| เผยแพร่ |
|---|
การหากิจกรรมทำยามว่าง มักให้ความสำคัญกับสิ่งที่ตัวเองรักและชอบ โดยไม่สนใจว่าผลที่เกิดขึ้นจะดีแค่ไหน เพียงต้องการสร้างความเพลิดเพลินและความสุขทางใจเป็นหลักมากกว่าที่จะได้ผลตอบแทนเป็นเงินหรือสิ่งแลกเปลี่ยนอื่นๆ ขณะเดียวกัน ถ้ากิจกรรมนั้นสามารถเพิ่มพูนความรู้ ทักษะ และมีรายได้เกิดขึ้นควบคู่ไปด้วยแล้ว ก็ถือเป็นความสุขขั้นสุดยอด ทั้งยังแฝงด้วยความภูมิใจควบคู่มาด้วย
การปลูกต้นไม้ถือเป็นกิจกรรมยามว่างยอดฮิตสำหรับหลายคน ซึ่งการปลูกไม้แต่ละชนิด ถ้าผู้ปลูกรู้จักพืชชนิดนั้นลึกซึ้งเป็นอย่างดีก็น่าจะเกิดประโยชน์ แต่ถ้ารู้จักไม่ลึกซึ้งเท่าไรนักก็คงไม่ผิดกติกา
คุณสมศักดิ์ อาศรัยจ้าว เป็นอดีตเกษตรจังหวัดหนองคาย ได้เกษียณราชการเมื่อ 5 ปี ที่ผ่านมา ตลอดเวลา 35 ปีที่รับราชการ เขาเป็นคนทุ่มเทให้กับการทำงานจนมีโอกาสย้ายไปเป็นเกษตรจังหวัดหลายแห่ง ถึงแม้ตอนนี้คุณสมศักดิ์จะเป็นเพียงผู้สูงวัยท่านหนึ่ง แต่เขากลับมีความสุขกับงานเกษตรหลายอย่างที่ตั้งใจว่าจะทำภายหลังหยุดทำงานแล้ว
ลองมาดูว่า ชีวิตความรักที่ทุ่มเทให้การเกษตรที่เขาตั้งใจเลือกมายาวนานนั้น คืออะไร?
คุณสมศักดิ์เรียนจบจากวิทยาลัยเกษตรกรรมเชียงใหม่ แม่โจ้ ในระดับอาชีวะเมื่อปี 2512 รุ่น 32 จากนั้นเรียนต่อในระดับปริญญาตรีด้านพืชศาสตร์ที่ประเทศฟิลิปปินส์ ตัวเขามีภูมิลำเนาเป็นคนท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี ครอบครัวมีพื้นฐานอาชีพด้วยการทำนา ปลูกมะนาว และเลี้ยงสัตว์
มีความชอบเรื่องไม้ดอก ไม้ประดับ เป็นส่วนตัว ปลูกชวนชมและกล้วยไม้ เพื่อศึกษาทางวิชาการ
หลังจากเรียนจบ เขากลับมาช่วยงานครอบครัวพักหนึ่ง จากนั้นจึงไปสอบเข้าทำงานที่กรมส่งเสริมการเกษตร โดยได้รับการบรรจุตำแหน่งแรกเป็นผู้ช่วยเกษตรอำเภอที่โนนสูง จังหวัดนครราชสีมา ต่อมาได้ปรับเป็นนักวิชาการเกษตรอยู่ที่จังหวัดนครราชสีมา แล้วย้ายไปเป็นเกษตรจังหวัดลำพูน กระทั่งได้ย้ายมาเป็นเกษตรจังหวัดหนองคายจนเกษียณอายุราชการ
“ความจริง ระหว่างรับราชการในแต่ละแห่ง ได้คิดว่าถ้าเกษียณแล้วจะทำหลายอย่างที่ชอบ แต่ที่ดูจะชอบมากที่สุดคือเรื่องไม้ดอก ไม้ประดับ เพราะในสมัยที่เป็นนักวิชาการที่โคราช ได้รับมอบหมายหน้าที่ให้ดูแลในเรื่องนี้ จึงทำให้มีโอกาสได้ศึกษาค้นคว้าเรื่องไม้ดอก ไม้ประดับหลายชนิดอย่างละเอียด
