ที่มา	แปลกที่ชื่อ แต่ฉันคือต้นไม้
ผู้เขียน	เมย์วิสาข์
เผยแพร่	วันอังคารที่ 10 สิงหาคม พ.ศ.2564

ชื่อวิทยาศาสตร์ Aspidistra elatior Blume

ชื่อวงศ์ CONVALLRIACEA

สมญานาม Cast-iron-plant

ชื่ออื่นๆ บัวดอย เฒ่าทิ้งไม้เท้า ปู่เฒ่าทิ้งไม้เท้า เก่ยโคหล่า (กะเหรี่ยง)

ปู่เพิ่งกลับจากเยี่ยมเหลนคนแรกซึ่งเกิดจากหลานคนโตที่อยู่ต่างจังหวัดไม่ไกลนัก คือแค่นั่งรถไปเพียงงีบเดียว ตอนกลับบ้านเผลอลืมไม้เท้าไว้บ้านหลาน เพราะยกกระถางบัวขึ้นรถแล้วออกรถกลับทันที ดีใจที่ได้บัวสีที่ชอบและชื่อก็คล้ายๆ กับชื่อของปู่ ที่เขาเรียก “บัวดอย” เพียงแต่ปู่ไม่เคยไปอยู่บนดอยแค่นั้นเอง ด้วยไม่อยากได้ยินชื่อที่กะเหรี่ยงเรียกปู่เพราะออกเสียงยาก แต่ชอบใจที่ใครๆ เรียกชื่อ ซึ่งบอกความหมายเป็นเรื่องจริงที่ว่า “ลืมไม้เท้า” หรือ “ทิ้งไม้เท้า” เนื่องจากใครๆ รวมทั้งนักวิจัยศึกษาพบว่า สารสกัดที่ออกจากน้ำต้มก้านใบทั้งต้นที่ปิ้งไฟแล้วต้มดื่ม มีสรรพคุณจนไม่ต้องใช้ไม้เท้าค้ำยันเข่า และไม่ปวดหลัง ปวดเอว

ปู่ได้ยินคำว่า “ไม้เท้า” แล้วทำให้คิดถึงตอนหนุ่มๆ ที่อยากมี “ไม้ตะพด” เหมือนที่เห็นในหนังนักเลงบ้านนอก คิดว่าถือแล้วเท่ แต่ปัจจุบันเห็นมีไม้เท้าที่เป็นประโยชน์จริงๆ ในสังคมตัวใครตัวมัน คือ “ไม้เท้าสีขาว” ที่เราเห็นคนตาบอดใช้คลำทาง ตามประวัติศาสตร์ที่มาจริงๆ มากกว่าศตวรรษแล้ว ซึ่งกองทัพทหารใช้ต้อนฝูงสัตว์และเคลียร์ถนนเดินทาง แต่ไม้เท้าขาวคนตาบอด ถือกำเนิดจริงๆ พ.ศ. 2464 ร้อยปีผ่านมาแล้ว โดยชาวอังกฤษ ได้ทาสีขาวเพื่อให้สะดุดตาผู้ขับขี่ยานพาหนะระวัง ในปี พ.ศ. 2474 ในฝรั่งเศส ได้มีการบริจาคไม้เท้าสีขาว กว่า 5,000 อัน และทั่วโลกตระหนักถึงความปลอดภัยของคนตาบอด ถึงวันที่ 15 ตุลาคม 2507 สหรัฐประเทศวัน “white came safety day” คือ “วันปลอดภัยไม้เท้าขาว” จึงมีถึงทุกวันนี้ ก็เป็นสัญลักษณ์แห่งความปลอดภัยและแข็งแกร่งอย่างมั่นใจกับผู้ใช้งาน

ปู่เย็น ชายไทยโบราณ สมัยหนุ่มๆ ก็เคยรู้สึกเท่กับผู้ใหญ่ที่ถือไม้เท้าหรือไม้ตะพด ซึ่งทำด้วยไม้ไผ่ตันท่อนหวาย หรือชิ้นไม้ที่ประดิษฐ์ประกอบศิลปะ ความนิยมสมัยนั้นอาจจะไม่ใช้ มีใช้เพื่อการช่วยพยุงตัวช่วยการเดิน แต่ลึกๆ ไปกว่านั้นคือการใช้ป้องกันตัว ป้องกันหมา รวมทั้งเป็นอาวุธก็ได้ แต่สำหรับบางคนที่เขาบรรจงให้สวยงามเป็นงานศิลปะ หาวัสดุพิเศษมาปะ ติดตกแต่งฝังตัวไม้ และบางคนยังมีพิเศษไปยิ่งกว่าคือ จัดเป็นของอาถรรพณ์ให้เกจิอาจารย์ปลุกเสก กลายเป็นวัตถุมงคล เครื่องรางของขลัง มีการเก็บตกทอดลูกหลาน หรือขึ้นหิ้งบูชาก็มี

