลงทุนอะไรมากมาย นอกจากความชำนาญที่สั่งสมมาและความตั้งใจ การสานเสื่อคล้าเริ่มต้นจากการไปเลือกตัดต้นคล้ามาจากป่าพรุ เลือกต้นที่แก่พอสมควร ดูได้จากสีของต้นมีลักษณะเข้ม จากนั้นนำมาผ่าเป็น 4 ซี่ แล้วลอกเอาไส้สีขาวออกให้หมด ด้วยมีดตอก หรือมีดพร้าก็ได้ จากนั้นนำไปตากแดด 2-3 แดด ต่อไปก็เริ่มนำมาสานเป็นผืนเสื่อ โดยลายที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในการสานเสื่อคล้าคือ ลายสอง ทั้งนี้ ความยาว ความกว้าง ของเสื่อขึ้นอยู่กับความยาวของต้นคล้า ราคาขายจะขึ้นอยู่กับขนาดของเสื่อแต่ละผืน ปัจจุบัน คุณยายจำเรียง คล้ายเถาว์ จะขายอยู่ที่ผืนละ 400-800 บาท แต่กว่าจะได้เสื่อคล้าหนึ่งผืนจะต้องใช้เวลา 3-5 วัน กันเลยที่เดียว น่าเสียดายที่ตอนนี้ยังไม่มีหน่วยงานไหนเข้าไปส่งเสริมให้มีการเรียนรู้ หรือให้การสนับสนุนการสานเสื่อคล้าเลย ต่อไปคงกลายเป็นตำนานเพราะไร้คนสานต่อ” คุณยายจำเรียง กล่าว

ที่มา : มติชนออนไลน์