| ที่มา | ไม้ดอกไม้ประดับ |
|---|---|
| ผู้เขียน | นิธิพัฒน์ พุฒธรรม |
| เผยแพร่ |
กล้วยไม้ เป็นไม้ดอกที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย สีสันสวยงามแล้วแต่พันธุ์ของกล้วยไม้ ราคาจะแตกต่างกันไปด้วย ราคาจะสูงขึ้นในช่วงฤดูร้อน ปัจจุบัน กล้วยไม้เป็นที่ต้องการทั้งต่างประเทศและในประเทศ สามารถสร้างรายได้เข้าประเทศปีหนึ่งจำนวนมากมายมหาศาล นับเป็นพืชเศรษฐกิจที่น่าจับตามอง
ปัจจุบัน ประเทศไทยมีสายพันธุ์กล้วยไม้ที่ส่งออกหลัก ได้แก่ สกุลหวาย อแรนด้า อะแรคนิส ออนซิเดียม และแวนด้า แต่ละปี สวนกล้วยไม้จะให้ผลผลิตสูง 2 ช่วง คือ เดือนมิถุนายน-ตุลาคม ซึ่งกล้วยไม้เกรดส่งออกมีแหล่งผลิตสำคัญอยู่ในจังหวัดนครปฐม สมุทรสาคร กรุงเทพฯ ราชบุรี และนนทบุรี
จุดแข็งของการส่งออกกล้วยไม้ของประเทศไทย คือ เกษตรกรมีทักษะการผลิต และมีความสามารถในการพัฒนาพันธุ์กล้วยไม้ ขณะเดียวกันหน่วยงานภาครัฐมีเครือข่ายเกษตรกร ผู้ส่งออกมีประสบการณ์ในการส่งออกที่เชี่ยวชาญภาครัฐและเอกชนให้การสนับสนุนอุตสาหกรรมกล้วยไม้ทั้งในประเทศและต่างประเทศ
ปัญหาอุปสรรคสำคัญของการส่งออกกล้วยไม้ ได้แก่
1. ปริมาณผลผลิตไม่สอดคล้องกับความต้องการของตลาด
2. ต้นทุนการผลิตเพิ่มสูงขึ้น เนื่องจากปุ๋ยเคมี สารกำจัดศัตรูพืชมีราคาสูงขึ้น ในขณะที่ราคาผลผลิตคงที่ หรือต่ำลง
3. ผู้ค้าต่างชาติเข้ามารับซื้อผลผลิตจากเกษตรกรโดยตรงที่สวน โดยไม่ผ่านผู้ประกอบการ หรือกลุ่มผู้รวบรวม ทำให้กลไกตลาดกล้วยไม้บิดเบือนไปจากความเป็นจริง
4. ขาดแคลนแรงงานภาคการเกษตร ต้องพึ่งพาแรงงานต่างด้าวเป็นหลัก
อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี
แหล่งผลิตกล้วยไม้คุณภาพดี เกรดส่งออก
อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี เป็นหนึ่งในทำเลทองของการปลูกสวนกล้วยไม้ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดนนทบุรี เกษตรกรนิยมปลูกกล้วยไม้สกุลหวาย คุณภาพดี และปลอดภัย ที่ได้มาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทำให้สินค้าจากชุมชนแห่งนี้เป็นที่ต้องการของตลาดทั้งในประเทศและส่งออก
ตำบลบ้านใหม่ อำเภอบางใหญ่ ได้เปรียบในเรื่องทำเลที่ตั้งเพราะมีคุณภาพดินดี น้ำดี มีคลองธรรมชาติถึง 19 คลอง โดยแหล่งน้ำสำคัญที่ใช้ในกิจกรรมการเกษตรส่วนใหญ่ได้มาจาก 2 คลองหลัก คือ คลองบางใหญ่ และคลองทวีวัฒนา โดยมีการขุดคลองเชื่อมจากคลองหลักเข้าสู่พื้นที่การเกษตร
