ที่มา	ผลิตภัณฑ์น่าใช้
ผู้เขียน	กรภัทร แซ่ฟู้
เผยแพร่	วันศุกร์ที่ 17 มิถุนายน พ.ศ.2565

ชื่อ “ติหมา” ภาษามลายูถิ่นเรียก “ติมอ” ภาษาไทยถิ่นใต้เรียก ติหมา หมาน้ำ เป็นภาชนะสำหรับตักน้ำทำหน้าที่เหมือนถังน้ำและขันน้ำ ทำจากใบไม้ จากใบจาก หรือกาบ ใช้ตักน้ำ คนใต้เรียกเจ้าสิ่งนี้ว่า “หมาตักน้ำ” เป็นภาชนะที่มีรูปร่างโค้งครึ่งวงกลมหรือเป็นสี่เหลี่ยมคางหมู การเรียกชื่อบางครั้งจึงมีชื่อของพืชที่นำมาเป็นวัสดุทำต่อท้ายด้วย เช่น ถ้าทำจากใบจากก็เรียกว่า “หมาจาก” ถ้าทำจากต้อหมาก (กาบหมาก) ก็เรียกว่า “หมาต้อ” ถ้าทำจากกาบเหลาชะโอนก็เรียกว่า “หมาต้อหลาวโอน” (หรือ “หมาต้อ” เช่นเดียวกัน) แต่บางคนก็ใช้คำว่า “หมา”, “ติหมา” หรือ “หมาตักน้ำ” รวมๆ กันไปโดยไม่คำนึงถึงวัสดุที่ใช้ทำในท้องถิ่นบางแห่ง

กลุ่มจักสานก้านจาก เริ่มจัดตั้งกลุ่มเมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2548 และได้จดทะเบียนวิสาหกิจชุมชน เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2551 ในนาม “วิสาหกิจชุมชนกลุ่มส่งเสริมอาชีพก้านจากบ้านนายอดทอง” แนวคิดการจัดตั้งกลุ่มเกิดจากความเป็นอยู่ของชาวบ้านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม (กรีดยางพารา) ประมง และลอกใบจากขาย ในการลอกใบจากนี้ชาวบ้านจะขายเฉพาะใบจากที่ลอกแล้ว ส่วนก้านจากและทางจากเป็นวัสดุเหลือใช้ที่ชาวบ้านทิ้ง โดยไม่ได้นำมาใช้ประโยชน์ จึงได้มีแนวคิดในการรวมกลุ่มเพื่อจัดทำจักสานก้านจาก ซึ่งการรวมกลุ่มในครั้งแรกเพียง 11 คน เริ่มจากการทำเสวียนหม้อใช้เองในครัวเรือน ได้รับการสนับสนุนและพัฒนาผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง เช่น ตะกร้า กล่องใส่ทิชชู โคมไฟ แต่ผลิตภัณฑ์ที่สร้างรายได้หลักให้กลุ่มจนสามารถกระจายรายได้ไปสู่ชุมชนก็คือ ติหมา ปัจจุบันกลุ่มมีสมาชิกทั้งหมด 76 ครัวเรือน

“ติหมา” เริ่มต้นด้วย

ขั้นเตรียมวัตถุดิบ การนำเศษของยอดจากที่เหลือจากการทำมวนยาสูบแล้ว มาตัดแต่งให้ได้ความยาวประมาณ 20-40 เซนติเมตร แล้วนำมาขดเป็นวงกลม จากนั้นนำไปตากแดด 3-5 ชั่วโมง ให้พอหมาดๆ ต่อจากนั้นนำมาคลี่ออกเป็นแผ่นตามยาว นำใบจากมาสอดลงในส่วนที่พับซ่อนแกนกลางให้ชิดสนิทกันแล้วก็รวบส่วนปลายของใบจากมัดรวมกัน

ขั้นตอนการทำ นำใบจากมาสอดลงในส่วนที่พับซ่อนแกนกลางสานเป็นใบต่อใบประมาณ 14-15 ใบ และนำมาผูกทั้ง 2 ด้าน เชือกที่ใช้ผูกก็เป็นก้านจาก

ขั้นการตรวจสอบคุณภาพ ทดลองใส่น้ำหากไม่มีน้ำรั่วออกมา ถือว่าใช้ได้ ซึ่งทำการทดลองทุกใบ 100%

ขั้นสุดท้าย นำไปแขวนไว้ในตู้อบพลังงานแสงอาทิตย์ 1 วัน ตอนเย็นนำออกมาแล้วนำไปเข้าตู้โอโซนอบเพื่อฆ่าเชื้ออีก 1 คืน สามารถได้นานถึง 5-6 เดือน

