อาชีพสุดท้าทาย เลี้ยง “ต่อหัวเสือ” ทำกันทั้งหมู่บ้านหนองบัว จ.นครพนม ราคา 1.5-2 พัน/กก.!

บ้านหนองบัว ต.ปลาปาก อ.ปลาปาก จ.นครพนม นับเป็นอีกหมู่บ้านสำคัญของ จ.นครพนม ที่มีชาวบ้านประกอบอาชีพที่ “เสี่ยงตาย” สืบทอดมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ…อาชีพที่ว่านั้นคือ การเลี้ยง “ต่อหัวเสือ” เห็นราคาแล้วก็ไม่ธรรมดา ตกกิโลกรัมละ 1,500 -2,000 บาท เลยทีเดียว

สำหรับฤดูกาลเลี้ยงต่อของชาวบ้าน จะเริ่มขึ้นตั้งแต่ช่วงหน้าฝน ประมาณเดือนพฤษภาคม หรือตรงกับช่วงฤดูกาลทำนา ชาวบ้านจะใช้เวลาว่างไปล่าหารังต่อหัวเสือ ด้วยการนำวิธีภูมิปัญญาชาวบ้าน นำเหยื่ออาหารต่อ จำพวกเนื้อสัตว์ ตั๊กแตน ไปล่อเอาแม่ต่อที่ออกหาอาหารตามทุ่งนา พร้อมทำเครื่องหมายสัญลักษณ์ด้วยเชือกฟางให้สังเกตง่าย นำไปติดกับเหยื่ออาหารต่อ

พอแม่ต่อนำเหยื่อบินกลับไปรังตามธรรมชาติ ชาวบ้านจะติดตามไปจนถึงรัง ในป่า ก่อนใช้ความชำนาญย้ายรังต่อมาเก็บรักษาไว้ตามไร่นา หรือสวนท้ายหมู่บ้าน เพื่อแสดงความเป็นเจ้าของและดูแลตามธรรมชาติไม่ต้องให้อาหาร ส่วนใหญ่จะใช้เวลากลางคืนทำการเคลื่อนย้าย เพราะจะได้แม่ต่อมาทั้งหมด เนื่องจากกลางวันจะออกไปหาอาหาร

จนกระทั่งเวลาประมาณ 3-4 เดือน หรือช่วงใกล้เทศกาลออกพรรษา จะเป็นฤดูกาลเก็บผลผลิตเอาลูกต่อหัวเสือ เพื่อนำมาจำหน่าย  ซึ่งถือเป็นเมนูอีสานที่ได้รับความนิยม เป็นที่ต้องการของตลาด จำนวนมาก  มีราคาซื้อขายประมาณ รังละ 1,000 – 2,000 บาท แล้วแต่ขนาด หรือบางรายจะนำเอาตัวต่อ ลูกต่อที่เป็นดักแด้ มาชั่งกิโลขาย ประมาณกิโลกรัมละ 1,000 – 1,500 บาท

ยิ่งหากนำไปปรุงเป็นเมนูอีสาน สามารถทำได้สารพัดเมนูเด็ด อาทิ แกงใส่หน่อไม้ดอง  นึ่ง  ผัด คั่ว ห่อหมก หรือยำ ตามความชอบ  เมื่อไปถึงร้านอาหาร ยิ่งมีราคาแพง จานละ 300 -500 บาท เพราะเป็นเมนูหายาก  ถือเป็นอาชีพที่สร้างรายได้เป็นกอบ เป็นกำ ให้กับชาวบ้าน ทุกปี บางรายขยันออกไปล่าสามารถทำเงินได้ปีละเป็นแสน

ด้านนายสง่า แสงแก้ว อายุ 38 ปี นายก อบต.ปลาปาก อ.ปลาปาก จ.นครพนม ผู้มีความชำนาญในการเลี้ยงต่อมากว่า 20 ปี จนชาวบ้านเรียกว่า เซียนต่อ กล่าวว่า ตนเรียนรู้ศึกษาอาชีพเลี้ยงต่อหัวเสือ มาตั้งแต่เด็ก จาก ปู่ย่าตา ยาย เนื่องจากพื้นที่ ต.ปลาปาก อ.ปลาปาก จ.นครพนม ถือเป็นพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ในเรื่องของป่าไม้ ยอมรับว่า ต่อหัวเสือเป็นแมลงที่อันตราย มีพิษที่รุนแรงถึงชีวิต แต่สำหรับชาวบ้านหนองบัว ถือว่าเป็นวิธีชีวิตที่อยู่ด้วยกันมานาน แต่ไม่ประมาท เพราะหากเราเข้าใจในวิถีชีวิต ธรรมชาติของต่อจะไม่อันตราย

นอกจากนี้ยังเคยคิดหาวิธีจะนำต่อมาเลี้ยง แต่ไม่สำเร็จ เพราะต่อหัวเสือ จะต้องเติบโต ขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ ไม่สามารถเลี้ยงได้ตลอดปี จึงได้เริ่มต้นเปลี่ยนแนวคิด หาวิธีเป็นการคิดค้นการเก็บผลผลิต จากดั้งเดิมที่ใช้การลมควัน เพราะปลอดภัย มาเป็นการล้วงรังต่อแบบสดๆ เพราะจะทำให้แม่ต่อไม่ตาย เป็นการรักษาปริมาณตัวต่อหัวเสือ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มผลผลิต

ที่ผ่านมาจากการศึกษาพบว่าปริมาณตัวต่อจะเพิ่มหรือลด ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการล่า แต่จะมาจากปัจจัยเรื่องความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติเป็นหลัก ที่น่าห่วงคือ การใช้สารพิษฉีดพ่นในการเกษตร รวมถึงภัยแล้ง จะทำให้ต่อหัวเสือหายากมากขึ้น ซึ่งต่อหัวเสือนับวันยิ่งราคาแพง ไม่เพียงขายลูกตัวอ่อนต่อหัวเสือเท่านั้น  รังต่อหัวเสือ ยังสามารถขายได้ เพราะเป็นความเชื่อ นำไปตกแต่งให้เกิดความสวยงาม นิยมมีไว้หน้าบ้าน จะต่อโชคต่อลาภ หรือต่อยอดความเจริญรุ่งเรืองมีราคาซื่อขายถึงหลัก 10,000 บาท

ทาง อบต.ปลาปาก อ.ปลาปาก จ.นครพนม  จึงได้เห็นความสำคัญ ในการอนุรักษ์ธรรมชาติ ไม่เพียงเลี้ยงขายสร้างอาชีพ ยังได้ส่งเสริมอนุรักษ์จัดงานเทศกาลกินต่อขึ้นทุกปี รวมถึงประชาชนได้ช่วยกันอนุรักษ์ ดูแลธรรมชาติ ให้มีความอุดมสมบูรณ์และเข้าใจ เห็นความสำคัญของอาชีพเลี้ยงต่อหัวเสือ ให้สามารถเลี้ยงได้อย่างปลอดภัย มีรายได้เสริมอีกทาง