ที่มา	เก็บมาเล่า
ผู้เขียน	ธงชัย พุ่มพวง
เผยแพร่	วันอังคารที่ 23 ตุลาคม พ.ศ.2561

ศิลาดล เป็นเครื่องหมายหรือตราสัญลักษณ์เครื่องเคลือบศิลาดลเชียงใหม่ ผลิตและจำหน่ายประเภทเครื่องใช้บนโต๊ะอาหาร ของตกแต่งบ้าน ของขวัญ ของที่ระลึก โดยมีกลุ่มเป้าหมายคือนักท่องเที่ยวทั่วโลกที่มาท่องเที่ยวในจังหวัดเชียงใหม่ และกลุ่มลูกค้าชาวไทยที่มีรสนิยมการใช้ชีวิตชื่นชอบวัฒนธรรมศิลาดลเชียงใหม่ และผลิตภัณฑ์ที่บ่งบอกถึงความเป็นไทย

คำว่า ศิลาดล Celedon เป็นชื่อมาจากภาษาฝรั่งเศส ซึ่งเดิมเราใช้ทับศัพท์ ส่วนชื่อเรียกของไทยเราเรียกว่า เครื่องสังคโลก เมื่อมีบริษัทปั้นเครื่องปั้นดินเผาสังคโลกเคลือบเซลาดอนเกิดขึ้น จึงเรียกว่า ศิลาดลจังหวัดเชียงใหม่

ปัจจุบันมีการจดทรัพย์สินทางปัญญาผลิตภัณฑ์บ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ เป็นประเภทสโตนแวร์ที่ได้เคลือบขี้เถ้าผสมผิวดินหน้านา เมื่อเผาแล้วจะเป็นผลิตภัณฑ์เลียนแบบสังคโลก ส่วนน้ำเคลือบนั้นจะใช้ขี้เถ้าพืชที่ได้จากไม้ก่อ ไม้มะฮกฟ้า จะมีธาตุเหล็กสูง โดยปกติแล้วการเคลือบขี้เถ้าจะทำให้สวยเป็นเงามัน มักจะเคลือบผลิตภัณฑ์ให้หนา ผิวเคลือบจะได้รานตัว ซึ่งเป็นลักษณะหนึ่งของผลิตภัณฑ์ประเภทเซลาดอนที่รู้จักกันทั่วไป

ขั้นตอนการทำศิลาดล

เริ่มจากการเตรียมดินจะใช้ดินดำนำมาย่อยลดให้ละเอียดแล้วนำมาร่อนเป็นผง นำดินไปผสมกับน้ำล้างให้สะอาดไม่มีเศษขี้เหล็กหรือวัสดุอื่นเจือปน นำไปใส่เครื่องอัดดินเพื่ออัดเอาน้ำในดินออกให้เหลือแต่ดินแผ่นๆ หลังจากผ่านเครื่องอัดดินแล้วจะต้องทิ้งไว้ในอากาศถ่ายเทได้สะดวกชั่วครู่ เพื่อให้อินทรียสารในดินนั้นเกิดการรวมตัว นำดินที่ได้มานวดไล่ฟองอากาศ นำมาขึ้นรูปดินด้วยวิธีต่างๆ

หลังจากขึ้นรูปแล้วปล่อยให้แห้งตามธรรมชาติและเก็บรายละเอียดชิ้นงาน นำชิ้นงานที่ได้มาแกะสลักตามที่ต้องการ คือแกะลงในเนื้อดิน นำชิ้นงานไปเผาในเตาเผาโดยใช้อุณหภูมิ 800 องศาเซียลเซียส ใช้เวลา 6-8 ชั่วโมง

หลังจากเผาเสร็จจะต้องเช็ครอยร้าวหรือความบกพร่องต่างๆ นำชิ้นงานไปตกแต่ง ลงลายลงสีตามที่ต้องการ หลังจากนั้น นำชิ้นงานไปชุบน้ำเคลือบที่มีส่วนผสมของดินหน้านา ขี้เถ้าไม้ฮกฟ้าและไม้ก่อ จากนั้นรอให้แห้งและตกแต่งเคลือบให้ละเอียด ไม่ให้มีฟองอากาศ จึงนำชิ้นงานไปเผาอีกครั้งที่อุณหภูมิ 1,250-1,300 องศาเซลเซียส ใช้เวลาการเผา 10-12 ชั่วโมง หลังจากนั้น ปล่อยให้เย็นตัวลง เกิดการแตกลายงา ก็จะเกิดเป็นศิลาดลเชียงใหม่

จากนโยบายของกรมการพัฒนาชุมชน แต่งตั้งคณะกรรมการคัดเลือกบุคคลที่มีผลงานระดับดีเด่นของแต่ละจังหวัด เพื่อมอบให้เป็นศิลปินโอท็อป และได้จัดงานแสดงผลงานโดยใช้ชื่อว่า “หัตถศิลป์ ศิลปินโอท็อป

ปีนี้จัดเป็นครั้งที่ 2 โดยมี คุณทัศนีย์ ยะจา ประธานเครือข่ายศิลปินโอท็อปแห่งประเทศไทย เป็นผู้ดำเนินงาน ที่เชียงใหม่ศิลาดล เลขที่ 135 หมู่ที่ 6 ถนนดอยสะเก็ด-บ่อสร้าง (กม.3) ตำบลป่าป้อง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่  โดยมีศิลปินโอท็อปนำชิ้นงานมาแสดงมากมายหลายจังหวัดทั่วประเทศ เพื่อสืบสานมรดกทางปัญญา และเป็นการสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นใหม่ได้มีแนวคิด ในการสานต่อมรดกอันล้ำค่านี้สืบไป

ทั้งนี้ ได้รับการสนับสนุนจากกรมการพัฒนาชุมชน และสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดเชียงใหม่ เป็นที่ปรึกษาและช่วยส่งเสริมสนับสนุน ขับเคลื่อนเพื่อให้เป็นต้นแบบอย่างเข้มแข็งไปยังเครือข่าย กลุ่ม องค์กรอื่นๆ ต่อไป ในงานมีการแสดงเครื่องปั้นดินเผา งานผ้า งานเบญจรงค์ งานเครื่องประดับ งานจักสาน งานทองเหลือง งานเครื่องถม งานไม้ งานเครื่องหนัง และผลงานชิ้นใหม่ๆ อีกหลายประเภท