| ผู้เขียน | แพรจารุ ไชยวงษ์แก้ว |
|---|---|
| เผยแพร่ |
เมื่อทำอาหารเสร็จไปจานหนึ่ง ฉันจะบอกเพื่อนเสมอว่า อาหารของแม่ พร้อมกับเล่าให้เพื่อนฟังยาวยืดโดยเริ่มต้นเช่นนี้เสมอ…
อาหารของคนลูกมาก
บ้านคนลูกมาก และแม่ต้องคิดว่า ทำอย่างไรให้มีอาหารพอกิน ไม่ได้เริ่มต้นว่าเราอยากกินอะไร แล้วไปซื้อมาทำกิน แต่เริ่มจากเรามีอะไรที่ทำกินได้บ้าง การเริ่มแบบนี้ไม่เกิดขึ้นกับเรานานแล้ว หรือตั้งแต่เราออกจากบ้านมาอยู่ในเมืองนั่นแหละ
สวนเหยิมเหยิม ทำให้ฉันกลับมาใช้ชีวิตแบบเริ่มต้นด้วยการคิดว่า เรามีอะไรจะกินบ้างในวันนี้ คือไม่ต้องออกไปหาซื้ออาหารทุกวัน
เพราะสวนเหยิมเหยิมมีมะพร้าว จึงเริ่มจากมะพร้าวอีกครั้ง อาหารที่ประกอบด้วยมะพร้าวมีหลายอย่าง เริ่มจากขูดมะพร้าวเพื่อเอามาทำน้ำมันเก็บไว้ใช้ ซึ่งในช่วงวัยเยาว์นั้น แสนจะรู้สึกไม่ทันสมัยเอาเสียเลย บ้านเพื่อนที่ตลาดเขาใช้น้ำมันพืชเป็นขวดๆ แต่บ้านเรายังต้องขูดมะพร้าว เคี่ยวทำน้ำมันใส่ขวดเก็บไว้ ส่วนขี้มันคลุกข้าวร้อนๆ กิน มันอร่อยก็จริงแต่ดูแล้วยากจนและโบราณมาก
ต้องทำน้ำมันกันบ่อยๆ เพราะไม่เกินอาทิตย์มันจะมีกลิ่น เอามาทำผัดหรือทอดไม่อร่อย ต้องใช้น้ำมันใหม่ๆ เท่านั้น ดังนั้น ต้องทำน้ำมันมะพร้าวอยู่เสมอ ฉันอยากให้แม่ไปซื้อน้ำมันขวดๆ มากินแทนน้ำมันมะพร้าวมากกว่า จะได้ไปคุยกับเพื่อนว่าบ้านเราก็กินน้ำมันเป็นขวด เมื่อโตขึ้นจึงรู้ว่า ช่างเป็นชีวิตที่โชคดี พวกลูกๆ ของแม่เติบโตแข็งแรง ทั้งสุขภาพกาย สุขภาพใจ ด้วยอาหารของแม่ ที่ไม่ใช่แค่ของดีๆ ที่แม่เอามาทำเป็นอาหาร แต่แม่ทำด้วยความรัก อาหารที่ทำด้วยความรักเป็นอาหารที่ดีด้านจิตใจแน่นอน
ช่วงนี้อยู่ในช่วงทำอาหารจานมือแม่ และอาหารที่ใช้มะพร้าวทำสามอย่าง อย่างแรกคือ กะปิคั่วหรือเคยคั่ว เริ่มจากไปสอยมะพร้าวมาก่อน โชคดีที่มะพร้าวที่สวนเหยิมเหยิมต้นเตี้ยมาก สอยง่ายมาก และเป็นมะพร้าวน้ำหอมแบบที่เนื้อมะพร้าวก็ยังหอม
ขูดมะพร้าวด้วยกระต่าย ทางบ้านใต้เราเรียกเหล็กขูด ซึ่งตรงตัวมาก เพราะใช้เหล็กทำสำหรับขูดมะพร้าว ส่วนที่เรียกกระต่ายเข้าใจว่า ตรงหัวเหล็กนั้นเป็นซี่เล็กๆ คล้ายฟันกระต่าย เหล็กขูดไปซื้อมาจากกาดวัว ซึ่งเป็นกาดที่ใหญ่ที่สุดในภาคเหนือ ซื้อ-ขายกันเฉพาะวันเสาร์ และเก่าแก่มาก เปิดมาเกือบหกสิบปีแล้ว แรกเริ่มเดิมทีที่นี่ขายแต่วัว ควาย เท่านั้น ต่อมาชาวบ้านเอาสินค้าอื่นๆ มาขาย และเดี๋ยวนี้มีขายทุกอย่าง จะซื้ออะไรได้หมดตลาดแบ่งเป็นโซนๆ ไปตามธรรมชาติ โซนที่ฉันไปอยู่เสมอคือโซนของกิน ที่ขายพริกขี้หนูแห้งเป็นเมืองพริก หอม กระเทียม โซนต้นไม้ หนังสือ โซนขายเสื้อผ้าเก่า ที่ขายเหล็กขูดนั้นอยู่ที่เดียวกับโซนขายพวกมีดพร้า เครื่องมือการเกษตรต่างๆ ได้เหล็กขูดมาแล้วก็ต้องหาฐานไม้ที่นั่งได้มารองรับ
เพื่อนรุ่นน้องศิลปินคนหนึ่งทำเก้าอี้สามขาไว้ให้เหมาะสำหรับทำเหล็กขูดมาก เอาเหล็กขูดวางลงไปตอกตะปูเป็นเก้าอี้เหล็กขูดที่ขายาวมาก เหมาะมากนั่งขูดสบายๆ ไม่ปวดหลัง เพราะเหมือนนั่งอยู่บนเก้าอี้อย่างดี สบายๆ ใครๆ ก็อยากขูดมะพร้าว สองวันก่อนนักศึกษาการละครมาทำกิจกรรมที่สวน ชวนน้องเล่นละคร ในระหว่างรอน้องๆ เดินทางมา พวกเขาก็ฝึกขูดมะพร้าวกันไปก่อนอย่างสนุกสนาน และได้มะพร้าวมาคั้นกะทิเอามาทำขนมหวาน สาคูเปียกมะพร้าวอ่อนกินกัน