“ระหว่างนั้นได้นำต้นชวนชมและกล้วยไม้มาเพาะ-ขยายพันธุ์ ในลักษณะทำเพื่อศึกษาทางวิชาการแต่ไม่ค่อยได้มีเวลาดูแลเอาใจใส่นัก เพราะต้องย้ายไปประจำหลายแห่ง ทำให้ต้นชวนชมและกล้วยไม้บางชนิดทรุดโทรม” คุณสมศักดิ์กล่าว
หลังเกษียณมุ่งฟื้นฟูชวนชมและกล้วยไม้อีกครั้ง เพื่อความเพลิดเพลิน
ภายหลังเกษียณราชการแล้ว เขามีเวลาว่างมากขึ้น จึงทำให้อดีตเกษตรจังหวัดท่านนี้กลับมาฟื้นฟูชวนชมและกล้วยไม้อีกครั้ง “ปัจจุบันมีต้นชวนชมทั้งขนาดเล็กและใหญ่อยู่จำนวนพันกว่าต้น ที่มีจำนวนมากเช่นนี้ไม่คิดจะทำเชิงค้าขาย แต่ด้วยใจชอบจึงหัดผสมพันธุ์และขยายพันธุ์อยู่ตลอดเวลา กระทั่งมีเต็มบ้าน มีทั้งแบบเล่นดอกสี ทรงบอนไซ และถ้ามีใครสนใจซื้อก็ขาย ใครขอก็แจก ใครต้องการความรู้ก็สอน”
แหล่งเสาะหาต้นพันธุ์ที่น่าสนใจของคุณสมศักดิ์ก็คือ การเปิดอินเตอร์เน็ตเข้าไปที่กลุ่มเล่นชวนชม เขาบอกว่าที่เว็บไซต์ดังกล่าวมีข้อมูลรายละเอียดเรื่องต้นชวนชมทุกอย่าง อีกทั้งเขายังสั่งซื้อต้นพันธุ์ที่สนใจจากช่องทางนี้ด้วย
ชวนชมเป็นพืชไม้ดอกที่ทนแล้งได้และขยายพันธุ์ง่าย เหตุผลนี้เองจึงทำให้คุณสมศักดิ์ชอบชวนชม แล้วก็ชอบปลูกชวนชมสีมากกว่า การเพาะเลี้ยงต้นชวนชมของเขาไม่เน้นเชิงธุรกิจ แต่มักเพาะ-ขยายแล้วแจกคนที่คุ้นเคยอยู่เป็นประจำ
อดีตเกษตรจังหวัดเผยว่า การลงทุนปลูกชวนชมมีค่าใช้จ่ายน้อยมาก อาจไปซื้อต้นพันธุ์ที่สนใจมาสัก 1-2 ต้น จากนั้นนำมาขยายเพื่อให้ได้จำนวนเพิ่มขึ้น หรืออย่างน้อยก็ลงทุนเฉพาะค่ากระถางพลาสติก ดิน ปุ๋ยคอก ถ้ารวมแล้วน่าจะประมาณพันกว่าบาท ในช่วงเริ่มต้นค่อยๆ หาประสบการณ์ก่อนแล้วจึงต่อยอดเพิ่มจำนวน พอคิดว่ามีความชำนาญและทักษะดีพอแล้ว จึงค่อยมองว่าจะเลือกปลูกแบบสี หรือแบบทรง หรือทั้งสองแบบ
“ต้นทุนชวนชมสีราคาต้นละประมาณ 40-50 บาท หรือไปหาซื้อชวนชมบ้านที่มีราคาต้นละ 100-200 บาท มาเสียบสี ต้นละ 3-4 สี แล้วเลี้ยงต่อไปก็สามารถสร้างมูลค่าได้ พอต้นโตออกดอกสวยขายได้ จึงนำเงินที่ขายมาซื้ออุปกรณ์และวัสดุปลูกชุดใหม่เพิ่ม ดังนั้น เงินที่ใช้ลงทุนชุดต่อไปจะน้อยลงเพราะมีของเดิมอยู่”