เกษตรกรในพื้นที่อำเภอบางใหญ่ ยึดอาชีพทำนาเป็นหลัก ทำนา 2 ปี 5 ครั้ง ส่วนไม้ผล ปัจจุบันมีตัวเลขพื้นที่ลดลงเนื่องจากมีปัญหาด้านราคาถูก เกษตรกรส่วนหนึ่งจึงปรับเปลี่ยนพื้นที่มาทำกล้วยไม้ตัดดอกป้อนตลาดส่งออก และมีแนวโน้มการขยายพื้นที่ปลูกเพิ่มมากขึ้น
บริษัท เควี ออคิด จำกัด ตั้งอยู่เลขที่ 44/3 หมู่ที่ 3 ตำบลบ้านใหม่ อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มเกษตรกรชาวสวนกล้วยไม้ กว่า 80 ราย จาก 3 จังหวัด คือ จังหวัดนนทบุรี นครปฐม และสมุทรสาคร เนื้อที่เพาะปลูกกล้วยไม้รวมกันกว่า 1,500 ไร่ กลุ่มเกษตรกรชาวสวนกล้วยไม้ภายใต้การนำของ คุณพนม พึ่งสุขแดง กำนันตำบลบ้านใหม่ อำเภอบางใหญ่ รวมตัวกันจัดตั้งบริษัทแห่งนี้ขึ้นมาดูแลการจัดจำหน่ายสินค้ากล้วยไม้ทั้งในประเทศและส่งออก ให้เกิดความมั่นคงทางการตลาด สร้างอาชีพและรายได้ที่มั่นคงอย่างยั่งยืน ปัจจุบัน บริษัทแห่งนี้ เป็นหนึ่งในผู้ผลิตและส่งออกดอกกล้วยไม้รายใหญ่ของประเทศไทย
เกษตรกรชาวสวนกล้วยไม้ทุกรายใส่ใจดูแลสวนกล้วยไม้ของตัวเองเป็นอย่างดี เพื่อให้ได้ผลผลิตคุณภาพที่ลูกค้าต้องการ คือ กล้วยไม้ติดดอกดก ช่อใหญ่ สีสดสวย ขั้วดอกเหนียว ติดดอกยาวนาน ทั้งนี้ การซื้อขายกล้วยไม้ในท้องตลาดทั่วไป แบ่งได้เป็น 4 ขนาด ได้แก่
กล้วยไม้ช่อสั้น ความสูงของก้านไม่ต่ำกว่า 40 เซนติเมตร กล้วยไม้ขั้นสวย ความสูงของก้านไม่ต่ำกว่า 45 เซนติเมตร กล้วยไม้ช่อยาว ความสูงของก้านไม่ต่ำกว่า 50 เซนติเมตร ดอกบานไม่ต่ำกว่า 5–6 ดอก และ กล้วยไม้ยาวไซซ์ซุปเปอร์ ความสูงของก้านไม่ต่ำกว่า 60 เซนติเมตร ดอกบานไม่ต่ำกว่า 5-6 ดอก
สวนกล้วยไม้หลายแห่งประสบปัญหาโรคแมลง ทั้งเจอผลกระทบจากอากาศร้อนทำให้สินค้าตกเกรด เพราะดอกกล้วยไม้มีขนาดเล็ก ช่อยาวไม่ได้ขนาดที่ตลาดส่งออกต้องการ เกษตรกรจะขายสินค้ากลุ่มนี้ในลักษณะไม้ตลาด ส่งเข้าปากคลองตลาด
เนื่องจากชุมชนแห่งนี้ มีเกษตรกรประกอบอาชีพชาวสวนกล้วยไม้จำนวนมาก สำนักงานเกษตรอำเภอบางใหญ่ จึงส่งเสริมให้เกษตรกรเข้าร่วมโครงการเกษตรแปลงใหญ่ สวนกล้วยไม้เพื่อสนับสนุนองค์ความรู้เรื่องการดูแลจัดการสวนกล้วยไม้เชิงการค้าได้อย่างมีประสิทธิภาพและลดต้นทุนการผลิต เพื่อเพิ่มศักยภาพการแข่งขันทางการตลาด
ทุกวันนี้ มีสวนกล้วยไม้หลายแห่งในพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ อำเภอบางใหญ่ ที่เปิดให้นักท่องเที่ยวเยี่ยมชม ถ่ายรูป เลือกซื้อพันธุ์กล้วยไม้นานาชนิด พูดคุยแลกเปลี่ยนความรู้กับเกษตรกรเรื่องการปลูกดูแล การขยายพันธุ์กล้วยไม้เชิงการค้าด้วยวิธีเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกล้วยไม้ ที่นำเนื้อเยื่อจากส่วนต่างๆ ของกล้วยไม้มาเลี้ยงด้วยอาหารสังเคราะห์ และควบคุมสภาพแวดล้อม ในระยะเวลา 10 เดือน ก่อนนำไปเพาะเลี้ยงต่อไป วิธีนี้ช่วยให้เกษตรกรได้ต้นพันธุ์เกรดดีที่มีคุณลักษณะพันธุ์เหมือนเดิมได้จำนวนมาก เป็นอีกวิธีหนึ่งในการลดต้นทุนการผลิตได้ทางหนึ่ง
แต่ละปี สวนกล้วยไม้ในพื้นที่อำเภอบางใหญ่มักเผชิญปัญหา สถานการณ์น้ำเค็มทะลักเข้าพื้นที่การเกษตร ในช่วงน้ำทะเลหนุนสูง ช่วงฤดูร้อน ประมาณเดือนมีนาคม-เมษายน สร้างความเดือดร้อนแก่สวนกล้วยไม้และพื้นที่การเกษตรในพื้นที่อำเภอบางใหญ่อย่างมาก เพราะหากปล่อยให้น้ำเค็มเข้ามา จะเกิดปัญหาสารความเค็ม (เกลือ) ตกค้างในดิน และน้ำในคลองไม่ต่ำกว่า 2-3 เดือน กว่าสภาพดินหรือน้ำในคลองจะกลับคืนสู่สภาพปกติได้
สวนกล้วยไม้-เกษตรผสมผสาน
คุณราตรี ใจสะอาด เกษตรอำเภอบางใหญ่ สำนักงานเกษตรจังหวัดนนทบุรี พาทีมงานเทคโนโลยีชาวบ้านแวะเยี่ยมชมสวนกล้วยไม้และสวนเกษตรผสมผสานของ คุณเรียม ดีสวัสดิ์ บ้านเลขที่ 50 หมู่ที่ 7 ตำบลบางแม่นาง อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี ซึ่งเป็นศูนย์การเรียนรู้เรื่องสวนกล้วยไม้และเกษตรผสมผสาน มีเกษตรกรที่สนใจแวะเวียนเข้าไปเรียนรู้เรื่องการทำสวนกล้วยไม้ การทำน้ำหมักชีวภาพ การป้องกันโรคแมลงศัตรูพืช ฯลฯ อย่างต่อเนื่อง
ปัจจุบัน คุณเรียม ทำไร่นาสวนผสมและเกษตรผสมผสาน ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อให้เกิดความหลากหลายในการผลิตแทนที่จะผลิตพืชเชิงเดี่ยว ทำให้เกิดความสมดุลทางธรรมชาติ และลดความเสี่ยงจากปัญหาสินค้าเกษตรตกต่ำ มีรายได้ตลอดทั้งปี คุณเรียม แบ่งที่ดินจำนวน 25 ไร่ ปลูกข้าวพันธุ์ กข 41 โดยเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ปีละ 3 รอบ ได้ผลผลิตคุณภาพดี แข็งแรง ปลอดโรคแมลงรบกวน และแบ่งที่ดิน จำนวน 6 ไร่ ทำสวนกล้วยไม้ตระกูล‘หวาย’ พันธุ์โจแดง ซึ่งเป็นพันธุ์กล้วยไม้ยอดนิยมของตลาด เพราะมีสีเด่นสะดุดตา สวยงาม สีเข้มมากกว่ากล้วยไม้พันธุ์อื่นๆ
หลังปลูกประมาณ 8-10 เดือน กล้วยไม้พันธุ์โจแดงเริ่มติดดอก คุณเรียม จะให้น้ำกล้วยไม้ในช่วงเช้าวันละ 1 ครั้ง ใส่ใจบำรุงดูแลต้นกล้วยไม้อย่างใกล้ชิดเพื่อให้กล้วยไม้โจแดงออกดอกอย่างต่อเนื่อง สามารถเก็บผลผลิตออกขายได้ทุกสัปดาห์ คุณเรียมจะให้ปุ๋ยและฉีดยาอย่างสม่ำเสมอ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง เพื่อป้องกันโรคระบาด
คุณเรียม บอกว่า ราคาดอกกล้วยไม้จะปรับตัวขึ้นลงตลอดปี โดยทั่วไป กล้วยไม้ราคาดีในช่วงเทศกาลสำคัญ เช่น เทศกาลปีใหม่ วันตรุษจีน วันสงกรานต์ ฯลฯ ช่วงฤดูร้อนเดือนเมษายน – พฤษภาคม กล้วยไม้ออกดอกน้อยลง กล้วยไม้ได้ราคาแพง จึงต้องใส่ใจดูแลให้น้ำกล้วยไม้เป็นช่วงๆ เพื่อไม่ให้กล้วยไม้ร้อนจนเกินไป เพราะจะส่งผลต่อการติดดอกของกล้วยไม้ กล้วยไม้ที่ปลูกแต่ละรุ่นจะให้ดอกสม่ำเสมออย่างเต็มที่ในช่วงอายุ 3 ปี หลังจากนั้นจะให้ดอกน้อยลง เกษตรกรมักเปลี่ยนชุดกล้วยไม้ใหม่เพื่อให้มีผลผลิตป้อนเข้าสู่ตลาดอย่างสม่ำเสมอ
“สถานการณ์ตลาดกล้วยไม้ในภาวะโควิด-19 ยอดขายกล้วยไม้ไม่ลด แต่ราคาก็ไม่สูงมากนัก เกษตรกรพยายามดูแลให้ได้กล้วยไม้เกรดช่อสวยป้อนตลาดส่งออกเพราะจีนชอบดอกกล้วยไม้สีเข้มๆ ของหวายโจแดง ส่วนไม้ที่ตกเกรด ตัดขายเป็นไม้ตลาดในราคากิโลกรัมละ 35 บาท เพื่อให้พ่อค้าคนกลางนำไปกำขายรวมกับใบเตย ส่งขายปากคลองตลาด” คุณเรียม กล่าว
สำหรับปีนี้ สวนกล้วยไม้ยังเผชิญปัญหาเรื่องน้ำเค็มรุกเข้าสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ แต่โชคดีที่คุณเรียมลงทะเบียนแอปพลิเคชั่น Farmbook สมุดทะเบียนเกษตรกรดิจิทัล ผ่านระบบสมาร์ทโฟนในยุค New Normal ทำให้ได้รับข้อมูลจากกรมส่งเสริมการเกษตร ประกาศแจ้งเตือนเรื่องน้ำเค็มรุกพื้นที่การเกษตรในช่วงน้ำทะเลหนุนสูง จึงหลีกเลี่ยงปัญหาน้ำเค็มได้ดีกว่าในอดีต นอกจากนี้ ยังได้รับข่าวสารเรื่องการระบาดของโรคแมลง สามารถวางแผนรับมือปัญหาอุปสรรคต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
หากใครสนใจแลกเปลี่ยนความรู้เรื่องการทำสวนกล้วยไม้ หรือสนใจเยี่ยมชมสวนกล้วยไม้ของคุณเรียม สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ บ้านเลขที่ 50 หมู่ที่ 7 ตำบลบางแม่นาง อำเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี เบอร์โทรศัพท์ (089) 671-3797 คุณเรียมใจดี พร้อมแบ่งปันข้อมูลที่เป็นประโยชน์ให้กับเพื่อนเกษตรกรและผู้สนใจทุกท่านด้วยความยินดี
