เผยแพร่	วันจันทร์ที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ.2559

ชาวสวน หันเปิดร้านจำหน่ายอุปกรณ์การเกษตร ใช้ภูมิปัญญานำไผ่มาสานขึ้นรูปเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการเกษตร ขายดีไม่น้อย

ปัจจุบันเครื่องมือทางการเกษตรที่เป็นภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่มีมาแต่โบราณ นับวันยิ่งหาดูได้อยาก เพราะมีเครื่องมือที่ทันสมัย เข้ามาทดแทน ซึ่งเราควรที่จะอนุรักษ์ความเป็นไทยของเราไว้ และเป็นที่น่าดีใจที่ว่ายังมีคนกลุ่มหนึ่ง ซึ่งยังยึดอาชีพ สานไม้ไผ่ทำเครื่องมือทางการเกษตรออกมาจำหน่าย ให้กับพี่น้องชาวไร่ ชาวสวน ได้ใช้กัน ในราคาไม่แพง  และยังเป็นการทำมาจากแรงงานคนด้วยการสานจากมือ เป็นงานฝีมือที่ละเอียด แสดงถึงภูมิปัญญาของเกษตรกรไทยสมัยโบราณอย่างแท้จริง

คุณสมควร อารยะรุ่งโรจน์ หรือคุณตุ้ย เจ้าของร้าน  “บางคูรัดไม้ไผ่”  ต.บางคูรัด อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี ซึ่งเปิดจำหน่ายอุปกรณ์ทางการเกษตร ที่สานจากไม้ไผ่มากว่า 20 ปี เปิดเผยว่า พื้นเพตนเป็นคนสวนจังหวัดนนทบุรี ครอบครัวต้นตระกูล เป็นชาวสวนนนท์  เคยยึดอาชีพชาวสวนมาหลายปี ก่อนที่จะหันมาเปิดร้านจำหน่ายอุปกรณ์การเกษตรที่ใช้วัสดุทางธรรมชาติ มาสานขึ้นรูปเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการเกษตร และจับสัตว์น้ำ เช่น ปลา กบ  หนูนา  กุ้งฝอย ปลาไหล เป็นต้น

“ผมจำหน่ายเครื่องมือทางการเกษตรที่สานจากไม้ไผ่ ซึ่งเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านของไทย  ผมไม่อยากให้สิ่งประดิษฐ์ดีๆ ของรุ่นปู่ ย่า ตา ยาย ต้องสูญหายไปกับความเจริญที่เข้ามาในทุกวันนี้ ทำให้ลืมสิ่งที่เป็นธรรมชาติของเราตั้งแต่สมัยโบราณ ผมเห็นว่าการสานไม้ไผ่ขึ้นรูปเป็นเครื่องมือทางการเกษตร หรือเครื่องมือจับสัตว์น้ำ จะเป็นการช่วยอนุรักษ์และสนับสนุน กลุ่มผู้ที่ยึดอาชีพสานไม้ไผ่เพื่อขึ้นรูปเป็นเครื่องมือทางการเกษตร โดยการนำมาขายที่ร้านตลอดไปไม่เปลี่ยนแปลง อย่างน้อยก็เป็นการช่วยเหลือให้เกษตรกรได้มีอาชีพสานไม้ไผ่ได้สืบทอดภูมิปัญญาต่อไป”

คุณสมควร กล่าวว่า ตนรู้จักเครื่องมือทางการเกษตรทุกชนิด เพราะเคยได้ใช้มาทุกชนิด สมัยที่ยังทำไร่ ทำสวนอยู่ เช่น ลอบดักปลาไม้ไผ่ ทางร้านมีจำหน่าย  พร้อมอธิบาย เพิ่มเติมว่า ลอบดักปลา เป็นเครื่องมือที่ทำจากไม้ไผ่สานเป็นรูปกลม ขนาดกว้างตั้งแต่ 1 คืบ ถึง 1 เมตร ยาวประมาณ ครึ่งเมตร- 2 เมตร ลอบเป็นลักษณะแนวนอน จะวางราบกับพื้นดิน มีงาให้ปลาเข้าทางด้านหัวของ ลอบ เป็นภูมิปัญญาชาบ้าน ที่มีมาแต่โบราณ มักใช้วางดักปลาในร่องสวน หรือตามท้องนา ปัจจุบันถือว่าค่อนข้างหาได้อยากเช่นกัน

