| ที่มา | คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“ผักเสี้ยน” เป็นไม้ล้มลุกสูง 1-3 ฟุต แตกกิ่งก้านสาขาที่ไม่ยาวมากรอบต้น ตามลำต้นมีขนอ่อนๆ ปกคลุม จับดูจะเหนียวมือ
ใบ เป็นใบประกอบมี 5 ใบย่อย ใบย่อยรูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับ โคนใบรูปลิ่ม ปลายใบแหลมมน ผิวใบเรียบหรือจักฟันเลื่อย เส้นใบ 5-9 คู่ ก้านใบยาว 3-8 เซนติเมตร
ดอก เป็นแบบดอกช่อกระจะ ออกที่ปลายยอด ดอกสีขาวหรือมีแต้มสีม่วง กลีบดอกรูปรีหรือรูปช้อน มีส่วนคล้ายก้านกลีบ ก้านชูเกสรร่วมยาว 8-23 มิลลิเมตร เปลี่ยนเป็นเกลี้ยง เกสรตัวผู้ 6 อัน
ผล เป็นแบบผลแห้งแตก รูปทรงกระบอก มีสองลิ้น จะงอย แตกจากโคนผลทั้งต้น ต้มน้ำดื่ม บำรุงกำลัง
ราก ต้มน้ำรับประทานเป็นยาแก้ไข้ รักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน
ทั้งต้น (ใบ ดอก ต้น เมล็ด ราก) แก้ไข้ตรีโทษ แก้อาการปวดท้อง ลงท้อง นำมาต้มหรือดองรับประทาน ขับระดูของสตรี แก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย แมงป่องกัด หรืองูกัด ตำแล้วพอกช่วยให้เลือดมาเลี้ยงที่ผิวหนัง และช่วยแก้อาการปวดเมื่อย
ใบ แก้อาการปวดหู บำรุงเสมหะให้เป็นปกติ แก้ปัสสาวะพิการ แก้เริม แก้งูสวัด ตำหรือทาช่วยแก้อาการปวดเมื่อย เมล็ด ขับเสมหะขับพยาธิไส้เดือน
ดอก แก้เลือดสตรีอันอยู่ในเรือนไฟ
ใบ ทั้งต้น ตำพอกรักษาฝี แก้พิษฝี และบรรเทาอาการระคายเคือง
“ผักเสี้ยน” ภาคเหนือเรียก “ผักส้มเสี้ยน” เป็นวัชพืชขึ้นตามธรรมชาติบริเวณริมทางที่รกร้าง ชอบดินชื้น ไม่นิยมกินสดเพราะมีสารไฮโดรไซยาไนด์ ซึ่งเป็นพิษต่อประสาทส่วนกลาง ต้องนำไปดองเสียก่อนสารพิษนี้จึงละลายไป ผักเสี้ยนสดมีรสขม ดังนั้น ในการทำเป็นอาหารจึงเหมาะสำหรับนำมาดองเปรี้ยว ซึ่งให้รสชาติดีที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับการนำไปปรุงด้วยวิธีอื่น
ผักเสี้ยนดอง นับเป็นผักดองที่นิยมกินกันทุกภาคและมีขายตลอดทั้งปี ผักเสี้ยนสามารถนำไปต้มหรือลวกให้สุกเพื่อให้หายขมและหมดกลิ่นเหม็นแล้วนำไปเป็นผักจิ้มน้ำพริกก็ได้ แต่ไม่นิยมกัน ผักเสี้ยนดองมีรสเปรียวร้อน คนใต้จะกินเป็นผักร่วมกับขนมจีนน้ำยา จิ้มน้ำพริกต่างๆ หรือนำไปทำแกงส้มใส่กุ้งหรือปลา และยังมำเมนูผักเสี้ยนดองผัดไข่ ผักเสี้ยนดองต้มกับปลา เป็นต้น
ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร เภสัชกรเชี่ยวชาญด้านเภสัชกรรมการผลิต โรงพยาบาลอภัยภูเบศร ระบุว่า จากการศึกษาสมุนไพรไทย ในตำราแพทย์แผนไทยโบราณพบว่า ผักเสี้ยนมีสรรพคุณเป็นยาร้อน คนสมัยโบราณมักใช้ดองกินเพื่อแก้อาการเมา ใช้ฟอกฝีที่แตกเพื่อป้องกันหนอง และเมื่อดูข้อมูลการศึกษาทางวิทยาศาสตร์พบงานวิจัยของนายวันชัย พันธ์ทวี นักวิจัยฝ่ายจุลชีววิทยาประยุกต์ สถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหาร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขนบางเขน ยืนยันว่าผักเสี้ยนดองมีคุณค่าทางโภชนาการสูง อุดมไปด้วยวิตามินเอ วิตามินซี แคลเซียมและธาตุเหล็กสูงมาก เหมาะสำหรับคนขาดสารอาหารจำพวกวิตามินเอ ผู้ป่วยโรคโลหิตจาง คนที่มีปัญหาเลือดออกตามไรฟัน และผู้ที่มีปัญหาในระบบลำไส้
นอกจากนี้ งานวิจัยยังระบุว่าเมื่อนำผักเสี้ยนเมื่อไปดองยิ่งไปเพิ่มโปรไบโอติกส์ หรือแบคทีเรียชนิดมีประโยชน์ ที่ทำหน้าที่ต่อสู้กับแบคทีเรียชนิดมีโทษ โดยโปรไบโอติกส์ช่วยให้ระบบย่อยอาหารดีขึ้น ทำให้การขับถ่ายเป็นปกติ ลดอาการท้องผูก ป้องกันและรักษาภาวะท้องเสียโดยไปยับยั้งจุลินทรีย์ ลดการอับเสบภายในร่างกาย ลดการติดเชื้อไข้หวัด ลดระดับไขมันในเลือด ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง เพิ่มภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกาย เพิ่มการดูดซึมของวิตามินและแร่ธาตุ ทำให้ขณะนี้มีการศึกษาผักเสี้ยนดองเพื่อให้ในการบำบัดรักษาโรคอย่างต่อเนื่อง ล่าสุดมีการศึกษาผักเสี้ยนดองกับการรักษาผู้ที่มีโรคภูมิแพ้เรื้อรัง ร รวมถึงศึกษาเรื่องการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคกระดูกผุ กระดูกพรุนด้ว
เผยแพร่ในระบบออนไลน์เป็นครั้งแรก เมื่อวันศุกร์ที่ 7 มิถุนายน พ.ศ.2562
