| ผู้เขียน | มานพ อำรุง |
|---|---|
| เผยแพร่ |
จะเนิ่นนานแสนนานนานเพียงใด
จะตั้งใจผลิดอกออกให้เห็น
จะกี่ร้อนกี่ฝนกี่หนาวเย็น
จะคงเป็นเช่นเดิมไม่เปลี่ยนพันธุ์
เป็นดอกไม้พิเศษสำหรับเธอ
เป็นของเธอทั้งตอนตื่นและคืนฝัน
จะมองเห็นหรือไม่ไม่สำคัญ
จะตัดฟันถอนทิ้งไม่โกรธเคือง
เป็นธรรมดาของวัชพืช
ดอกจืดจืดสนทำไมไม่เข้าเรื่อง
จะรดน้ำพรวนดินก็สิ้นเปลือง
อาจดูเคืองรกตาเวลามอง
ก็เข้าใจไม่ต่างไปจากเธอ
บางครั้งเผลอท้อใจให้มัวหมอง
คิดอีกทีคงแล้วแต่คนมอง
อยากจะลองยืนหยัดดูสักครา
อาจสักทีที่เธอต้องเจ็บช้ำ
ใครแนะนำหมอคนไหนไปรักษา
หากไม่หายอ่อนเพลียเสียน้ำตา
จะเป็นยาสมุนไพรให้ใจเธอ
จึงยังออกดอกบานอยู่อย่างนั้น
ให้เธอมั่นใจไว้ได้เสมอ
ไม่ต้องรดไม่ต้องรักรึบำเรอ
ขึ้นให้เธอเก็บใช้ไม่ขาดแคลน
กลอนอกหัก รักหวานซึ้ง โดย “เจ้าขาว” ตัดพ้อ “วัชพืชใจ” เขียนไว้ตั้งแต่ 20 มิถุนายน 2547 ใน “Thai Poem.com” วัชพืชกอนี้ไม่โกรธไม่เคืองแม้เขาจะถอนทิ้ง เพราะคิดว่ารกตา แล้วยังมีน้ำใจเสนอตัว “หากไม่หายอ่อนเพลียเสียน้ำตา จะเป็นยาสมุนไพรให้ใจเธอ” อย่างนี้น่าจะตั้งชื่อว่า “วัชพืช รักษาใจ” ออกดอกขึ้นให้รกเป็น “ดงวัชพืช” ก็คงไม่มีใครถอนทิ้ง
วัชพืช (Weed) คือพืชที่เจริญขึ้นในบริเวณที่ไม่ต้องการ ไม่เป็นไปตามเป้าหมายวัตถุประสงค์ของการใช้ประโยชน์บริเวณนั้น อาจจะปลูกพืชชนิดอื่นอยู่แล้ว หรือเจริญขึ้นในพื้นดิน แปลง กระถางที่จะปลูกพืชอื่นๆ
ส่วนใหญ่จะมองว่า วัชพืชหลายชนิดที่เจริญเติบโตในบริเวณที่ต่างๆ มีความรู้สึกในด้านลบ มีแต่โทษ ทำความเสียหายให้กับการเกษตรกรรม เป็นอุปสรรคต่อการคมนาคม ทำให้สถานที่บ้านเรือนขาดความเรียบร้อย สวยงาม แต่แท้ที่จริงวัชพืชมีประโยชน์มหาศาล บ่งบอกระบบนิเวศ และเป็นส่วนหนึ่งของความหลากหลายทางชีวภาพ ที่จะเป็นวัฏจักรแห่งห่วงโซ่อาหารของสิ่งมีชีวิต ทั้งมนุษย์ สัตว์ และพืชด้วยกัน วัชพืชหลายๆ ชนิดเป็นยาสมุนไพรแทนการรักษาด้วยการแพทย์แผนปัจจุบัน หลายชนิดเป็นอาหารมนุษย์และสัตว์เลี้ยง เป็นวัสดุในการหัตถกรรม อุตสาหกรรม หรือมีความสวยงามที่ใช้ในการตกแต่ง รวมทั้งยึดเกาะดินป้องกันการกัดเซาะพังทลาย ช่วยกรองมลพิษในอากาศ ลดมลภาวะ ดังนั้น ถ้าหากรู้จักเข้าใจการนำไปใช้ประโยชน์ก็เปรียบเสมือนทรัพย์จากดินเช่นกัน