อีจู้ดักปลาไหลไม้ไผ่ คุณสมควร อธิบายให้ฟังว่า อีจู้ เป็นชื่อที่เรียกกันมานานแล้ว ซึ่งก็เป็นเครื่องมือดักปลาไหลชนิดหนึ่ง สานด้วยไม้ไผ่ มีงาแซงอยู่ริมก้นไว้ใส่เหยื่อล่อไว้ในกะพล้อด้านใน  มีลักษณะกลมจะป่องตรงส่วนก้น แล้วเรียวที่ส่วนบน คล้ายรูปหม้อคอสูง ขนาดของอีจู้โดยทั่วไปก็แล้วแต่ว่าเราจะมีความต้องการเล็กใหญ่ขนาดใด เป็นการสานแบบลายขัดสี่เหลี่ยมเป็นตาไม่ให้ปลาไหลลอดออกไปได้ แล้วเราต้องสานปลายปากอีจู้เรียวแคบลงทีละน้อย  ส่วนริมปลายปากจะบานออกเล็กน้อย เพื่อวางที่ปิดส่วนใหญ่ใช้กะลามะพร้าว หรือเศษฟางเศษหญ้าปิดปากให้แน่น เมื่อปลาไหลเข้ามากินเหยื่อในอีจู้แล้วก็ไม่สามารถออกไปได้

ตะข้อง ชาวนาชาวสวน ใช้สำหรับใส่ปลา ทางร้านมีตะข้องไม้ไผ่ ที่สานมีรูปร่างคล้ายหม้อดิน ปากกลม คอคอด มีงานที่ปากเป็นฝาปิดไม่ให้ปลาออก แต่ใส่ปลาลงไปได้โดยไม่ต้องเปิดฝาออก ปลาจะผ่านงาที่สานด้วยตอกขัดกันเป็นรูปกรวยแหลม กางออกให้ตัวปลาลงไปในตะข้องได้ ส่วนกลางข้องป่อง ก้นเป็นสี่เหลี่ยม ใช้ใส่ปลาที่จับ มาได้ตามท้องไร่ ท้องนา ร่องสวน วัสดุที่นำมาใช้ นิยมใช้ไม้ไผ่สีสุก ซึ่งเป็นไม้ไผ่เนื้อหนา นำมาจักตอกหรือเหลาเป็นซี่ได้ดี มีความคงทน ไม่อุ้มน้ำ ไม่เปื่อยเมื่อแช่น้ำนานๆ ไม่แห้งกรอบเมื่อถูกแดด

ขนาดรดน้ำท้องร่อง ใช้วิดน้ำตามคันนา ท้องร่องสวน ทำจากไม้ไผ่นำมาสานขึ้นรูปแบบตาถี่ๆ ให้น้ำรอดได้น้อยที่สุดหรือไม่สามารถรอดออกได้เลย การใช้งานให้ต่อกับด้ามจับไม่ไผ่ เพื่อทำเป็นที่จับ สั้นหรือยาวแล้วแต่ตามความถนัดของแต่ละคนที่ใช้ ที่ชาวสวนชอบใช้เพราะราคาถูก สามารถทำเองได้ น้ำหนักเบา ใช้งานได้นาน

