ผู้เขียน	เทคโนโลยีชาวบ้านออนไลน์
เผยแพร่	วันศุกร์ที่ 6 พฤศจิกายน พ.ศ.2563

ในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยวข้าว ที่หัวไร่ปลายนา ตอไม้ จอมปลวก ข้างเล้าหมู เล้าไก่ คอกวัว คอกควาย รั้ว สวนหลังบ้าน บนต้นไม้ มักจะพบเจอพืชเถาชนิดหนึ่ง เป็นผักที่นิยมนำมาประกอบอาหารคือ “ฟักเขียว” พืชที่มีเรื่องราวเล่าขานกันมาช้านาน ท้าทายต่อการพิสูจน์หาความจริง และเป็นผลผลิตในชุมชนชนบท ให้ความสำคัญต่อการดำรงชีวิต มากกว่าคิดในมิติเศรษฐกิจการค้าขาย ซึ่งอาจจะไม่มีมูลค่าสูงในการตลาด แต่มีคุณค่าความสำคัญต่อชีวิตมากยิ่งนัก

มีเรื่องราวของฟักเขียว ที่อยากจะพิสูจน์ความจริง เรื่องสำคัญที่ชายชาติอาชาไนยมักจะกังวลใจ ด้านแรกคือ ความเชื่อทางไสยศาสตร์ ที่ว่ากินฟัก จะทำให้ของมีครูเสื่อม ด้านที่สองสำคัญกว่ามากคือ ระงับความกำหนัด ไม่เกิดอารมณ์ที่จะใช้งานตามสมรรถภาพที่มี มันจะลดน้อยถอยลง หรือหดหายไป ระวังตัวอยู่เสมอ ถ้าวันไหนที่บ้านมีปฏิกิริยา ทำอาหารจากฟักเขียวให้กิน มักคิดไว้ก่อน มันต้องมีอะไรสักอย่าง ผู้ถือศีลจำเป็นต้องกินฟักมากกว่าคนมีไฟอย่างเรา ยกไปเลย

ฟักเขียว เขาชื่อเพราะพริ้งว่า Winter Melon เป็นพืชในวงศ์แตง CUCURBITACEAE

มีชื่อวิทยาศาสตร์ Benincasa hispida มีชื่อเรียกกันในแต่ละภูมิภาคแต่ละท้องถิ่นต่างกันไป แต่ที่รู้จักกันแน่คือ “ฟักเขียว” ภาคกลางรู้จัก ฟักเขียว ฟักแฟง ฟักขาว ฟักจีน แฟง คนอีสานเรียก บักฟัก บักโต๋น ภาคใต้เรียก ขี้พร้า คนเหนือเรียก ฟักขี้หมู ฟักจิง บ่ะฟักขม บ่ะฟักหม่น มะฟักหม่น มะฟักหม่นขม มะฟักหอม กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอนเรียก ลุ่เค้ส้า ดีหมือ มีชื่อภาษาจีนแต้จิ๋วว่า ตังกวย หรือตี่จือ ชื่อเรียกอย่างไร แม้ไม่เหมือนกัน แต่ถ้าบอกว่า “ฟักเขียว” ต่างก็รู้จักกันเป็นนามสากลแล้ว ส่วนอีกคำเรียกที่ว่า “แฟง” เข้าใจว่าเป็นฟักเหมือนกัน จะต่างกันที่อายุผล สีเขียวอ่อนกว่า และขนาดผลเล็กกว่า ถึงเรียกคู่กัน ฟักแฟง

เป็นไม้เถาล้มลุกอายุสั้น ต้นหรือเถามีสีเขียว เลื้อยทอดยาวตามผิวดินก็ได้ พันเกี่ยวขึ้นต้นไม้ ตอไม้ ที่เนินสูงก็ได้ มีขนหยาบๆ ปกคลุมทั่วต้น ใบใหญ่ หยาบ หยัก ออกสลับตามข้อเถา ขอบใบแยกเป็น 5-7 แฉก ใบกว้าง 5-15 เซนติเมตร ก้านใบยาวประมาณ 10 เซนติเมตร มีขนหยาบปกคลุมทั่วใบ ก้าน จะคันระคายเคืองผิว เมื่อเข้าไปแหวกพุ่มสัมผัสถูกขนที่ใบ ต้น เถา ดอกเป็นดอกเดี่ยวสีเหลืองสด ดอกเพศผู้ เป็นหลอดยาว 5-10 เซนติเมตร มีกลีบดอก 5 กลีบ และกลีบเลี้ยง 5 กลีบ