สินค้าพร้อมส่งไปถึงมือลูกค้าโดยหลายช่องทาง

“ดีใจที่ทำให้เศษเหลือจากการลอกใบจากที่เคยไม่มีค่า ชาวบ้านทิ้งกลับมาสร้างรายได้ให้แก่ชุมชน ตอนนี้มีสมาชิกทั้งหมด 76 ครัวเรือน มีทั้งผู้สูงอายุ ผู้พิการที่สามารถนำใบจากไปทำที่บ้านทำให้เขาไม่ได้ทำคนเดียว มีการช่วยเหลือกันในครัวเรือน ทำให้เกิดความสัมพันธ์ให้กับคน 3 วัย วัยผู้สูงอายุ วัยทำงาน และลูกๆ สร้างงาน สร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนแล้วยังลดขยะที่เกิดจากใบจากที่เกิดจากลอกทำเป็นมวนยาสูบอีกด้วย” คุณสุจินต์ ไข่ริน ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนจักสานก้านจากบ้านนายอดทอง กล่าว

คุณสุจินต์ กล่าวต่อไปอีกว่า ตอนนี้กระแสในการใช้วัสดุธรรมชาติมากขึ้น ทำให้ความต้องการติหมาเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะประเทศจีนที่มีคำสั่งซื้อติหมาจำนวนมาก ทำให้สมาชิกมีรายได้คนละเป็นหมื่น ขึ้นอยู่กับความขยัน

ด้าน คุณโชติพัฒน์ หวังบริสุทธิ์ ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 5 ตำบลวังวน กล่าวว่า ติหมาสามารถสร้างรายได้ให้แก่สมาชิกกลุ่มในชุมชนบ้านนายอดทองแล้ว จะมีเป้าหมายไปส่งเสริมให้ชุมชนทุ่งไพร ซึ่งเป็นอีกชุมชนของหมู่ที่ 5 เพื่อเป็นการสร้างอาชีพเสริมและสร้างรายได้ให้คนในชุมชนอีกทางหนึ่ง วิสาหกิจชุมชนกลุ่มส่งเสริมอาชีพก้านจากบ้านนายอดทองสามารถเป็นจุดเรียนรู้ เป็นที่ฝึกงานให้แก่นักศึกษา รวมถึงเป็นแหล่งศึกษาดูงานให้แก่นักเรียน นักศึกษา และผู้ที่สนใจได้อีกด้วย

คุณสรวง พรหมบุญทอง เกษตรอำเภอกันตัง กล่าวว่า วิสาหกิจชุมชนกลุ่มส่งเสริมอาชีพก้านจากบ้านนายอดทองเป็นกลุ่มที่มีการดำเนินการอย่างต่อเนื่อง ยังได้รับรางวัลวิสาหกิจชุมชนดีเด่นระดับประเทศ อันดับที่ 3 ประจำปี 2561 เป็นตัวอย่างที่ดีในการดำเนินกิจกรรมกลุ่ม และเป็นจุดเรียนรู้ให้แก่ผู้สนใจในพื้นที่และพื้นที่ใกล้เคียง รวมถึงกลุ่มยังเป็น ศพก.เครือข่ายด้านการแปรรูปของอำเภอกันตังอีกด้วย

ติหมาตอบโจทย์การเป็นผลิตภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ แถมยังช่วยอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกือบสูญสลายไปกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมทั้งที่เป็นภูมิปัญญาและเอกลักษณ์ที่ดีงามของท้องถิ่นภาคใต้ ทำให้ยอดขายไม่ต่ำกว่า 40,000 ชิ้นต่อเดือน สามารถสร้างรายใด้ให้กลุ่มเป็นจำนวนมาก ซึ่งตลาดหลักจะส่งในประเทศและประเทศจีน และนอกจากนั้น ยังขยายการผลิตและการรับซื้อใบจากจากชุมชนใกล้เคียงเป็นการกระจายรายได้อีกด้วย

หากลูกค้าสนใจสามารถสั่งซื้อได้ที่โทร. 089-972-2465 หรือทางเพจเฟซบุ๊ก ชื่อ กลุ่มจักสานก้านจากบ้านนายอดทอง และชื่อ ติหมาใบจากตรัง หรือสั่งซื้อออนไลน์ผ่าน Lazada และ Shopee หรือสำนักงานเกษตรอำเภอกันตัง โทร. 075-251-742

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อวันพุธที่ 1 ธันวาคม พ.ศ.2564