จากเหล็กขูด กลับมาที่อาหารของแม่ต่อนะคะ กะปิคั่วของแม่ แม่จะขูดมะพร้าวสองลูก เลือกลูกใหญ่ๆ ก็บอกแล้วว่า ลูกมากต้องทำเยอะๆ คั้นกะทิใส่กระทะ เคี่ยวจนแตกน้ำมันเริ่มมีขี้มันอ่อน แล้วใส่หอมซอยลงไปพร้อมกับกะปิ ปรุงรสด้วยน้ำตาลนิดหนึ่ง เคี่ยวไปเรื่อยๆ จนใกล้แห้ง บางครั้งแม่ก็จะใส่กุ้งสับลงไปด้วย มันจะอร่อยมากแต่ไม่ใส่ก็อร่อยเช่นกัน
เคยคั่วของแม่ คลุกข้าวสวยร้อนๆ กินกับแตงกวาอร่อยที่สุด อาหารจานโปรดของลูกๆ หลายคน ในช่วงที่ฉันมาเรียนกรุงเทพฯ แม่ยังทำใส่กระปุกให้ นอกจากคลุกข้าวแล้วยังเอาใส่ข้าวผัด หรือเป็นเครื่องปรุงรสเมื่อผัดผัก ผัดพริกแกง เพื่อนๆ ร่วมหอพักชอบมาขอไปกินกับมะม่วง
ช่วงหลังน้องสาวยังเอามาดัดแปลงทำเป็นกะปิคั่วแบบใส่หมูหั่นเป็นชิ้นบางๆ ลงไป และใช้น้ำมันพืชแทนมะพร้าว ใส่หอม กระเทียมเจียว และตะไคร้ลงไปด้วย เป็นการปรุงรสเพิ่มขึ้น ไปทำงานก็เอากะปิคั่วไปขายเพื่อนๆ ที่ทำงานด้วยเป็นรายได้เสริม
อาหารมะพร้าวจานที่สองของแม่ ที่ฉันเอามาทำคือ ลูกเห็ด ลูกเห็ดเป็นอาหารจานมะพร้าวที่ลูกๆ ชอบมาก กินไม่เบื่อ เป็นของกินเล่นก็ได้ เริ่มจากขูดมะพร้าวเช่นเดิมแต่เลือกมะพร้าวทึนทึก คือไม่แก่จัด อยู่ระหว่างอ่อนกับแก่ ขูดมะพร้าวเตรียมไว้ ทำน้ำพริกคล้ายน้ำพริกแกงใต้ มีพริกแห้ง ตะไคร้ หอมแดง กระเทียม เกลือ และขมิ้น ตำจนละเอียดใส่กะปิลงไป เอามะพร้าวกับพริกแกงมาคลุกรวมกัน ใส่แป้งลงไป เมื่อก่อนแม่จะใช้วิธีเอามันสำปะหลังทั้งหัวมาขูดผสมลงไปแทนแป้ง ซึ่งจะเหนียวอร่อยและหอมด้วย คลุกให้เข้ากันแล้วทำเป็นก้อนรีๆ เอาไปทอด
เพื่อนชอบกันมาก อาหารจานนี้ กินเป็นกับหรือเป็นกับแก้ม เป็นของกินเล่นก็ได้
อาหารมะพร้าวของแม่มีนับสิบอย่าง แต่วันนี้เอาสามอย่างก่อน จานที่สามนี้เป็นอาหารจานไข่ เจียวไข่ใส่มะพร้าว
ไข่เจียวธรรมดานั้นลูกกินไม่พอ แม่ต้องคิดว่าทำอย่างไรให้ได้ไข่เจียวในปริมาณที่มากพอ จึงเอามะพร้าวขูดใส่ลงไปในไข่ ตีให้เข้ากันระหว่างไข่กับมะพร้าว ปรุงรสด้วยน้ำปลาตามปกติแล้วเอาไปทอด และพวกเราก็ชอบไข่เจียวมะพร้าวของแม่มากจนถึงทุกวันนี้
ไข่เจียวมะพร้าวเป็นอาหารเลี้ยงลูกอันดับต้นๆ เลยทีเดียว เพราะทำได้บ่อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ เอาเป็นข้าวห่อให้ลูกไปกินโรงเรียนได้ด้วย เมื่อมาอยู่เหยิมไข่เจียวมะพร้าวก็เป็นอาหารอีกจานหนึ่งที่คู่ครัวเหยิม และเป็นที่ต้องการของผู้ที่มากินข้าวที่เหยิมเหยิมการ์เด้นมาก
ช่วงนี้ครัวเหยิมจึงมีอาหารของแม่เป็นเมนูหลัก สำหรับกะปิคั่วนั้นเป็นของซื้อกลับบ้าน เป็นของฝากจากครัวเหยิมได้เลยค่ะ แบบสูตรดั้งเดิมของแม่วาส
สำหรับผู้อ่านนิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน ใครสนจะทำอาหารจานแม่จากมะพร้าว เชิญค่ะ จะทำกินหรือทำขายก็ได้ค่ะ หรือจะมากินที่เหยิมเหยิมก่อนก็ได้เช่นกันค่ะ
