ผู้เขียน	ธาวิดา ศิริสัมพันธ์
เผยแพร่	วันอาทิตย์ที่ 19 เมษายน พ.ศ.2563

เกษตรกรหน้าใส บัณฑิตจบใหม่จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ คณะวิทยาศาสตร์ สาขาวิชาจุลชีววิทยา ที่ใช้ความรู้ที่เรียนมาพัฒนาฟาร์มเห็ดของพ่อ ที่ทำมานานกว่า 40 ปี ให้คงอยู่

คุณจิดาภา ทรงสิริอาชา เกษตรกรหน้าใส ชื่อเล่นว่า คุณชิตาเกะ ที่แปลว่า เห็ด อยู่บ้านเลขที่ 221 หมู่ที่ 3 ตำบลแม่สา อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ที่หลังจากเรียนจบมหาวิทยาลัยแล้ว ก็กลับมาสานต่อธุรกิจฟาร์มเห็ดของพ่อ ที่ทำมานานกว่า 40 ปี ทันที โดยตั้งปณิธานว่า จะทำฟาร์มเห็ดที่พ่อสร้างมาให้ยังคงอยู่ และเป็นความตั้งใจที่จะต่อความฝันของตัวเองในวัยเด็ก ที่อยากจะพัฒนาอาชีพที่เลี้ยงตัวเธอมาให้ดีขึ้น อยากให้คนไทยได้กินเห็ดที่ดี มีคุณภาพ และอยากทำฟาร์มเห็ดให้เป็นที่รู้จัก และได้รับรู้ว่า จิดาภาฟาร์มเห็ด มีมาตรฐาน เห็ดทุกชนิดมีมาตรฐาน จีเอพี ทุกตัว

“ตอนแรก เป้าหมายคือ เราอยากมุ่งเน้นให้คนกินเห็ดที่มีคุณภาพจากฟาร์มของเรา เพราะว่าอย่างปกติฟาร์มคนอื่นจะเน้นขายก้อน หรือแปรรูปเห็ดเป็นหลัก ซึ่งเมื่อก่อนก็เคยคิดแต่ว่าเรายังใหม่ จึงมุ่งเน้นไปที่การขายเห็ดสด และพ่อมีนโยบายว่า ถ้าเราแปรรูป คือขายของแห้ง ก็จะได้เงินแบบแห้งๆ ไม่มีรายได้มาทุกวัน แต่ถ้าขายของสด เราก็จะได้เงินสด เก็บเงินสดทุกวัน ตอนนี้จึงมาโฟกัสที่การขายของสดและเน้นหาตลาดเพื่อที่จะขายสินค้าได้หมดทุกวัน” คุณชิตาเกะ กล่าวถึงแนวคิดและช่องทางการตลาด

เรียนจบปริญญาตรี สาขาจุลชีววิทยา
นำมาพัฒนาฟาร์มเห็ดของพ่อ ที่ทำมานานกว่า 40 ปี

คุณชิตาเกะ เล่าว่า คุณพ่อของเธอเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการเพาะเห็ดและเปิดฟาร์มเห็ดสร้างอาชีพมานานกว่า 40 ปี อยู่รุ่นๆ เดียวกันกับ ดร. อานนท์ เอื้อตระกูล ผู้ที่คร่ำหวอดในวงการเห็ดมากๆ แต่พ่อของคุณชิตาเกะไม่ชอบออกสื่อ หลายท่านจึงจะไม่ค่อยรู้จักพ่อของคุณชิตาเกะ แต่เรื่องความเชี่ยวชาญในการเพาะเห็ด พ่อของคุณชิตาเกะก็ไม่แพ้ใครแน่นอน ซึ่งคุณชิตาเกะก็ได้ซึมซับมาตั้งแต่เด็ก เมื่อโตมาจึงเลือกเรียนคณะวิทยาศาสตร์ และเลือกเรียนสาขาที่เกี่ยวกับเชื้อราโดยเฉพาะ เพื่อที่จะนำความรู้ตรงนี้มาสานต่อกิจการฟาร์มเห็ดที่บ้านอย่างจริงจัง โดยที่ฟาร์มของคุณชิตาเกะเพาะเห็ดอยู่หลายชนิด มีทั้ง เห็ดนางฟ้า เห็ดภูฏาน เห็ดลม เห็ดหูหนู เห็ดโคนญี่ปุ่น เห็ดเป๋าฮื้อ เห็ดมิลค์กี้ เห็ดนางรมดำ และเห็ดโคนน้อย หรือชาวเหนือเรียกว่า เห็ดถั่วเน่า เป็นตัวสร้างรายได้หลัก ซึ่งสาเหตุที่คนพื้นถิ่นเรียกว่า เห็ดถั่วเน่า เพราะสมัยก่อนเป็นเห็ดที่ขึ้นง่าย ขึ้นตามเปลือกถั่วที่เน่าแล้ว แต่พอเป็นชื่อกลาง เรียกว่า เห็ดโคนน้อย เพราะขาสั้นแหมือนเห็ดปลวก โคนมันน้อย แต่อายุสั้นกว่าเห็ดโคนที่ขึ้นตามธรรมชาติ

 

