สาบเสือ … เรียกได้ร้อยชื่อ

เรียกได้ร้อยชื่อจน งง-งง หรือเรียก… “หญ้าหมาหลง” เพราะเข้าในดงกลิ่นสาบเสือ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Chromolaena odorata Eupatorium odoratum

ชื่อวงศ์ Compositae/Asteraceae

ชื่อสามัญ Siam weed, Bitter buh, devil weed

ชื่ออื่นๆ ผักคราด หมาหลง เสือหมอบ บ้านร้าง ดงรั้ง ฝรั่งรุกที่ มุ้งกระต่าย หญ้าลืมเมือง หญ้าเหม็น สะพัง หญ้าฝรั่งเศส นองสังเปรง บ่อโส่ เพาะจีแค ปวยกีเชา หญ้าเมืองวาย รำเคย ยี่สุ่นเถื่อน เซโพกวย หญ้าเลาฮ้าง

ผมแปลกใจมากที่ชื่อผมเรียกกันเป็นร้อย จนตัวผมเอง “งง” หลงเหมือนหมาหลง เข้าดงสาบเสือ ยามดอกบานซึ่งมีเกสรดอกร่วงเข้าตาจนลืมตาไม่ขึ้น หาทางออกไม่เจอ จนคนทางภาคตะวันออกจึงเรียกผมว่า “หมาหลง” แต่/ทางภาคกลางกลับเรียกผมว่า “ฝรั่งรุกที่” และเรียก “เสือหมอบ” ผมไม่แปลกใจแต่งงที่เรียก “ผักคราด” ผมคิดว่าเป็นภาคใต้ ซึ่งทางใต้กลับเรียกผมว่า “หญ้าเมืองวาย” ผมก็ไม่เข้าใจ แต่ที่เรียก “รำเคย” ก็คิดว่ามันแปลกมาก เพราะ คำว่า “เคย” ทางภาคใต้ สงขลา มีความหมายอีกอย่างที่ไม่ได้หมายถึง “กะปิ” ผมจึงหลงคิดไปเองว่า ที่เรียก “รำเคย” เป็นเพราะเข้าดงผักคราดแล้ว “รำคลาญ” หรือเปล่า

อย่าไปงงกับผมเรื่องชื่อที่เขาเรียกกันเลย เพราะแม้แต่ชื่อสามัญ ชื่อวิทยาศาสตร์ ชื่อสปีชีส์ ชื่อสกุล ชื่อวงศ์ ของผม นักวิชาการก็มีกำหนดหลายชื่อ หลายที่มา ของหลักการ จนผมอธิบายไม่ถูก แต่ที่แน่ๆ สำหรับวงการพืชล้มลุกยังถกเถียงกันไม่จบ ระดับ “โต้วาที” กันก็มี จนผมอยากตั้งหัวข้อว่า! “สาบเสือวัชพืช หรือสมุนไพร” แต่ญาติๆ ของผมกลับอยากให้ตั้งหัวข้อว่า “สาบเสือหญ้ารุกที่ หรือยาดีโบราณ” เพราะผมเองดอกปลิวไปขึ้นไปที่ใครแล้วแผ่เต็มแปลงแน่ๆ และรวดเร็ว แต่ก็เป็นที่ต้องการของกลุ่มผู้คนที่นิยมยาสมุนไพรพื้นบ้าน เพราะสรรพคุณของผมบรรยายได้มากมายไม่จบเรื่อง

ผมภูมิใจที่ชื่อสามัญภาษาอังกฤษของผมมีชื่อเป็นไทยๆ ที่ขึ้นต้นว่า siam แม้จะตามด้วย weed ที่ไม่พึงปรารถนาผมก็ไม่แคร์ หรือมีคำว่า “Devil” ก็ช่างเถอะ เพราะผมมีถิ่นกำเนิดมาจากอเมริกากลาง กระจายข้ามมาอยู่ในเขตร้อนถึงเมืองไทยกลายเป็น “ปีศาจ” ก็เพราะผมระบาดในเขตร้อนทั่วโลก ยกเว้นจำนวนน้อยในทวีปออสเตรเลีย

เรื่องชื่อผมพูดไปไม่มีวันจบหรอก แต่เรื่องที่มาของ “สาบเสือ”เพราะดอกของผมไม่มีกลิ่นหอมแต่มีกลิ่นเป็นสาบคล้ายกลิ่นของเสือใครหนีสัตว์ที่ดุร้ายแล้ววิ่งเข้าดงต้นสาบเสือแล้วก็ช่วยอำพราง “กลิ่นคน” ได้ และสัตว์ก็อาจคิดว่ามีเสืออยู่ในดงหญ้าสาบเสือนั้นก็ไม่ตามเข้าไป แต่สำหรับหมอยาสมุนไพรสูตรยาพื้นบ้านแล้ว ทั้งต้น ราก ใบ ดอก สาบเสือมีสรรพคุณมากมายจนสุดบรรยายได้ ตั้งแต่รักษาแผลแก้พิษไข้ ริดสีดวง (ใบ) โรคกระเพาะ (ราก) ร้อนใน (ดอก) ไข้ป่า (ราก) ห้ามเลือดแผลเปือย (ใบ) แก้บาดทะยัก (ทั้งต้น)

คนที่เกลียดผมก็ตั้งชื่อน่าเกลียดว่า บ้านร้าง, ลืมเมือง, หญ้าเหม็น, รุกที่, เมืองวาย, ขี้ไก่ แต่คนที่รักผมก็เรียกซะน่ารัก เช่น พระสิริไอสวรรค์ หญ้าดอกขาว แต่ชื่อที่ผมชอบมากที่สุดคือ “มุ้งกระต่าย” ถ้าสัตว์ร้ายเข้ามาผมจะให้ “เข้ามุ้ง” นอนเลย

…………………..

เผยแพร่ในระบบออนไลน์เป็นครั้งแรก เมื่อวันเสาร์ที่ 1 มิถุนายน พ.ศ.2562