อีกทั้งยังแนะว่า ถ้าใครสนใจจะทดลองปลูกชวนชม ต้องถามตัวเองก่อนว่าชอบหรือไม่ จากนั้นให้ดูว่าจะเล่นแบบสีหรือทรงต้น ทั้งนี้ต้นทุนแบบสีไม่แพงเพราะมีความหลากหลายของสี ยิ่งตอนนี้นิยมผสมเป็นดอกสีซ้อนกัน 3-4 ชั้น หรือบางคนอาจสร้างความสนใจด้วยการทำให้ต้นเดียวมีดอกหลายสี ทั้งนี้วิธีการทุกอย่างสามารถเข้าไปดูและศึกษาจากในเว็บไซต์ชวนชม เพราะมีทุกอย่างให้เรียนรู้อย่างละเอียด
ขณะเดียวกัน แบบทรงต้นอาจใช้เงินลงทุนมากกว่า เพราะตลาดในกลุ่มนี้เป็นคนที่มีฐานะการเงินดี อีกทั้งบางคนยังเชื่อเรื่องการสร้างเสริมบารมีจากการปลูกต้นชวนชม ซึ่งบางต้นมีราคาเป็นหลักล้านบาท อย่างไรก็ตาม ราคาขายคงระบุชัดเจนไม่ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดรูปทรงแต่ละต้น อีกทั้งอยู่ที่รสนิยมความชอบของลูกค้าแต่ละคนที่มีไม่เหมือนกัน ถึงกระนั้นราคาเริ่มต้นก็มีตั้งแต่หลักร้อยไปถึงหลักหมื่นบาท
คุณสมศักดิ์ต้องการปลูกชวนชมเพื่อความสนุก เพลิดเพลิน อีกทั้งเขาตั้งใจจะทำเป็นสถานที่สำหรับผู้ชื่นชอบชวนชมมือใหม่ที่ต้องการเข้าสู่วงการให้มาหัดเรียนรู้การเพาะ-ขยาย ดังนั้นจึงใช้พื้นที่ส่วนใหญ่ทั้งหมดของบ้านเพื่อปลูกต้นชวนชม
ชอบสะสมพันธุ์ไม้แปลก หายาก ถ้าพบที่ไหนต้องซื้อทันที
อุปนิสัยส่วนตัวอย่างหนึ่งของคุณสมศักดิ์ก็คือ มีรสนิยมชอบพันธุ์ไม้แปลกและหายาก ฉะนั้นเวลาเดินทางไปสถานที่ต่างๆ ตลอดจนการย้ายไปทำงานในแต่ละแห่ง หากพบพันธุ์ไม้ที่แปลกและน่าสนใจก็มักซื้อมาสะสมไว้ อย่างที่มีอยู่ได้แก่ ต้นแคเตี้ย และเพกาเตี้ย แม้แต่เมื่อคราวที่เป็นเกษตรจังหวัดหนองคายก็ได้สะสมกล้วยไม้ที่อยู่ทางฝั่งลาวจำนวนมาก
“อย่างกล้วยไม้พันธุ์ที่มีชื่อว่า ‘เพชรหึง’ เป็นกล้วยไม้ดินที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก มีเก็บไว้จำนวน 20 กว่าต้น ใส่กระถางใหญ่ไว้ หรือต้นทองกวาวเหลืองที่ได้มาจากทางภาคเหนือแล้วยังมีสีขาวด้วย โดยพันธุ์ไม้หลายชนิดเหล่านี้จะเพาะ-ขยายไว้เพื่อแจกจ่ายให้คนรู้จัก หรือใครที่มาเที่ยวบ้านแล้วสนใจ เพราะต้องการให้นำไปปลูกกันมากๆ ในทุกแห่ง เพื่อจะได้ช่วยกันอนุรักษ์ไม่ให้สูญพันธุ์”