ส่วนดอกเพศเมีย ก้านดอกสั้นกว่า ปลายกลีบ 3 แฉก มีรังไข่อยู่ภายในดอก ผลฟักเขียว มีรูปทรงกลมแบน และกลมยาว พบฟักเขียวผลโต เส้นผ่าศูนย์กลางมากถึง 30-40 เซนติเมตร กลมยาวถึง 60 เซนติเมตร เปลือกแข็ง ยิ่งแก่ยิ่งแข็ง เนื้อยิ่งแก่ยิ่งแข็งเช่นกัน เมื่อครบอายุแก่จัด เถาแห้งตาย ผลจะมีนวลขาวเกาะคลุมทั้งผล เก็บมาไว้ข้างยุ้งข้าว ถึงเวลาทำครัวก็นำไปปอกเอาเนื้อ ถ้ายังไม่ทำอาหาร ก็เก็บผลไว้อย่างนั้น อยู่ได้กว่าครึ่งปี ฟักเขียวที่คุณภาพดี เนื้อจะแน่น ไม่ฉ่ำน้ำมากนัก มีสีขาว ส่วนติดเปลือกมีสีเขียวเรื่อๆ ของเปลือกเจือเข้าเนื้อเล็กน้อย เมล็ดฟักเขียว คล้ายเมล็ดแตงกวาสีขาวอมเหลือง ในผลหนึ่งมีเยอะมาก ใช้ขยายพันธุ์ มีระยะพักตัวประมาณ 2 เดือน ควรเอาผึ่งลมให้แห้ง ห่อกระดาษ ไว้หยอดปลูกต่อไป

คุณค่าทางโภชนาการมีมากมาย ให้พลังงาน 13 แคลอรี ประกอบด้วย เส้นใยอาหาร 0.4 กรัม คาร์โบไฮเดรต 3 กรัม โปรตีน 0.4 กรัม ไขมัน 0.2 กรัม ฟอสฟอรัส 19 มิลลิกรัม แคลเซียม 19 มิลลิกรัม โซเดียม 6 มิลลิกรัม โพแทสเซียม 111 มิลลิกรัม เหล็ก 0.4 มิลลิกรัม วิตามินบีหนึ่ง หรือไทอามีน 4 มิลลิกรัม วิตามินบีสอง หรือไรโบฟลาวิน 0.11 มิลลิกรัม วิตามินซี 13 มิลลิกรัม ไนอะซิน 0.4 มิลลิกรัม

ฟักเขียว นอกจากจะใช้เป็นอาหารแล้ว หมอพื้นบ้านทราบดีว่าเป็นยารักษาโรคได้ ใบแก้ฟกช้ำดำเขียว แก้พิษผึ้งต่อย รักษาแผล รักษาโรคบิด ร้อนในกระหายน้ำ ช้ำบวม แผลอักเสบเป็นหนอง ผลฟักใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ขับเสมหะ ไอ ธาตุพิการ โลหิตเป็นพิษ บวมน้ำ หลอดลมอักเสบ เมล็ดใช้เป็นยาลดไข้ รักษาริดสีดวงทวาร โรคทางเดินปัสสาวะ ไตอักเสบ บำรุงผิว ละลายเสมหะ รากเป็นยาแก้ไข้ แก้กระหายน้ำ ถอนพิษต่างๆ เถาสดมีรสขมเย็น ใช้รักษาริดสีดวงทวาร แก้ไข้สูง เปลือกฟักเขียว ใช้บำบัดรักษาอาการบวมน้ำ ขับปัสสาวะ แก้ท้องเสีย ช้ำบวมอักเสบเป็นหนอง

สำรับกับข้าว อาหารชาววังมักเคยอ่านเจอในนิยาย แม่แกะสลักฟักเป็นรูปร่างเรื่องราวต่างๆ สื่อสารถ่ายทอดความรู้สึกลงในเนื้อฟัก แกะสลักทำลวดลาย ตำรับอาหารชาววัง มีความพิถีพิถัน เปี่ยมด้วยศิลปะอันงดงาม ชาวบ้านเองแทบทุกครัวเรือนต่างเคยทำกับข้าว แกงไก่ใส่ฟัก ไก่ตุ๋นฟัก เช้าผัดฟัก เย็นฟักผัด ฟักอ่อนแกงเลียง ฟักนึ่งจิ้มน้ำพริกปลาย่าง แม้แต่ทำขนมแสนอร่อย ฟักเชื่อม กวนแยมฟัก ขนมไส้ฟัก ต่างชาติยังมี ฟักดอง ฟักเค็ม และอีกสารพัดของกินที่นำเอาฟักมาปรุงมาแต่ง ถึงขั้นมีการประกวดสำรับอาหารที่ตกแต่งสวยงาม อร่อย ซึ่งผู้เข้าแข่งขันส่วนใหญ่มักจะใช้ฟักเขียวมาเป็นองค์ประกอบสำรับอาหารกันทั้งนั้น

แม่บ้านที่ทำอาหารไปส่งเพื่อนบ้านที่มาช่วยลงแขกเกี่ยวข้าว แกงฟักใส่ไก่บ้าน ลงหาบคอนไปส่งนา อย่าลืมแกงไก่ใส่ยอดใบผักเผ็ด และผักชีใบเลื่อยนะจ้ะ มีเงื่อนไขเตือนพี่น้องปิดท้าย คนที่มีปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่าย แน่นหน้าอก ไม่ควรรับประทานฟักเขียว ร่างกายจะแย่ลง ส่วนผู้ที่เชื่อในไสยศาสตร์ก็ขึ้นกับดุลพินิจ ความเชื่อ และเหตุผลความจริงก็แล้วกัน เรื่อง เซ็กซ์กามารมณ์ ต้องพิสูจน์ทราบกันด้วยตนเองต่อไปครับท่าน