คุณลักษณะพิเศษของวัชพืชคือ มีความทนทานต่อสภาพดินฟ้าอากาศ สภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสมต่อพืชทั่วๆ ไป มีความแข็งแรง เจริญเติบโตได้เร็ว ขยายพันธุ์กระจายได้ดี แก่งแย่งอาหาร น้ำ แร่ธาตุหน้าดินได้เก่งกว่าพืชอื่นที่โตกว่าการดำรงชีวิต มีระยะพักตัวยาวนาน ออกดอกผลิตเมล็ดได้มากขึ้นในพื้นที่เดิมได้ซ้ำๆ
วัชพืชมีวงจรชีวิตหลายรูปแบบ เช่น
วัชพืชปีเดียว หรือวัชพืชล้มลุก ดำรงชีวิตรอบปีในฤดูกาลเดียว แต่สร้างเมล็ดทิ้งไว้ก่อนตาย เมื่อได้รับสภาพแวดล้อมเหมาะสมก็เติบโตอีก เช่น หญ้าต่างๆ ลูกใต้ใบ ผักต่างๆ
วัชพืช 2 ปี คือดำรงชีวิตได้ถึง 2 ฤดูกาล เจริญเติบโตทั้ง ต้น กิ่ง ใบ ดอก แล้วสร้างเมล็ดแพร่กระจายพันธุ์ ส่วนใหญ่จะพบในเขตหนาว
วัชพืชหลายปี เป็นกึ่งๆ พืชอายุยืน อาจจะมีการพักตัวช่วงหน้าแล้ง เก็บสะสมอาหารไว้ในลำต้นใต้ดินหรือราก เช่น หญ้าคา แห้ว ไมยราบยักษ์ หญ้าขน
ถ้าหากแยกเป็นลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ก็จะแยกเป็นพืชชั้นต่ำ เซลล์เดียว หลายเซลล์ พวกมอสส์ พวกเฟิร์น ใบเลี้ยงคู่ ใบเลี้ยงเดี่ยว ใบกว้าง ใบแคบ
ถ้าหากแยกตามลักษณะทางนิเวศวิทยา ก็จะมีวัชพืชบก วัชพืชน้ำ วัชพืชอากาศ รวมทั้งวัชพืชพวกกาฝาก (บางชนิดจัดเป็นวัชพืชปรสิต)
สำหรับความคุ้นชินวัชพืชน้ำที่พบเห็นตามแหล่งน้ำ ลำคลอง หนอง บึง ก็จะพบทั้งชนิดลอยน้ำ ใต้น้ำ โผล่เหนือน้ำ รวมทั้งริมน้ำ ริมตลิ่ง มากมาย
การแพร่กระจายของวัชพืชได้ทั้ง ลม น้ำ มนุษย์ สัตว์ และเครื่องมือวัสดุ ดังนั้น การกำจัดควบคุมหรือจำกัดวัชพืชจึงใช้ทั้งวิธีทางกายภาพแรงงานโดยตรง การควบคุมโดยวิธีเขตกรรม การไถพรวน คลุมดิน ทดน้ำ ระบายน้ำ หรือการควบคุมกำจัดโดยการใช้สารเคมี การควบคุมโดยวิธีชีวภาพ รวมทั้งการออกกฎหมายควบคุม
ความเสียหายจากวัชพืช เกิดขึ้นทั้งทางเกษตรกรรมทางการประมง คมนาคมทางน้ำ ความเสียหายด้านป่าไม้ ระบบนิเวศในบางฤดูกาล หรือบางสถานการณ์ ที่เกิดขึ้นก็เป็นไปตามสภาพแวดล้อมทางชีวภาพ แต่เมื่อมีการนำมาใช้ประโยชน์ก็เป็นปัจจัยสำคัญหลายอย่างที่มีในปัจจัย 4 ของมนุษย์ ซึ่งจัดเป็นทรัพยากรที่สำคัญสำหรับการดำรงชีพอย่างที่ปฏิเสธไม่ได้ เฉกเช่นได้กล่าวมาแล้วตั้งแต่ตอนต้น
