ปลาสลิด

คอลัมน์ รู้ไปโม้ด
น้าชาติ ประชาชื่น [email protected]

ทําไมต้องตัดหัวปลาสลิดออกทุกตัวเลย ?หลิดทำผิดอะไร ถึงถูกตัดหัว? คำถามเล่น แต่อยากรู้จริงๆ ค่ะ
ออร์คิด

ตอบ ออร์คิด

ก่อนจะรู้ว่าหลิดทำผิดอะไร เอ๊ย! รู้สาเหตุที่ต้อง ตัดหัวปลาสลิดออกก่อนนำมาทำเค็มตากแห้ง มารู้จักปลาสลิดกันก่อน

ปลาสลิด เป็นปลาน้ำจืด มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Trichogaster pectoralis ในวงศ์ ปลากัด ปลากระดี่ (Osphronemidae) มี รูปร่างคล้าย ปลากระดี่หม้อ (T. trichopterus) ซึ่งเป็นปลา ในสกุลเดียวกันแต่มีลำตัวหนาและยาวกว่า หัวโต ครีบหลังในตัวผู้มีส่วนปลายยื่นยาวเช่นเดียวกับครีบก้น ครีบอกใหญ่ ตาโต ปากเล็กอยู่สุดปลายจะงอยปาก ครีบหางเว้าตื้นปลายมน ตัวมีสีเขียวมะกอกหรือสีน้ำตาลคล้ำ มีแถบยาวสีดำตามลำตัวตั้งแต่ข้างแก้มจนถึงกลางลำตัว และมีแถบเฉียงสีคล้ำตลอดแนวลำตัวด้านข้างและหัว ครีบมีสีคล้ำ ขนาดโดยเฉลี่ย 10-16 เซนติเมตร พบขนาดใหญ่สุดถึง 25 เซนติเมตร นับเป็นปลาในสกุล Trichopodus ที่ใหญ่ที่สุด

มีถิ่นอาศัยในแหล่งน้ำนิ่งที่มีพืชน้ำและหญ้ารกริมตลิ่งของภาคกลาง, ภาคอีสาน และภาคใต้ของประเทศไทย นอกจากนี้ ยังพบในประเทศรอบข้าง พฤติกรรมสืบพันธุ์อยู่ระหว่างเดือนเมษายน-สิงหาคม แม่ปลาจะวางไข่โดยการก่อหวอดตามผิวน้ำติดกับพืชน้ำหรือวัสดุต่างๆ มักวางไข่ในช่วงกลางวันที่มีแดดรำไร หลังแม่ปลาวางไข่เสร็จแล้ว พ่อปลาจะเป็นผู้ดูแลไข่จนฟักเป็นตัว ทั้งนี้ วางไข่ครั้งละ 4,000-10,000 ฟอง

ปลาสลิดนับเป็นปลาน้ำจืดเศรษฐกิจที่สำคัญอีกชนิดหนึ่งของประเทศไทย นิยมแปรรูปเป็นปลาแห้งหรือปลาเค็ม โดยเกษตรกรจะเลี้ยงในบ่อดิน ฟันหญ้าให้เป็นปุ๋ยและเกิดแพลงตอน เพื่อเป็นอาหารปลา

พื้นที่เลี้ยงปลาสลิดที่เป็นที่รู้จักกันดีคืออำเภอบางบ่อ และอำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ ที่รู้จักกันทั่วไปว่า ปลาสลิดบางบ่อ นอกจากนี้ ยังมีอีกแหล่งหนึ่งที่เคยมีชื่อในอดีต คือ ที่ตำบลดอนกำยาน อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี แต่ปัจจุบันพื้นที่เลี้ยงที่ใหญ่ที่สุดอยู่ที่อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร

ปลาสลิดมีชื่อเรียกในภาษามลายูว่า Sepat siam ภาษาอังกฤษเรียกว่า ปลากระดี่หนังงู (Snakeskin gourami) และมี ชื่อเรียกในราชาศัพท์ว่า ปลาใบไม้ ทั้งนี้ เนื่องจากคำว่า สลิด เพี้ยนมาจากคำว่า จริต พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จึงได้ทรงแนะนำให้เรียกกันในหมู่ราชบริพารว่า ปลาใบไม้ เพราะทรงเห็นว่ามีรูปร่างเหมือนใบไม้

ปลาสลิดเกิดมามีหัวเหมือนปลาทั่วๆ ไป แต่ด้วยเหตุที่เป็นปลาเศรษฐกิจ โดยนิยมนำมาแปรรูปเป็นปลาเค็ม หรือปลาสลิดตากแห้ง นั่นก็ทำให้ต้องตัดหัวปลาสลิดออก เพราะปลาสลิดนั้นมีมันมาก โดยเฉพาะส่วนท้องหรือพุงปลา ซึ่งก่อนจะนำมาคลุกเคล้าเกลือเพื่อแปรรูปจะต้องควักไส้ควักพุงออกให้หมด รวมถึงตัดหัวออก เพื่อเวลาตากแดดแล้วปลาจะได้แห้งสนิท ไม่มีกลิ่นเหม็นเน่า

นอกจากนี้ ก็เพื่อให้เกลือที่คลุกเคล้าตัวปลาซึมซาบเข้า ไปในเนื้อปลาได้ทั่วทั้งตัว มีความเค็มเท่าๆ กันทั้งตัว เมื่อนำหัว และพุงปลาออกแล้วเกลือก็จะเข้าไปแทนที่ เป็นการยับยั้งแบค ทีเรียที่จะทำให้ปลาเน่า และเมื่อนำไปตากแดดให้แห้งสนิทก็จะช่วยถนอมอายุของปลาสลิดแห้งให้เก็บไว้กินได้นานขึ้น