เขาบอกว่า การคลุกคลีอยู่กับวงการต้นไม้แปลกและหายาก ถ้าใครชอบจริงก็สามารถทำเป็นอาชีพได้ เพราะไม้อย่างทองกวาว กิ่งสูงสัก 50 เซนติเมตร ขายกันในราคาพันกว่าบาท
คุณสมศักดิ์บอกว่า ตอนนี้นำมะนาวพันธุ์จากบ้านเกิดคือเพชรบุรีมาขยายเพิ่มอีก มีทั้งหมดราว 20 ต้น ปลูกในวงบ่อซีเมนต์ ไม่ได้ตอนกิ่งเพื่อขาย แต่เขาต้องการแจกจ่าย ฉะนั้น ต้นมะนาวจึงไม่ค่อยโตเท่าไร เพราะคอยจะขยายพันธุ์แจก แต่ถ้าใครต้องการซื้อก็มีแบ่งใส่กระถางขาย
ภารกิจประจำวันของอดีตเกษตรจังหวัดท่านนี้คือ ต้องออกเดินสำรวจตรวจตราสวนต้นไม้ของตัวเองทั้งหมดตั้งแต่เช้า ใช้เวลารดน้ำต้นไม้บ้าง เพาะ-ขยายต้นชวนชมและไม้ชนิดอื่นบ้าง ใส่ปุ๋ย พรวนดินจะใช้ขี้วัวเป็นหลัก ส่วนปุ๋ยน้ำจะหมักด้วยจุลินทรีย์เอง โดยหมักร่วมกับขี้วัวแล้วนำไปรดต้นไม้ เขาพบว่าความสมบูรณ์ของต้นไม้และดอกเกิดจากการใช้ขี้วัว ทั้งนี้จะรดสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง
นอกจากนั้น บริเวณโคนต้นชวนชมพอมีเนื้อที่ว่าง จึงนำเมล็ดพันธุ์ผักอย่างคะน้า กวางตุ้ง หว่านไว้ เพราะเวลาเมื่อรดน้ำหรือใส่ปุ๋ยต้นชวนชมแล้ว ผักเหล่านั้นจะได้ประโยชน์ไปด้วย
ชีวิตหลังเกษียณไม่เบื่อ เพราะจัดคิวทำกิจกรรมตัวเองทุกวัน
ถามว่าหลังเกษียณมาจนวันนี้เป็นเวลากว่า 5 ปี แล้ว รู้สึกอย่างไรบ้าง อดีตเกษตรจังหวัดเผยว่า ทุกวันนี้มีความสุขกับสิ่งที่ทำเพราะเป็นสิ่งที่ชื่นชอบมาก ยิ่งเวลาเดินทางไปยังสถานที่ต่างๆ แล้วพบเห็นพืชแปลก ก็จะไปซื้อมาเพื่อศึกษาแล้วทดลองขยาย เพราะคิดว่าการทำในสิ่งที่ไม่เคยแล้วสำเร็จดูจะเป็นเรื่องท้าทายและเกิดความภาคภูมิใจตามมา
นอกจากปลูกต้นไม้แล้ว เขายังใช้เวลาว่างในวันหยุดไปตีกอล์ฟกับเพื่อนที่เกษียณ หรือไม่ก็ชักชวนกันเดินทางไปสถานที่ต่างๆ ที่ได้รับคำแนะนำว่าน่าสนใจ ฉะนั้นเวลาที่หมดไปในแต่ละวันจึงมีการจัดเตรียมกิจกรรมที่ต้องทำไว้หลายชนิด และค่อยๆ ทยอยทำไปตามความเหมาะสม
ไม่เพียงแค่นั้น คุณสมศักดิ์ยังมีโอกาสเดินทางไปบรรยายหรือให้ความรู้แก่เกษตรกรและชาวบ้านทั้งในจังหวัดและอำเภอเป็นประจำโดยเฉพาะเรื่องประสบการณ์ แนวคิดจากที่เคยอยู่ในวงการเกษตรมานานทำให้เขามีองค์ความรู้ด้านวิชาการอยู่แล้ว