เครื่องจักสานเป็นงานศิลปหัตถกรรม ที่สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาของชาวบ้านได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็น ความชาญฉลาดในการเลือกสรรวัตถุดิบ ที่จะนำมาใช้ทำเครื่องจักสาน ซึ่งชาวบ้านจะมีความรู้เกี่ยวกับคุณสมบัติของวัตถุดิบแต่ละชนิดเป็นอย่างดี ตลอดจนการนำมาดัดแปลงแปรรูปใช้ทำเครื่องจักสานที่สามารถนำมาใช้สอยได้ สิ่งเหล่านี้เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้าน ที่ชาวบ้านเรียนรู้สืบต่อกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ จนทำให้เครื่องจักสานแต่ละชนิด มีรูปแบบ และประโยชน์ใช้สอยที่สมบูรณ์ลงตัว

เครื่องจักสาน ยังเป็นงานศิลปหัตถกรรม ที่มีคุณค่ายิ่งอย่างหนึ่งของไทย ที่ทำสืบทอดกันมาแต่โบราณ แม้ทุกวันนี้จะมีเครื่องมือเครื่องใช้ ที่ทำจากโรงงานอุตสาหกรรมมากขึ้น  แต่ก็พบว่าเครื่องมือเครื่องใช้อีกหลายอย่างไม่สามารถ มาใช้แทนเครื่องจักสานได้ เช่น ไม่มีเครื่องจับปลาที่ ทำด้วยวัตถุดิบอย่างอื่นมาแทนที่ ลอบ ไซ สุ่ม ที่ สานด้วยไม้ไผ่ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ แสดงให้เห็นคุณลักษณะ พิเศษของเครื่องจักสานที่มีคุณค่าในตัวเอง

ด้วยเหตุนี้ จึงทำให้เครื่องจักสานมีอายุ ยืนยาวสืบต่อกันมานานนับพันปี แม้ในปัจจุบัน การทำเครื่องจักสานจะลดจำนวนลงไปบ้าง ตามสภาพสังคม ที่การผลิตสิ่งต่างๆ ด้วยมือจะต้องลดลง เปลี่ยนมาเป็นการผลิตด้วยเครื่องจักรกลก็ตาม แต่เครื่องจักสานยังคงเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ ที่ยังไม่สามารถผลิตได้ด้วยเครื่องจักรกล เพราะการทำเครื่องจักสาน ต้องใช้ความชำนาญ และความสามารถเฉพาะตัว สิ่งเหล่านี้เป็นคุณค่าพิเศษของเครื่องจักสานที่ต่างไปจากผลิตภัณฑ์อื่นที่ผลิตด้วยเครื่องจักร เครื่องจักสานจึงเป็นงานศิลปหัตถกรรม ที่มีคุณค่ายิ่งอย่างหนึ่งของไทยที่ควรอนุรักษ์ไว้ สืบไป

 

นอกจากนี้ ยังจำหน่ายไม้ไผ่ เป็นลำๆ สุ่มไก่ กระด้ง ท่อนไม้ขันชะเนาะนั่งร้าน แหจับปลา เครื่องมือดักกุ้งฝอย เข่งไม่ไผ่ มีทุกขนาด ไม้กวาดทางมะพร้าว ลอบดักกบ สุ่มจับปลา สุ่มไก่ เป็นต้น  ร้านตั้งอยู่ในซอยกันตนา อ.บางใหญ่  จ.นนทบุรี สอบถามข้อมูลได้ที่ 082-445-7927

การแปรรูปไผ่ เพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ แม้จะเป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของไทยมาแต่โบราณ แต่กระบวนการและกรรมวิธีมีการพัฒนาและคิดค้นขึ้นใหม่ ซึ่งนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน จะจัดการสัมมนา สุดยอดนวัตกรรมจากไผ่ของไทย ขึ้นในวันเสาร์ที่ 30 กรกฎาคม 2559 ที่ห้องประชุม หนังสือพิมพ์ข่าวสด ภายในงานจะพบกับสายพันธุ์ไผ่ การจัดการอย่างถูกวิธี การใช้ประโยชน์ การแปรรูปไผ่มาใช้รูปของพลังงานสะอาด และผลิตภัณฑ์ที่ได้จากไผ่ สนใจสำรองที่นั่งได้ที่ (082)9939097(082) 993-9105 ค่าใช้จ่ายท่านละ 700 บาท ตลอดการสัมมนา