วัชพืช เป็นพืชที่มองได้ทุกแง่มุม ดังได้กล่าวในเชิงโทษและประโยชน์คุณค่า ซึ่งถือเป็นมุมมองเชิงกายภาพที่สัมผัสได้ แต่อีกมุมมองเชิงมโนภาพอาจจะสัมผัสกับความรู้สึกที่เคยรับรู้ รับทราบ หรือกรอบแห่งประสบการณ์ด้านจิตใจ จะเปรียบเทียบตนเองเป็นวัชพืช หรือวัชพืชเป็นตัวแทนแห่งความเป็นไปในความรู้สึกนั้น ดังนั้น วัชพืชจึงเป็นทั้งโจทย์ และจำเลย ที่จะถูกหยิบยกมาเป็นคติสอนใจ เป็นตัวแทนทางอารมณ์ ความรัก ความไร้ค่า หรือความมีคุณค่าที่ยังประโยชน์ได้
พุทธธรรมคำสอน หนุ่มสาวมีความรัก ความใคร่ ชาวนา ชาวไร่ พ่อ แม่ ผู้ปกครอง ครู อาจารย์ ผู้นำทางศาสนา กวีพจน์สุนทรคำ ต่างนำวัชพืชมาเป็นตัวแทนความในใจ กล่าวคำคม อุปมาอุปมัย เปรียบเปรยได้มากกว่าพืชชนิดอื่นที่มีมุมมองด้านเดียว จะเห็นได้ว่า วัชพืชไม่ใช่เป็นเพียงดอกหญ้า หรือต้นไม้ริมทาง ที่คิดว่าจะเหยียบย่ำ หรือถากถอนเมื่อไหร่ก็ได้ ดังจะยกบทกลอน คำคม คติธรรม ที่จะเป็นอุทาหรณ์ พึงคิดจิตสำนึกสอนใจ หรือบ่งบอกความในใจมาเรียงร้อยจากบรรดาท่านกวี ที่มีวัชพืชเป็นปรมัตถ์
– A weed is a plaut we’ve jound no use for yet. วัชพืช คือพืชที่เรายังค้นหาประโยชน์ไม่พบ คำจากราล์ฟ วัลโด อีเมอร์สัน 22 กุมภาพันธ์ 2557
– www.Klonthai club.com คำตอบกลอน “กระต่ายหมายจันทร์” 30 พฤษภาคม 2012
จากน้ำค้างกลางจันทร์ ว่า… “หัวใจ หมือนผืนดินว่างเปล่า หากไร้ปัญญาหากล้าพันธุ์ดี ก็อย่าหาวัชพืช…ปลูกลงแปลง” โพสต์ไว้ในชุมชนชาวกวีบ้านกลอนไทย
– www.gotoknow.org โพสต์โดย สิงห์ป่าสัก 25 กันยายน 2552 จาก “ข้อคิดชีวิต” โดย ศ. ระพี สาคริก มีข้อความที่เกี่ยวกับวัชพืชส่วนหนึ่ง กล่าวว่า
เกษตรอินทรีย์แท้จริงมีอยู่แล้ว : ปัจจุบัน กำลังสนใจเรื่องเกษตรอินทรีย์ ที่จริงแล้ว บรรพบุรุษของเราทำกันอยู่แล้ว ใช้ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก แต่เราเปลี่ยนแปลงไป เช่น ไถดะ ก็จะเป็นการคลุกปุ๋ย เป็นเรื่องของธรรมชาติ
วัชพืชเรามองเห็น…เพราะเราไม่มีปัญญา : ส่วนอาจารย์จะไม่เห็นไม่มีวัชพืช เพราะอาจารย์มองไม่เห็นว่าเป็นวัชพืช เขามีประโยชน์ไถกลบเป็นปุ๋ยได้
– ข้อคิดจากการ์ตูนหมีพูห์ ในบทเรียนชีวิตจาก “Winnie the Pooh” หมีใจดีมีข้อคิดว่า Weeds are flowers, too Once you get to Know Them.