“ความจริงถ้าเกษียณแล้วไม่รู้จะทำอะไร บางคนอ้างว่าไม่มีพื้นที่มากพอ แต่อยากจะบอกว่า แม้คุณมีพื้นที่ขนาดเล็กแค่บริเวณบ้าน ก็สามารถดัดแปลงมาเป็นสวนเกษตรขนาดจิ๋วได้ไม่ยาก คุณอาจนำชาม ขวด ไห ที่แตกชำรุด ไม่ต้องทิ้ง แต่นำมาใช้ประโยชน์ได้ด้วยการเพาะไม้ขนาดเล็กชนิดใดก็ได้
“เมื่อคุณได้ลงมือทำแล้วจะสนุกมาก ยิ่งพอได้เฝ้ารอการเจริญเติบโตก็จะทำให้เกิดความรู้สึกมีความสุขหรือถ้าพืชชนิดนั้นสามารถบริโภคได้ก็จะทำให้เกิดคุณค่าและประโยชน์ทั้งทางร่างกายและจิตใจ เพราะสิ่งที่ได้ทำเหล่านั้นล้วนเป็นผลงานจากฝีมือเรา ดีกว่าไปซื้อที่สำเร็จมา ไม่ได้ทำให้เกิดความภูมิใจเลย” อดีตเกษตรจังหวัดหนองคายกล่าวฝากมา
สอบถามรายละเอียดการปลูกชวนชม หรือถ้าใครมีโอกาสเดินทางไปจังหวัดนครราชสีมาก็แวะเยี่ยมเยียนท่านได้ ติดต่อท่านได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 089-2825252
ขั้นตอนการปลูกชวนชม
ส่วนผสมการปลูก
ใช้แกลบดิบ แกลบสุก ขี้วัว อาจใช้ดินถุงบ้างเล็กน้อย จากนั้นนำมาคลุกให้เข้ากัน ทั้งนี้แกลบมีฤทธิ์ในความเป็นด่าง จึงมีส่วนช่วยในเรื่องระบบน้ำและป้องกันโรคพืช อัตราส่วนผสมจะเท่ากัน ในบางคราวอาจต้องใช้ดินถุงที่มีขายร่วมด้วย แต่ควรระวังอย่าใช้มากเพราะมีค่าความเป็นกรดค่อนข้างสูง
กระถางที่ใช้ปลูกสำหรับชวนชมที่ต้องการเล่นสีสามารถใช้กระถางแบบทั่วไปได้ การกำหนดขนาดขึ้นอยู่กับความต้องการปลูกต้นเล็กหรือใหญ่ แต่ถ้าเป็นชวนชมแบบเล่นทรงต้นจะต้องใช้กระถางที่มีปากกว้าง ไม่จำเป็นต้องลึก ส่วนจะใช้ขนาดไหนขึ้นอยู่กับความต้องการเช่นกัน
การดูแล
โดยธรรมชาติเป็นไม้ทะเลทรายจึงทำให้การดูแลไม่ยุ่งยาก เพียงแต่อย่าขาดน้ำ และควรรดน้ำอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน จะจัดเวลาการรดอย่างไรขึ้นอยู่กับสภาพอากาศเป็นหลัก
ในกรณีที่ต้องการเร่งการเจริญเติบโตจะใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ใส่เดือนละครั้งประมาณช้อนโต๊ะ ให้โรยใส่รอบนอกอย่าเข้าใกล้ต้นแล้วจัดการกลบรดน้ำตาม ตลอดจนมีการใส่ปุ๋ยทางใบ 21-21-21 ไม่ควรใส่มากเพราะเป็นการเร่งการเจริญเติบโตจนเกินไป อาจทำให้ต้นปริแตกออก
การปลูกควรตั้งไว้กลางแจ้ง ให้โดนแสงแดดเต็มที่
