| ผู้เขียน | การุณย์ มะโนใจ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ดาบตำรวจสังกัด 191 กองกำกับการสืบสวน สำนักงานตำรวจภูธรจังหวัดพะเยา ใช้เวลาว่างเว้นจากการทำงาน เพาะพันธุ์อ้น สร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวอีกทาง โดยขยายพันธุ์จำหน่ายเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ ซึ่งเป็นที่ต้องการของตลาดมาก สามารถสร้างรายได้เป็นอย่างดี
ดาบตำรวจสมบูญ นันทพิฏฐ์ ได้นำผู้เขียนเข้าดูการเลี้ยงขยายอ้น ในพื้นที่บ้านของตัวเอง ณ บ้านเลขที่ 41 หมู่ที่ 4 บ้านดอกบัว ตำบลบ้านตุ่น อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ที่ใช้เป็นที่เพาะพันธุ์อ้นหรือตุ่นอ้น โดยจะเลี้ยงในวงบ่อซีเมนต์ ทำการเพาะขยายพันธุ์อ้น และเป็นที่ต้องการของตลาดที่นิยมนำไปเลี้ยงไว้ดูเล่น สำหรับอ้นเป็นสัตว์ฟันแทะมีรูปร่างคล้ายหนูขนาดใหญ่ มีลักษณะลำตัวกลม อ้วน ป้อม ขนสีน้ำตาล ตาและหูเล็ก ขาและหางสั้นไม่มีขน ฟันแทะคู่หน้ามีขนาดใหญ่เห็นได้ชัด รูปร่างโดยรวมคล้ายกับหนูและตุ่น มีความน่ารักในหน้าตา ชอบอาศัยอยู่ใต้ดินหรือโพรงไม้
อ้น หรือ หนูอ้น (อังกฤษ: Bamboo rat, Mole rat) เป็นสัตว์ฟันแทะจำพวกหนึ่ง ที่อยู่ในเผ่า Rhizomyini ในวงศ์ย่อย Rhizomyinae ในวงศ์ Spalacidae มีรูปร่างคล้ายหนูขนาดใหญ่ มีรูปร่างโดยรวมคือ มีลักษณะลำตัวกลม อ้วน ป้อม ขนสีน้ำตาล ตาและหูเล็กมาก ขาและหางสั้นไม่มีขน ฟันแทะคู่หน้ามีขนาดใหญ่เห็นได้ชัด รูปร่างโดยรวมคล้ายกับหนู มีความน่ารักในหน้าตา ชอบอาศัยอยู่ใต้ดินหรือโพรงไม้
มีทั้งหมด 4 ชนิด มี 2 สกุล ที่พบในทวีปเอเชีย แถบภูมิภาคเอเชียใต้, เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศจีนตอนใต้ ได้แก่ สกุล Rhizomys
อ้นใหญ่ (R. sumatrensis) เป็นชนิดที่ใหญ่ที่สุด โดยวัดความยาวจากหัวจนถึงปลายหางได้ 48 เซนติเมตร อ้นกลาง (R. pruinosus) เป็นชนิดที่มีขนาดรองลงมา อ้นเมืองจีน (R. sinensis) เป็นชนิดที่พบได้ในประเทศจีนตอนใต้ สกุล Cannomys อ้นเล็ก (Cannomys badius) เป็นชนิดที่เล็กที่สุด มีความยาววัดจากปลายจมูกจนถึงหางประมาณ 15-26.5 เซนติเมตร
โดยอ้นที่กล่าวมาข้างต้นทั้งหมด มักจะอาศัยขุดรูอยู่ในป่า โดยเฉพาะป่าไผ่ เพราะกินไผ่และหน่อไม้เป็นอาหารหลัก ส่วนอาหารอื่นๆ ได้แก่ ผลไม้ประเภทต่างๆ ที่หล่นตามพื้น ภายในรูมีทางยาวมากและแบ่งเป็นห้องได้หลายห้อง ใช้สำหรับเลี้ยงดูลูกอ่อนและเก็บอาหาร แต่จะขึ้นมาหากินบนพื้นดิน โดยปกติแล้วอ้นจะไม่กินน้ำโดยตรง แต่จะกินน้ำโดยผ่านจากการกัดแทะจากไม้ประเภทต่างๆ ที่กินเข้าไป อ้นจะผสมพันธุ์ในฤดูฝน ออกลูกครั้งละ 1-8 ตัว ซึ่งอ้นในภาษาเหนือมักถูกเรียกว่า “ตุ่น” ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีลักษณะและพฤติกรรมคล้ายคลึงกัน แต่เป็นสัตว์ที่อยู่คนละอันดับกัน ซึ่งอ้นทั้งหมดที่พบในประเทศไทยมีสถานะทางกฎหมายเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองประเภทที่ 1 แต่ก็เป็นที่นิยมรับประทานของผู้คนที่อยู่ใกล้ป่าหรือสังคมในชนบท โดยเชื่อว่าเป็นยาบำรุงพละกำลัง