– Journey To the core of life ชีวิตบนวิถีใจพอ โพสต์เมื่อ 1 มีนาคม 2559 โดย ดิณห์ ไอราวัณวัฒน์ หัวข้อ “การปฏิบัติธรรมต้องมีลำดับ” สรุปข้อความบางส่วนได้ว่า : การปฏิบัติธรรมในพุทธศาสนาต้องมีลำดับขั้นตอน มีมรรคผลสืบต่อ เพื่อบรรลุธรรม เหมือนกับการจะได้ผลไม้สักลูก ต้องเริ่มจากเตรียมดิน ถางวัชพืช ก็มีมรรค คือ การถางให้วัชพืชหายไป กระทั่งผสมดินเตรียมปลูก เพาะเมล็ด ใส่ปุ๋ย รดน้ำ ก็เกิดมรรคผลโดยลำดับ…การปฏิบัติธรรมที่ผิด หลงความสงบของจิตใจ โดยการกดข่ม ฝืนทน เพ่งรวมจิตให้เป็นผลโดยเพียงแค่วัชพืชไม่ขึ้นนั้น จะให้ได้ผลไม้มากินก็คงไม่ใช่ ได้เพียงสงบในจิตใจชั่วครู่
– www.posttoday.com โดย ดนัย จันทร์เจ้าฉาย อ้างถึง “หมั่นถอนวัชพืชในใจ” สรุปความว่า : การปฏิบัติธรรม เปรียบการทำสวนผัก หรือแปลงปลูกดอกไม้ แต่สิ่งหนึ่งที่มีคำเตือนไม่ให้เราหลงลืมคือ หมั่นถอนวัชพืชไปพร้อมๆ กับที่เราใส่ปุ๋ย รดน้ำต้นไม้ ซึ่งทำให้วัชพืชเจริญงอกงามเช่นกัน หากไม่หมั่นสังเกต ไม่มองหา และถอนวัชพืชบ่อยๆ อาจจะให้วัชพืชสูงกว่าผักหรือดอกไม้ได้
เทคนิคในการหมั่นถอนวัชพืชในใจเราคือ การรู้จักหักห้ามใจ ไม่เผลอไผลไหลตามกิเลส ดังนั้น ต้องสังเกตใจให้บ่อยๆ แต่ละวันว่า วัชพืชในใจที่งอกงามนั้นถอนออกหรือไม่
– มีคำคมจากภาพยนตร์ และการ์ตูน ใน Batman โดย Bruce Wayne กล่าวว่า : อาชญากร เหมือนวัชพืช ถอนต้นหนึ่งก็มีต้นใหม่งอกที่อื่น
– www.Bloggang.com ใน “ฝนรินเดือนมิถุนา” โดย Catt & Cattleya กล่าวว่า : ดอกไม้ ถ้าได้รับการดูแลก็จะสวยงาม ถ้าไม่ดูแลวัชพืชก็จะงอกงาม
ความรู้สึกดีๆ ถ้าได้รับการดูแลก็จะสวยงาม ถ้าไม่ดูแลเจ้าตัวร้ายในใจก็จะงอกงาม
– Doknommeaw.blogspot.com โพสต์ไว้เมื่อ 12 ธันวาคม 2012 สรุปความตอนหนึ่งว่า : ต้นหญ้า ไม่รู้ว่ามันเป็นแค่วัชพืช ผืนดินไม่อินังเรื่องการแบ่งเขต…กระถางต้นไม้หลายต้นที่ริมระเบียง มักมีหญ้าต้นเล็กๆ แซมขึ้นมา เมื่อได้รับน้ำชุ่ม ดินหวานซุย แดดอุ่นอร่อย มันก็รีบเกิดของมันเอง โดยไม่ต้องมีการโปรยหว่าน และใครๆ ก็คงเรียกกันว่าวัชพืช หน้าที่ของฉันคือเฝ้ามองมัน ขณะที่รดน้ำต้นหลัก มันก็ได้อานิสงส์เติบโตไปด้วย ปล่อยออกซิเจนดีๆ สร้างสีเขียวถนอมสายตา แล้วก็เป็นยาให้แมวฉันกินเถอะ!
– Powered by SMF 1.1.19 ในหัวข้อ ฝันให้ไกล ไปให้ถึง โพสต์ไว้ วันที่ 24 ธันวาคม 2556 โดย “นายปกครอง” ขอยกเฉพาะบทกลอนที่เกี่ยวข้องของฝากสอนใจจากพ่อ เหมือนดั่งให้ทรัพย์จากแปลงดิน :
ก่อนพ่อจากฝากไร่ให้สานด้วย
ไม้ผลเอื้ออำนวยรออยู่หลาย
แต่ไม่เคยดูแลแม้ย่างกราย
วัชพืชมากมายคลุมทั่วไป
คืนหนึ่งนั้นฝันเห็นเป็นร่างพ่อ
น้ำตาคลอหยดหลั่งดั่งร้องไห้
ท่านบอกทั้งอ่อนเพลียและเสียใจ
จับความได้สมบัติมีที่ฝังดิน
…………………………………….
