ยาอาบ/แช่ แก้อาการทางผิวหนัง

จากคอลัมน์พืชใกล้ตัว ของอภัยภูเบศรสาร โดย ภญ. ผกากรอง ขวัญข้าว ให้ข้อมูลถึงตอนที่เดินทางไปศึกษาดูงานด้านอายุรเวทที่อินเดีย ว่า ได้ศึกษาตำรับยาต้มสำหรับอาบหรือแช่ เพื่อแก้อาการทางผิวหนังจำพวกแผลผื่นคัน พุพองที่เกิดจากน้ำเหลืองเสีย หรือจะใช้ล้างแผลจำพวกฝี หนอง

ที่น่าสนใจ คือ ส่วนผสมในตำรับยาต้มนี้ ล้วนแต่เป็นสมุนไพรที่คอสมุนไพรในบ้านเราน่าจะรู้จักคุ้นเคยหรือกระทั่งใช้กันอยู่แล้ว ได้แก่ มะขามป้อม สมอพิเภก สมอไทย ขมิ้นชัน และ ใบสะเดาแก่

ส่วนผสม 3 อย่างแรก คือ มะขามป้อม สมอพิเภก และสมอไทย ซึ่งเรียกรวมกันว่า “ตรีผลา” หมายถึง ผล (ไม้) สามชนิด ให้ใช้ลูกที่ตากแห้งแล้ว ส่วนขมิ้นชันและใบสะเดา แนะนำให้ใช้แบบสด ซึ่งน่าจะหาได้ไม่ยาก แต่สำหรับสะเดา หากหาใบสะเดาแก่สดไม่ได้ อาจใช้เปลือกต้นแห้งแทนได้

วิธีทำยาต้มจากสมุนไพรทั้งห้าชนิด ใช้ตัวยาทั้งห้า หนักอย่างละเท่ากัน รวมเป็นหนึ่งส่วน บดหยาบๆ หรือทุบให้เป็นชิ้นเล็กๆ ยกเว้นใบสะเดา ให้เด็ดเอาแต่ใบแก่ ต้มกับน้ำ ประมาณ 32 ส่วน (ต้มโดยใช้ไฟปานกลาง ไม่ต้องปิดฝาภาชนะ) ให้เดือดนานประมาณ 5-10 นาที จากนั้นกรองเอาแต่น้ำยา

รอจนน้ำยาหายร้อน แล้วจึงนำไปหยดรดผิวหนังที่มีผื่นคัน เป็นแผลพุพอง ใช้ล้างแผลหรือใช้แช่ร่างกาย

ในกรณีที่ใช้หยาดรดผิวหนังหรือใช้ล้างแผล ก็อาจเตรียมยาต้มไม่มากนัก เช่น ใช้ยาหนัก อย่างละ 20 กรัม รวมเป็น 100 กรัม ต้มกับน้ำ 3 ลิตร ตามวิธีที่ผ่านมา

แต่ถ้าใช้สำหรับแช่ร่างกายก็คงต้องเตรียมยาต้มให้พอที่จะใช้แช่ร่างกายได้

มิตรรุ่นพี่ที่เคยไปเรียนอายุรเวทที่อินเดียแบบขนบเดิม คือ จำหลักพำนักอยู่กับครูอยู่หลายปี เล่าให้ฟังว่า ยาตำรับนี้ใช้กันอย่างแพร่หลายในโรงพยาบาลอายุรเวทส่วนใหญ่ โดยใช้หยาดตามร่างกาย เพื่อบรรเทาหรือรักษาโรคผิวหนังเรื้อรังจำพวกผื่นคัน มีตุ่มใส หรือพุพองตามร่างกาย ซึ่งในทางอายุรเวทแล้ว ถือว่าเกิดจากจากเลือดและน้ำเหลืองไม่ดีคล้ายๆ กับที่การแพทย์แผนไทยมองสาเหตุของโรคผิวหนังเรื้อรัง ว่า มักเกิดจากน้ำเหลืองเสีย

สาเหตุที่ยาตำรับนี้เป็นที่นิยมใช้ในโรงพยาบาลอายุรเวท เนื่องจากว่าสมุนไพรทั้งห้าตัวนี้มีฤทธิ์เด่นๆ ร่วมกันอย่างหนึ่งคือ ใช้ฟอกเลือด ชำระล้างน้ำเหลือง และมีสรรพคุณรักษาผื่นคัน และแก้โรคผิวหนังเรื้อรังต่างๆ

อีกทั้ง ขมิ้นชัน ยังมีสรรพคุณช่วยสมานแผลได้ดีอีกด้วย ยาตำรับนี้จึงเป็นยาล้างแผลเรื้อรังได้อย่างดี ซึ่งมิตรรุ่นพี่เล่าว่า สมัยที่อยู่กับครูหมออายุรเวท เคยช่วยครูหยดยาตำรับนี้ให้คนไข้เบาหวานที่มีแผลเปื่อยที่เท้า

คนที่มีอาการริดสีดวงทวาร สามารถนั่งแช่น้ำยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการริดสีดวงทวารได้ โดยเทน้ำยาอุ่นๆ ใส่กะละมังใบใหญ่ พอที่จะนั่งแช่ก้นได้ ที่ใช้น้ำยาอุ่นๆ ก็เพื่อช่วยให้เลือดที่ไปเลี้ยงบริเวณทวารไหลเวียนได้ดีขึ้น

มิตรรุ่นพี่คนนี้เน้นย้ำกำชับว่า การรักษาโรคผิวหนังหรือโรคใดๆ ก็ตาม นอกจากการบำบัดด้วยยา ไม่ว่าจะเป็นยากินหรือยาภายนอกแล้ว สิ่งสำคัญคือ ต้องปรับหรือแก้ที่สาเหตุด้วย เช่น ในกรณีของโรคผิวหนังเรื้อรัง ควรหลีกเลี่ยงการกินอาหารมัน อาหารทอด อาหารจำพวกหมักดอง หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำเย็นหลังอาหาร พยายามดื่มน้ำให้เพียงพอในระหว่างวัน เพื่อช่วยให้ร่างกายระบายถ่ายของเสียออกทางปัสสาวะ และรักษาสุขภาพโดยทั่วไปให้แข็งแรงด้วย