เผยแพร่	วันอังคารที่ 6 มิถุนายน พ.ศ.2560

ราว 30 กว่าปีก่อน บ้านห้วยหินฝน หมู่ที่ 6 ตำบลแม่ปะ อำเภอแม่สอด ชุมชนใกล้เมืองของจังหวัดตาก พอจะมีป่าไม้ครื้มๆ อยู่บ้าง แต่ด้วยความยากจนของชาวบ้าน เมื่อขาดโอกาสและขาดหนทางทำกิน การบุกรุกพื้นที่ป่าจึงเป็นการหาทางออกเฉพาะหน้าให้กับชาวบ้านที่นี่ แต่ดูเหมือนยิ่งรุกไป ก็ยิ่งยากจนลง ชีวิตไม่มีอะไรดีขึ้นมา

ตอนนั้นกลุ่มพระสงฆ์แห่งวัดโพธิคุณมีความคิดที่จะตั้งเขตพุทธอุทยาน โดยได้เริ่มเทศนาชักชวนให้ชาวบ้านช่วยกันฟื้นฟูป่าที่นับวันจะเสื่อมลง ให้กลับมาอุดมสมบูรณ์เหมือนในอดีต

เมื่อคนในพื้นที่ช่วยกันคนละไม้คนละมือไม่นาน ป่าที่เคยเสื่อมก็กลับมามีชีวิตชีวาเหมือนเดิม มีป่า มีแหล่งน้ำซับเกิดขึ้น มีสารพัดพืชพันธุ์ รวมไปถึงสมุนไพรนานาชนิด คนในชุมชนสามารถนำไปใช้หล่อเลี้ยงชีวิตประจำวันได้

เมื่อเร็วๆ นี้ นายชลธิศ สุรัสวดี อธิบดีกรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) ลงพื้นที่ป่าที่เคยเสื่อมโทรมผืนดังกล่าว ซึ่งบัดนี้กลายสภาพเป็นป่าชุมชนบ้านห้วยหินฝน ป่าชุมชนต้นแบบที่ชาวบ้านและพระสงฆ์ได้มีส่วนร่วมในการป้องกันดูแลรักษาป่า บริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้ในรูปแบบป่าชุมชนไปแล้ว

วันนี้ป่าชุมชนบ้านห้วยหินฝนกลายเป็นพื้นที่ป่าต้นน้ำที่สำคัญของ ตำบลแม่ปะ มีน้ำอุปโภคบริโภคหล่อเลี้ยงชุมชนใน 4 ตำบล 11 หมู่บ้าน เป็นแหล่งอนุรักษ์สมุนไพรและพันธุ์พืชหลากหลายชนิดที่สามารถใช้ประโยชน์ เสริมสร้างรายได้เกิดเงินออมแก่สมาชิกป่าชุมชน จากการร่วมมือของพระสงฆ์ คนในชุมชน และการบริหารจัดการของคณะกรรมการป่าชุมชน มีความอุดมสมบูรณ์และสร้างความมั่นคงในด้านแหล่งน้ำสำรองเพื่อการอุปโภคบริโภคที่สำคัญของอำเภอ

นายชลธิศ กล่าวว่า ก่อนที่ป่าชุมชนบ้านห้วยหินฝนจะน่าอยู่และมีความอุดมสมบูรณ์ขนาดนี้ เมื่อก่อนเคยพบร่องรอยของการตัดไม้ทำลายป่าจำนวนมาก แถมยังมีปัญหาการลักลอบจับสัตว์ป่านำออกมาขาย เกิดไฟป่า ชาวบ้านในพื้นที่เกิดแนวคิดที่จะแก้ไขปัญหาเพื่อรักษาผืนป่าในชุมชน เมื่อเจ้าหน้าที่กรมป่าไม้เข้าไปส่งเสริมให้ความรู้ด้านป่าชุมชน ชาวบ้านจึงได้รวมกลุ่มจัดตั้งป่าชุมชนขึ้น เพื่อป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่า การอนุรักษ์สัตว์ป่าและการฟื้นฟูระบบนิเวศในพื้นที่ของคนในชุมชน โดยพื้นที่ดังกล่าวตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ป่าแม่สอด มีพื้นที่ 2,400 ไร่ 2 งาน 6 ตารางวา โดยการน้อมนำพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ในการรักษาพื้นฟูป่าต้นน้ำ โดยการสร้างฝายชะลอน้ำเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับป่า ให้ป่าเป็นแหล่งเก็บน้ำ ด้วยการประยุกต์จัดทำ “ฝายมีชีวิต” ในพื้นที่ป่าชุมชนและบริเวณปลายน้ำ ทำให้ชุมชนรอบข้างสามารถใช้ประโยชน์จากป่าชุมชนต้นน้ำได้อย่างยั่งยืน ฝายมีชีวิตป่าชุมชนบ้านห้วยหินฝน เป็นฝายตัวแรกของภาคเหนือ และเป็นฝายมีชีวิต ลำดับที่ 126 ของประเทศ

กรมป่าไม้ได้ส่งเสริมให้คนในชุมชนจัดตั้งป่าชุมชนดังกล่าว โดยสนับสนุนงบประมาณรวมถึงส่งเจ้าหน้าที่ป่าไม้ลงพื้นที่แนะนำวิธีการปฏิบัติ สร้างความเข้าใจกับคนในชุมชนและจัดหาพันธุ์กล้าไม้เพื่อปลูกป่าทดแทน โดยชักชวนให้คนในชุมชนมาร่วมมือกัน เพื่อปลูกจิตสำนึกในการดูแลรักษาป่า และการพัฒนาศักยภาพของป่าชุมชน การใช้ประโยชน์จากผลผลิตของป่าได้ เช่น สมุนไพร ของป่า ฯลฯ เพื่อประโยชน์ในการดำรงชีวิต และสามารถใช้ผลิตผลที่มีการพัฒนาแปรรูปจนได้รับการเรียกขานป่าแห่งนี้ว่า “ซุปเปอร์มาร์เก็ตบนดอย”

ป่าชุมชนบ้านห้วยหินฝนจะสามารถฟื้นฟูกลับมาเป็นป่าต้นน้ำที่อุดมสมบูรณ์แล้ว ยังกลายเป็นแหล่งต้นน้ำ 4 สาย ได้แก่ ลำห้วยปางมโนราห์ ลำห้วยคลองแม่ปะ ลำห้วยวังมอม และลำห้วยน้อย ที่สามารถนำมาผลิตน้ำประปาสำหรับใช้ในครัวเรือนได้ถึง 253 ครัวเรือน หน่วยงานราชการกว่า 10 แห่ง รวมถึงการใช้น้ำเพื่อการเกษตร น้ำที่เหลือจากการใช้ภายในชุมชนจะไหลลงสู่อ่างเก็บน้ำห้วยลึกตำบลแม่ปะ เพื่อเป็นแหล่งน้ำสำรองไว้ใช้ในคราวเกิดวิกฤตภัยแล้งอีกด้วย

ในปี 2560 กรมป่าไม้จะเร่งรัดเพื่ออนุมัติให้มีการจัดตั้งป่าชุมชนอีกประมาณ 1,000 หมู่บ้าน โดยวางเป้าหมายจะให้มีป่าชุมชนทั่วประเทศ 21,850 หมู่บ้าน ภายใน 4 ปี นับจากนี้

 

ขอบคุณข้อมูลจากมติชนรายวัน