เฝ้าเดินตามรถไถในท้องร่อง
ส่ายตามองสมบัติที่ตัดผ่าน
วัชพืชดกหนางอกมานาน
โดนใบจานตัดขาดสะอาดตา
…………………………………….
ครึ่งเดือนกว่าเช้าตรู่ไปดูไร่
นึกแปลกใจยอดใบแตกใหม่นี่
ต้นไม้เคยแห้งเหี่ยวเขียวขจี
คงจะมีดอกผลให้ไม่นานวัน
กลยุทธ์ของพ่อที่บอกยุทธวิธีพลิกพื้นดินหาสมบัติ ก็น่าจะยกประโยชน์จากผู้เสียสละคือวัชพืช ที่ยอมฝังตัวเองเป็นปุ๋ย ซุยดินให้เป็นทรัพย์ ออกดอกผลให้ลูกหลานได้กินตลอดไป
มีบทเพลงจากนิยายญี่ปุ่น Anime (Animation) ไอ้หนูใต้ฝุ่นมะกันบอล Eycshield 21:Breakthrough ตอนที่ 477 โดย deepforest
โพสต์ไว้ใน my.dek-d.com เมื่อ 26 พฤษภาคม 2555 แปลจากภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาไทย มีข้อความในตอนที่ 3 จากทั้งหมด 5 ตอน กล่าวถึงวัชพืช ว่า :
“หากระหว่างที่เราไม่รู้ตัว อาจทำให้ใครต้องเสียใจละก็ ฉันก็ต้องการความเข้มแข็งที่จะเช็ดน้ำตานั้นได้ โดยไม่เมินเฉยไป เช่นดังวัชพืชที่ส่ายไหวไปตามลม มีชีวิตอย่างงดงาม แม้ฤดูกาลจะเปลี่ยนผัน แต่ความมุ่งหวังไม่เคยเปลี่ยนไป”
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าวัชพืชจะสร้างประโยชน์คุณค่าอันยิ่งใหญ่ แต่ก็มี “ใครบางคน” อยากจะกำจัดออกไปให้พ้นสายตาและแปลงดินได้เช่นกัน ดังบทกลอนร้อยความฝัน พันจินตนาการ ในหัวข้อ “ใส่หัวใจให้สวนสวย” กระทู้ที่ 5526-19 พฤศจิกายน 2006
รับสมัครคนนำใจใส่สวนสวย
หวังให้ช่วยทำงานด้านแบกหาม
ทั้งรดน้ำพรวนดินรินรักตาม
ให้สวนงามทั้งเจ้าของสวยผ่องพรรณ
อีกกำจัดวัชพืชที่ยืดเยื้อ
สอดแทรกขึ้นไม่ให้เหลือเบื่อจริงนั่น
เวลาว่างนั่งสานศิลป์พิณรำพัน
เย้าหยอกกัน กลางสวนสวยด้วยกลอนกานท์
ไม่เพียงแต่เห็นว่า วัชพืชเป็นพืชสอดแทรก แต่ “บางคน” เห็นว่า วัชพืชเหิมเกริม โดย :
สั่งคนสวนพรวนต้นรักอย่าชักช้า
ทั้งน้ำท่ารดด้วยช่วยตัดแต่ง
ต้นดวงใจซื้อมาราคาแพง
อย่าให้แล้งปุ๋ยหวานสานเพิ่มเติม
เสร็จแล้วพ่นฮอร์โมนโคนกุหลาบ
และช่วยปราบหญ้าคาอย่าให้เพิ่ม
วัชพืชทั้งแมลงแฝงเหิมเกริม
ต้องจุนเจิมด้วยหัวใจให้สวยงาม!
อยากจะเป็นต้นไม้ในกระถาง รอน้ำ รอปุ๋ย หรือดอกหญ้าวัชพืชที่หากินได้เอง ก็เลือกเอา?
