| ผู้เขียน | ชำนาญ ทองเกียรติกุล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ธูป เป็นสิ่งที่ใช้เป็นเครื่องสักการบูชามาช้านานตามความเชื่อ การจุดธูปหมายถึง ไหว้พระรัตนตรัย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และในอดีตธูปทำจากเนื้อไม้หอมหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็นไม้จันทน์ขาว จันทน์เทศ กำยาน ไม้กฤษณา กันเกรา หรือต้นบง บดเนื้อไม้ให้เป็นผงละเอียด ธูป ควันธูปค่อนข้างละเอียด เมื่อเผาแล้วจึงไม่ระคายเคืองจมูกและตา
ธูปไทยในอดีตลักษณะคล้ายธูปจีนโบราณ แต่ในปัจจุบันไม้เนื้อหอมมีราคาแพงและหายาก บางชนิดก็เป็นพืชคุ้มครอง ผู้ผลิตธูปจึงเปลี่ยนมานำขี้เลื่อยมาผสมกับกาวกลิ่นหอมที่สกัดจากพืชหรือสารเคมี ผลิตเป็นธูปแทน ทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้
แต่ธูปหอม ของศูนย์การเรียนรู้การดูแลสุขภาพภาคประชาชนด้วยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศรของวิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ตำบลไม้เค็ด อำเภอเมือง จังหวัดปราจีนบุรี คิดค้นธูปหลับ ด้วยเหตุปัญหาของคนไทยในยุคปัจจุบันที่นอนไม่ค่อยหลับ ทำให้เกิดอาการง่วงเหงาหาวนอน ใช้จุดไหว้พระ แล้วทำให้หลับ
วิธีการทำธูปหลับ
วัตถุดิบ
- เปลือกต้นบง สับเป็นชิ้นเล็กๆ ตากแดดให้แห้ง 2 ส่วน
- หัวเปราะหอม 1 ส่วน
- ก้านธูปทำจากไม้ไผ่ตากแดดให้แห้ง
- น้ำสะอาดหรือน้ำที่มีกลิ่นหอมตามต้องการ
วิธีทำ
- นำสมุนไพรที่เตรียมไว้ทั้งหมดมาสับให้ละเอียดและผึ่งแดดให้สนิท
- นำสมุนไพรที่ผึ่งแห้งแล้วแต่ละชนิดเข้าเครื่องบดเพื่อให้สมุนไพรมีความละเอียด
- ล่อนด้วยตะแกรงหรือใช้ผ้าขาวบางกรองอีกครั้งหนึ่ง เอาเฉพาะส่วนที่เป็นผงเพื่อเวลาปั้นจะได้ง่าย หากสมุนไพรหยาบเกินไปจะทำให้ปั้นไม่ได้
- นำผงเปราะหอมมาคลุกกับเปลือกต้นบง
- ใช้มือคลึงให้สมุนไพรเสมอกัน
- นำธูปที่ได้ไปจุ่มในน้ำสะอาดหรือน้ำที่มีกลิ่นหอมตามต้องการ แล้วนำขึ้นคลึงกับผงธูปอีกครั้ง โดยทำในลักษณะเช่นนี้ทั้งหมด 3-5 ครั้งด้วยกัน
- เสร็จแล้วนำธูปไปตากแดดให้แห้งสนิทแล้วบรรจุลงห่อ
ทางศูนย์การเรียนรู้การดูแลสุขภาพภาคประชาชนด้วยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศรยังได้แนะนำเคล็บลับในการคลึงธูปว่า ผู้ทำควรใช้มือคลึงให้เสมอกัน เพราะถ้าคลึงสมุนไพรไม่แน่นจะทำให้แตกง่าย และห้ามนำธูปไปตากแดดจัดๆ
สมุนไพรที่เกี่ยวกับการทำธูป
ไม้บง เป็นพันธุ์ไม้ที่ขึ้นได้ง่าย แตกหน่อได้ดี เนื้อไม้เหมาะสำหรับใช้ในการทำเครื่องมือเครื่องใช้และใช้ทำเชื้อเพลิง เปลือกนำมาทำธูปและผสมผสานกำมะถันทำยากันยุง ยางใช้อุดรอยรั่วต่างๆ ปัจจุบันต้นบงถูกทำลายลงไปมากเนื่องจากถูกขุดลอกเปลือกนำไปขาย บงเป็นไม้หวงห้ามประเภท ข. ส่วนเปลือกของไม้บงก็เป็นของป่าหวงห้ามด้วย
เปราะหอม หรือ ว่านหอม ว่านชะมด เป็นพืชคลุมดินชอบความชุ่มชื้น พบทั่วๆ ไปในป่าและมีการนำมาปลูกเป็นพืชสมุนไพรตามบ้านเรือนทั่วไป การใช้ประโยชน์เป็นยาสมุนไพร จะใช้ส่วนหัวเป็นยาแก้ปวดหัว คลายเครียด โดยโขลกทั้งหัวและใบใส่น้ำลงไปพอชุ่ม เอาผ้าไปชุบ แล้วนำผ้าไปคลุมหัวไว้ ผสมใส่ในยาหอมเพื่อบำรุงหัวใจ บำรุงประสาท ทั้งยังมีการแนะนำให้ใช้หัวว่านหอมต้มหรือชงดื่มเพื่อช่วยทำให้นอนหลับ เป็นยาขับลมแก้ปวดท้อง เป็นยาแก้หวัดคัดจมูกในเด็กเล็ก โดยใช้โขลกสุมหัวเอาไปไว้บนกระหม่อมเด็ก
ท่านใดสนใจสามารถสอบถามรายละเอียดได้ที่ วิทยาลัยการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร ตำบลไม้เค็ด อำเภอเมือง จังหวัดปราจีนบุรี
