ผู้เขียน	มติชนออนไลน์
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 5 เมษายน พ.ศ.2561

โด่งดังไม่มีหยุด สำหรับละครบุพเพสันนิวาส ล่าสุดในฉากละครตอนหนึ่ง ที่คุณหญิงจำปาสอนแม่หญิงการะเกด ทำแป้งร่ำจากดินสอพอง ด้วยการสอนกรรมวิธีการอบร่ำให้กลิ่นหอม รวมไปถึงอีกฉากหนึ่งของละคร ที่แม่หญิงการะเกิดไปช่วยแม่หญิงจันทร์วาดทำดินสอพองถึงเรือน

เรามาดูกันดีกว่าว่า ดินสอพองมีประโยชน์อย่างไร…

นอกจากกระแสละครที่มีการใช้สมุนไพรใกล้ตัวในการบำรุงผิวพรรณ หรือแม้แต่ล่าสุดจะมีการนำดินสอพองมาประทินผิวด้วยแล้ว เรื่องดินสอพองยังเป็นเรื่องใกล้ตัว เพราะช่วงสงกรานต์ของทุกปีสมัยโบราณถือว่าเป็นปีใหม่ของคนไทย กิจกรรมประเพณีสงกรานต์ที่ขาดไม่ได้คือ การทำบุญ ตักบาตร การรดน้ำ ดำหัวขอพรผู้ใหญ่ และการเล่นสาดน้ำ ทาแป้งกันในกลุ่มวัยต่างๆ ซึ่งแป้งที่ว่าก็หนีไม่พ้นแป้งจาก “ดินสอพอง” ซึ่งมีการนำมาใช้ประโยชน์ในการเล่นสงกรานต์และสืบทอดกันมาถึงปัจจุบัน

เมื่อวันที่ 5 เมษายน นพ.เกียรติภูมิ วงศ์รจิต อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข(สธ.) กล่าวว่า ข้อมูลจากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และกองพัฒนายาแผนไทยและสมุนไพร กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข ได้ดำเนินการส่งเสริมผู้ประกอบการ OTOP ในการพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์จากดินสอพองมาตลอด

โดยดินสอพอง ผลิตมาจากการนำดินมาร์ลหรือปูนมาร์ล (marl) มาบด ร่อน ผสมน้ำ แล้วกรองให้สะอาด ซึ่งดินมาร์ล (marl หรือ limestone) คือดินที่ประกอบด้วยสารประกอบของแคลเซียมคาร์บอเนตมากกว่าร้อยละ 80 และมีส่วนประกอบอื่น เช่น แมกนีเซียมคาร์บอเนต, แคลเซียมออกไซด์, ซิลิกอนออกไซด์, อะลูมิเนียมออกไซด์, เหล็กออกไซด์ และแมกนีเซียมออกไซด์ เป็นต้น ลักษณะทั่วไปคล้ายดินขาวหรือหินผุ โครงสร้างเป็นชั้นบางๆ มีรูพรุนเนื้อร่วนซุย

ดินสอพองสดจะมีสีขาวและอาจพบสีเทา, สีเทาอมฟ้า, สีน้าตาลหรือสีน้าตาลแกมเหลือง ขึ้นอยู่กับปริมาณของสารประกอบอื่นที่ผสมอยู่ ดินสอพองเป็นชั้นดินที่อยู่ลึกจากผิวดินประมาณ 0.5 – 2 เมตร มีอยู่เกือบทุกภาคของประเทศไทย แหล่งผลิตใหญ่ที่สุดอยู่ที่ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี และในที่อื่นๆ เช่น อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดกระบี่ เป็นต้น

“คนสมัยโบราณจะนำดินสอพองมาอบร่ำให้กลิ่นหอม เป็นแป้งร่ำ น้ำอบ เป็นแป้งทาผิวหน้า ผิวกาย ส่วนใหญ่นิยมใช้ดูแลด้านความงาม เครื่องหอมไทย ดินสอพองถือเป็นสมุนไพรรสยาเย็น ใช้แก้พิษร้อนกับร่างกาย ถอนพิษอักเสบ แก้ผด ผื่นคัน และที่พิเศษคือเป็นยาห้ามเหงื่อ นอกจากไม่ทำให้ร่างกายเหนียวเหนอะจากอากาศร้อนแล้ว ยังทำให้ร่างกาย เย็นสบาย และช่วยป้องกันแดดได้ระดับหนึ่ง ผลิตภัณฑ์ดินสอพองแปรรูปที่ใช้กับผิวหน้าและผิวกายเพื่อความสะอาด ความสวยงาม หรือส่งเสริมให้เกิดความสวยงาม จัดเป็นเครื่องสำอางตามพระราชบัญญัติเครื่องสำอาง ตามประกาศกระทรวง” นพเกียรติภูมิ กล่าว

อธิบดีกรมฯ กล่าวอีกว่า การจะนำดินสอพองมาใช้ประโยชน์ ต้องมีการนำไปฆ่าเชื้อ ตามกรรมวิธีโบราณ เรียกว่า การสะตุ คือ การนำดินสองพองไปเผาไฟ ซึ่งเป็นการทำให้ดินสอพองปราศจากสิ่งปนเปื้อน ดินสอพองที่ผ่านการสะตุต้องมีกลิ่นที่ดีตามธรรมชาติ มีลักษณะเป็นผงหรือก้อน

ปัจจุบันจะพบว่ามีการนำดินสอพองผสมกับผงสมุนไพรที่ใช้ดูแลผิวพรรณ เช่น ขมิ้น ไพล สำหรับขัดผิว ขัดตัว บำรุงให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง สดใส หรือนำมาผสมกับสมุนไพรกลุ่มแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย เช่น เสลดพังพอน ใบตำลึง ทองพันชั่ง เป็นต้น

นพ.เกียรติภูมิ กล่าวอีกว่า ดินสอพองเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากดินธรรมชาติที่มีส่วนประกอบของสารประกอบของโลหะต่างๆ นำมาผสมกับน้ำแล้วนำมาตากแดดกลางแจ้ง ดังนั้นจึงมีโอกาสเกิดการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ และโลหะหนักได้ จึงอาจระคายเคืองต่อผิวได้

เนื่องจากการสังเกตลักษณะตัวอย่างดินสอพองภายนอก ไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นดินสอพองที่ผ่านการฆ่าเชื้อด้วยความร้อนหรือที่เรียกว่าดินสอพองสะตุหรือไม่ และดินสอพองสะตุถ้าเก็บไว้เป็นระยะเวลานานก็เกิดการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ได้เช่นเดียวกัน

ดังนั้นผู้บริโภคควรจะต้องมีความระมัดระวังในการใช้ อย่าใช้กับบริเวณที่มีบาดแผลและบริเวณดวงตา ควรเลือกซื้อดินสอพองที่มีฉลากกำกับระบุการใช้กับส่วนต่าง ๆของร่างกาย หรือเลือกดูจากแหล่งผลิตที่เชื่อถือได้ เช่น เป็นผลิตภัณฑ์ OTOP ที่ได้รับการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) บรรจุในภาชนะที่ปิดสนิท ที่ฉลากมีข้อความที่แสดงว่าผลิตภัณฑ์นั้นได้ผ่านการฆ่าเชื้อแล้ว ชื่อผู้ผลิต วันที่ผลิต และรายละเอียดส่วนผสมต่างๆ