ด้วยปัจจุบันอ้นเป็นสัตว์ที่หายาก จึงมีชาวบ้านบางกลุ่มเริ่มนำอ้นมาเลี้ยงพร้อมทั้งจำหน่ายในเชิงการค้าแล้ว ในอดีตอ้นสามารถพบได้ทุกภาคของประเทศไทย แต่ปัจจุบันนั้นอ้นกลับเป็นสัตว์ที่พบได้ยาก ซึ่งที่ยังมีพบอยู่ให้เห็นบ้างส่วนใหญ่จะอยู่ในพื้นที่ภาคกลาง ส่วนพื้นที่ทางภาคอีสาน ภาคเหนือ และภาคใต้แทบจะหาไม่ได้แล้ว จากสาเหตุที่อ้นกลายเป็นสัตว์หายาก เป็นสัตว์ที่มีความน่ารัก และสามารถเลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยงได้จึงทำให้ความนิยมมีเพิ่มมากขึ้น
สำหรับวิธีการเลี้ยงอ้นมีด้วยกัน 2 วิธี คือเลี้ยงในกรงลอยและในวงบ่อ สำหรับการเลี้ยงในวงบ่อ จะต้องระวังไม่ให้สัตว์มีพิษเข้ากัดต่อย อาทิ มดคันไฟ ตะขาบ แมงป่อง และยุง โดยเฉพาะยุง และมด อ้นจะแพ้มาก จึงต้องปิดวงบ่อกางมุ้งให้อ้นเพื่อป้องกันสัตว์มีพิษจำพวกนี้ ส่วนการให้อาหารหลักๆ ประกอบด้วยพืช 3 ชนิด ได้แก่ อ้อย ข้าวโพด ลำไผ่ชนิดต่างๆ การให้อาหารจะเป็นพวกข้าวโพด 1 ฝัก หรืออ้อย ลำไผ่ 1 ท่อน อ้นจะกินได้ประมาณ 2 วันก็หมด ก็ให้ใหม่ หรือจะให้อาหารเสริมจำพวกนมกล่องก็ได้เช่นกัน ส่วนการให้น้ำ อ้นเป็นสัตว์ที่กินน้ำน้อยมาก เพราะส่วนใหญ่จะดูดน้ำจากอาหาร
การเลี้ยงอ้นจะเริ่มจากลูกอ้นที่เพิ่งออกใหม่ จะใช้เวลาประมาณ 10 เดือน ถึงจะเริ่มผสมพันธุ์ โดยฤดูฝนจะเป็นฤดูหลักในการผสมพันธุ์ของอ้น โดยเราสามารถสังเกตตัวเมียที่เริ่มตั้งท้องได้ก็คือ จะเริ่มมีอาการหงุดหงิด กัดตัวผู้ เราจึงควรแยกบ่อ และใช้เวลาตั้งท้องประมาณ 45 วัน ก็จะคลอด การให้ลูกจะให้อยู่ที่ 1-8 ตัว และอ้นแต่ละตัวจะมีอายุเฉลี่ยโดยประมาณ 10 ปี ซึ่งลักษณะที่ดีของอ้นจะมีสีเขียวนวล ขนเป็นมัน ร่างกายสมบูรณ์
ดาบตำรวจสมบูญ เล่าว่า ใช้เวลาว่างหลังจากเลิกงานและวันหยุด เริ่มเลี้ยงและขยายพันธุ์อ้นหรือตุ่นอ้น ซึ่งอ้นเป็นสัตว์ชนิดเดียวกับหนูหรือตุ่น เลี้ยงมาได้ประมาณ 2 ปี โดยจะเลี้ยงปล่อยลงในบ่อซีเมนต์และให้อาหารเป็นพวกข้าวโพด อ้อย และอาหารหมู ส่วนมากจะเลี้ยงเป็นอ้นอนุรักษ์ อ้นสวยงาม สำหรับอ้นหรือตุ่นอ้นที่เลี้ยงไว้ทำการขยายพันธุ์ ปัจจุบันมีกว่า 30 ตัว โดยหลังจากอ้นหย่านมประมาณ 45 วัน จะเริ่มขาย ราคาเริ่มต้นคู่ละ 3,000-4,000 บาท และหากเป็นอ้นใหญ่ขึ้นไป ใช้เป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ได้ โตเต็มที่ประมาณ 7-8 กิโลกรัม ขายคู่ละ 10,000-15,000 บาท แล้วแต่ขนาด ซึ่งอ้นที่เลี้ยงเป็นที่ต้องการของตลาด สามารถสร้างรายได้เป็นอย่างดี เนื่องจากปัจจุบันก็มีผู้สั่งซื้อทางออนไลน์ จนไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาด
