ความหลากหลายทางชีวภาพ

Photo Credit Quang Nyugen-Vinh

ข่าวชาวบ้านร้องต่อกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ขอให้ช่วยตรวจสอบเรื่องการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติเพิ่ม 2 แห่ง คือ อุทยานออบขาน อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ และอุทยานถ้ำผาไท อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง เพราะกระบวนการกำหนดเขตอุทยานฯ ขาดการมีส่วนร่วมของประชาชน พูดง่ายๆ คือไม่ถามชาวบ้านก่อน และเท่าที่ตรวจสอบ เขตเตรียมประกาศพบว่าทับพื้นที่ป่าชุมชน ตามจารีตประเพณีกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง

Photo credit.Sayan Mandal by CC.

คุณปรีดา คงแป้น กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ที่รับเรื่องบอกว่าทราบเบื้องต้นว่า พื้นที่เตรียมการประกาศอุทยานฯ มี 22 แห่งทั่วประเทศ กรรมการสิทธิฯ จะตรวจสอบข้อมูลรอบด้านโดยเฉพาะเรื่องสิทธิชุมชน หากพื้นที่อื่นๆ มีปัญหาเช่นเดียวกันสามารถส่งเรื่องมาได้ จะได้ตรวจสอบในคราวเดียวกัน

การเร่งประกาศพื้นที่อุทยานฯ เพิ่มนี่ ส่วนหนึ่งน่าจะมาจากการที่ไทยลงนามในอนุสัญญาที่กำหนดร่วมกันในประเทศภาคีสหประชาชาติว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ (United Nations Convention on Biological Diversity) แต่เรียกชื่ออนุสัญญานี้ง่ายๆ ว่า Thirty-by-thirty (30:30) กลางเดือนธันวานี้ที่แคนาดา ทุกประเทศที่ลงนามจะต้องจัดการให้มีพื้นที่สงวนคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติ 30% ภายในปี 2030 คือ 7 ปีข้างหน้า

Photo credit.Sallu

บนบก และทางทะเล ต้องมีอย่างละ 30%

ตอนนี้พื้นที่คุ้มครองบนบกของไทยมีราว 25% การเร่งประกาศพื้นที่อุทยานฯ เพิ่ม ส่วนหนึ่งคือกระบวนการทำงานบนตัวเลข บนจำนวนนับ ทำแบบนี้เรื่อยๆ คงถึง 30% ได้สวยๆ บนแนวคิดสมัยพระนางสร้อยดอกหมาก คือประกาศไปก่อน ทับใครค่อยร้องเรียนกันไป เคลียร์กันไป จับกันไป

พื้นที่คุ้มครองทางทะเลของไทยตอนนี้มีแค่ 5% หวังเหวิด จากเป้า 30% มาก

กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ก็ประกาศพื้นที่คุ้มครองเพิ่มยับเหมือนกัน เพิ่งประกาศจังหวัดตรังเกือบทั้งจังหวัดเป็นพื้นที่คุ้มครอง เกือบ 8 แสนไร่ มีอยู่ใน pipeline อีกสิบกว่าจังหวัดหลายสิบเกาะ เพิ่มได้อีกหลายพันไร่ ต้นปีหน้าไทยจะเสนอพื้นที่อนุรักษ์อันดามัน ไล่ตั้งแต่ ระนอง พังงา ไปจนถึงภูเก็ต พื้นที่ 2888 ตารางกิโลเมตร ขึ้นทะเบียนเป็นพื้นที่อนุรักษ์ของโลกโดยยูเนสโก้

คุยกับอธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งวันก่อน เขาบอกดีดรวมหมดนี่ อีก 3 ปีข้างหน้าก็คงได้ราว 9.7% ยังไกลเป้า

Photo Credit Quang Nyugen-Vinh

แต่ชอบที่เขาคิด คือแทนที่จะดีดไปทั่วให้ได้ตัวเลขตามเป้า เขาบอกว่าจะไปฉอดใส่ที่ประชุมว่า ไอ้พื้นที่คุ้มครองของยูมันอารมณ์ไหน? มันจะต้องประกาศใช้กฎหมายครอบครองทะเลหมดหรือไง? เขาเตรียมข้อเสนอไปฉอดว่า พื้นที่บางอย่างที่มันไม่มีใครเข้าไปวุ่นวายอยู่แล้ว อย่างพื้นที่สงวนสำหรับฝึกอาวุธของกองทัพเรือ พื้นที่ใกล้หลุมขุดแก๊ส ขุดน้ำมัน พื้นที่อนุรักษ์ชายฝั่งโดยชุมชน เหล่านี้มันคืออนุรักษ์โดยสภาพอยู่แล้วต้องนับเข้าได้ด้วยดิวะ ไม่ใช่ให้ไอไปหวนโหยหาพื้นที่ประกาศแล้วไปทะเลาะกับชาวบ้านสถานเดียว

ถ้าเอาแบบนี้ตัวเลขก็ใกล้เข้าไป แต่ก็ไกลอยู่ดี เพราะสัดส่วนนี่นับจากพื้นที่เขตเศรษฐกิจจำเพาะ (Exclusive Economic Zones) 163,823 ตารางกิโลเมตร ใหญ่กว่าทะเลอาณาเขต ใหญ่กว่าเขตน่านน้ำภายใน สรุปคือเราต้องมีพื้นที่คุ้มครองดังว่านี่ 5 หมื่นกว่าตารางกิโลเมตร ใน 7 ปี

นี่คือการเล่นบนกติกาคนอื่น ถ้าจะเล่นก็ต้องไปให้ได้ ดีดให้มีศิลปะ ฉอดให้เป็น

Photo credit .Jeswin Davis C

ไอ้ข้อตกลงใดๆ ในโลกนี้กำหนดจากประเทศร่ำรวย ประเทศยากจน ก็ต้องลงนามโดยไม่มีสิทธิ์เถียง แต่ก็มีสิทธิ์ดูสี่แปดว่าจะทำได้ไหม ทำอย่างไรไม่มาซ้ำเติมประชาชนตัวเอง ประเทศร่ำรวยเขาจะมีทางออกให้ตัวเองเสมอ เช่น การเฟี๊ยสประกาศเรื่องคาร์บอนซีโร่ แล้วต่อมาก็ประกาศแจ๋วๆ เรื่องคาร์บอนเครดิต ให้คนรวยเอาเงินฟาดกบาลโลกทั้งใบได้ ประเทศเรากำลังทะเลาะกันเรื่องนี้ แต่ประเทศรวย คนรวย เขาไม่ทะเลาะ รอเอาเงินฟาดลูกเดียว