ปัจจุบัน “ไม้ตะพด” สำหรับคนหนุ่มๆ คงจะไม่มีใครอยากถือหรืออยากมี แต่อาจจะเรียกหา “คมแฝก” ในกลุ่มนักเลงหัวโบราณบ้าง แต่ “ไม้เท้า” มีพัฒนาการมากยิ่งขึ้นสำหรับ “ผู้เฒ่า” รูปแบบเปลี่ยนไปตามยุคสมัย จากไม้ไผ่ รากไม้ท่อนหวาย เป็นท่อนอะลูมิเนียมปิดหัวยางด้ามจับแบบร่ม สามารถยืดหดตามความสูง ติดไฟฉาย รวมถึงออกแบบเป็นไม้เท้าค้ำยันที่กางออกเป็นที่นั่งพักชั่วคราวได้

ปู่ติดลมกับไม้เท้าสมัยใหม่ที่ไม่ต้องเข้าไปหาในกองไผ่ เลือกไม้ไผ่ตัน ปล้องโคนสั้น 2-3 ปล้อง แล้วยาวอีก 3-4 ปล้อง สลับได้ ยาวสัก 5-6 ปล้อง ก็คงจะตรงตามตำราโบราณ แต่ของจริงสำหรับปู่ที่ไม่ต้องห่วงไม้เท้าหรือทิ้งไม้เท้าได้เลยคือตัวปู่นี่แหละ ที่นักวิชาการบันทึกไว้อย่างน่าภูมิใจว่า “บัวดอย” หรือ “เฒ่าลืมไม้เท้า” มีในเมืองไทยเอง จัดเป็นพืชล้มลุก พบในป่าดิบตามภูเขาสูง เช่น ดอยอ่างขาง ดอยผ้าห่มปก ดอยเชียวดาว ดอยอินทนนท์ ดอยปุย จังหวัดเชียงใหม่ รวมถึงปางตอง แม่ฮ่องสอน ลำต้นมีเหง้าในดิน เห็นข้อและปล้อง โตขึ้นมาพร้อมกาบหุ้มลำต้น แตกรากตามข้อ ใบเดี่ยวรูปรี เรียงเป็นกระจุกที่โคน ก้านใบยาว 30-50 เซนติเมตร เนื้อใบหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน ขอบใบมีหนามเล็กน้อย ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวแตกตามข้อของเหง้า กลีบดอก 8 กลีบ เรียงจรด กันโคนกลีบเชื่อมกลีบดอกสีขาวหรือปนชมพู ดอกตูมกลมแป้น ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2 เซนติเมตร อาจจะพบสีม่วงแดงหรือม่วงเข้ม ผลรูปกลมมีหลายเมล็ด กระจายพันธุ์ตามภูเขาสูง

สรรพคุณระดับปู่เป็นที่ต้องการของทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะชายหนุ่มถึงผู้เฒ่า เพราะว่าถูกจัดเป็นสมุนไพรที่มีพฤกษเคมี สกัดพบสารกลุ่ม Saponins และ phenolies มีฤทธิ์ต่อสมรรถภาพทางเพศ มีผลชัดเจนในสัตว์ทดลอง สำหรับผู้คนทั่วไปมีสรรพคุณบรรเทาอาการปวดหลัง เอว แก้ร้อนใน บำรุงกำลัง ต้านการอักเสบ ชาวเหนือนำใบก้านมาปิ้งไฟต้มน้ำดื่ม แก้ปวดหลัง นำเหง้ามาดองเหล้าบำรุงกำลัง และมีผลดีด้านความดันโลหิตอัตราการเต้นของหัวใจ สำหรับใบนำไปตากแห้งชงดื่มเป็นชา และต้มทั้งต้นดื่มเป็นยาอายุวัฒนะ สำหรับการศึกษาความเป็นพิษ มีข้อมูลการทดสอบทางคลินิก พบว่าไม่ทำให้เกิดความเป็นพิษเฉียบพลัน (acute Toxicity) มีผลทางค่าโลหิตวิทยาระดับช่วงค่ามาตรฐาน ทั้งนี้ ก็ได้พิจารณาผลร่วมกับผลทางจุลพยาธิวิทยาด้วยแล้ว ดังนั้น สรรพคุณดังที่ปู่ได้กล่าวมา ปู่จึงกล้าพูดว่า ดื่มน้ำต้มรวมกอจากปู่แล้ว จะ “ลืม หรือทิ้งไม้เท้า” ได้เลย

เดี๋ยวนี้ปู่ร่วมสมัยเข้าสู่ตลาดซื้อขายผ่าน Facebook ส่งทางไปรษณีย์ จองผ่านออนไลน์แล้ว รากเหง้าใบแห้ง น้ำหนัก 100 กรัม จัดเก็บได้นาน สั่งทาง page ซื้อออนไลน์ ดื่มแล้วแขวนไม้เท้าติดผนัง จะลุกนั่ง “ลืมไม้เท้า” แน่นอน