เพาะเห็ดโคนน้อย ขายกิโลกรัมละ 150 บาท
แต่ต้องอาศัยความชำนาญในการทำ

เจ้าของบอกว่า การเพาะเห็ดเป็นอาชีพไม่จำเป็นต้องมีพื้นที่มาก ที่บ้านมีโรงเรือนเพาะเห็ด ประมาณ 10 กว่าโรงเรือน เพาะสลับหมุนเวียนกันไป จะไม่เพาะพร้อมกันทั้งหมด จะดูแลไม่ไหว และเห็ดโคนน้อยค่อนข้างหากินได้ยาก เพาะต้องอาศัยความชำนาญในการทำ ที่ทุกวันนี้ที่คุณชิตาเกะทำได้ เพราะอาศัยประสบการณ์ลองผิดลองถูกของพ่อมาก่อน เพราะการเพาะเห็ดโคนน้อยเมื่อก่อนต้องเพาะในฟาง ซึ่งการเพาะในฟางจะเจอปัญหาเรื่องโรคแมลงและตัวไร ผลผลิตออกมาไม่ได้คุณภาพ ที่ฟาร์มจึงพัฒนามาเพาะในก้อน ทำสูตรก้อนเชื้อเอง ใช้ขี้เลื่อยผสมกับสูตรหมักต่างๆ ที่คิดค้นขึ้นมาเอง และพยายามปรับให้ผลผลิตที่ออกมาได้คุณภาพ

วิธีการเพาะเห็ดโคนน้อย …คล้ายเห็ดชนิดอื่น ผสมก้อนเชื้อเห็ดเอง ใส่ขี้เลื่อย แกลบ ปูนขาว ผสมกัน หลังจากนั้นนำไปอัดก้อนแล้วนำไปอบฆ่าเชื้อ พอเช้าอีกวันให้นำมาเป่าฆ่าเชื้ออีกครั้ง จากนั้นนำไปบ่มไว้ในโรงเรือนเพาะเห็ดได้ตามปกติ ใช้ระยะเวลาเพียง 7-10 วัน ก็สามารถเก็บดอกได้ครั้งแรก เห็ดโคนน้อยหลังจากเก็บดอกได้ครั้งแรกจะสามารถเก็บดอกได้อีกประมาณ 20-30 วัน แล้วเปลี่ยนก้อนเชื้อใหม่ เพื่อความสวยของดอกเห็ดและคงคุณภาพไว้

ระบบน้ำ …ใช้สายยางรดคล้ายเห็ดนางฟ้า 1 วัน รด 3 ครั้ง แต่ถ้าอากาศร้อนมากๆ อาจจะต้องรดถึงวันละ 4 ครั้ง ที่ฟาร์มจะแบ่งการรดเป็นช่วง คือ รดตอนเช้า 1 รอบ ประมาณช่วงเที่ยง รดรอบที่ 2 และตอน 5 โมงเย็น รดอีกครั้งเป็นรอบที่ 3 สังเกตดูว่าถ้าวันไหนอากาศร้อนและมีลมแรง ก็จะรดน้ำเพิ่มเป็น รอบที่ 4 วิธีการรดจะรดบริเวณหลังคือ และบริเวณพื้นจะพยายามไม่ให้โดนดอกเห็ดมาก เพราะสำหรับเห็ดโคนน้อย ถ้าน้ำโดนดอกมากเกินไปจะทำให้เกิดโรค ถ้าโดนได้ก็โดนแค่เพียงละออง ซึ่งจริงๆ แล้ว เห็ดไม่จำเป็นต้องรดน้ำไปที่ดอกโดยตรง เพราะเห็ดมีความสามารถในการดูดความชื้นจากข้างนอกเข้าไปใช้เองได้

การกำจัดแมลง …จะใช้สารจุลินทรีย์ฉีดพ่น เช่น เชื้อราบิวเวอเรีย และน้ำส้มควันไม้

ขนาดโรงเรือน …กว้าง 2.5 เมตร ยาว 7 เมตร วัสดุที่สร้างใช้ ไม้รวกธรรมดาต่อเสาปูน แล้วคลุมหลังคา 2 ชั้น ชั้นแรกคลุมด้วยซาแรนสีดำ ชั้นที่ 2 คลุมด้วยผ้ายางใส 1 โรงเรือน สามารถวางก้อนเห็ดได้ 2,500 ก้อน

ผลผลิต …7-10 วัน เก็บดอกได้ หลังจากนั้น เก็บได้ทุกวัน ประมาณ 20-30 วัน 1 ก้อน มีหลายดอกออกสลับกันจนหมดเชื้อ ผลผลิตเก็บได้ประมาณ 300-400 กิโลกรัม ต่อ 1 เดือน เฉลี่ยต่อวัน วันละ 30-40 กิโลกรัม 2 โรงเรือน เก็บผลผลิตได้รวมกัน วันละประมาณ 60-70 กิโลกรัม

วิธีการเก็บ และรักษาเห็ดที่ถูกต้อง

ให้สังเกตที่ดอกใหญ่ๆ โคนจะหลุด ถ้าได้จับจะรู้ว่าดอกจะนิ่ม เอามือลูปที่หมวกดอกจะมีขนหลุดออกมา อันนี้คือเก็บได้ แต่ถ้ายังเก็บไม่ได้ดอกจะแข็ง การเก็บรักษาให้แช่ตู้เย็น ในอุณหภูมิ 4-10 องศาเซลเซียส เพราะเห็ดโคนน้อยค่อนข้างมีอายุสั้นหลังจากเก็บมาแล้ว จะอยู่ได้อีกเพียง 24-36 ชั่วโมง ทางที่ดีคือ เก็บแล้วควรนำมาขายทันทีเพื่อความสดใหม่ ตัวอย่าง ที่ฟาร์มเริ่มเก็บตอนบ่าย 3 โมง บ่าย 4 โมง ออกไปขาย จะไม่ให้ค้างไว้ ลูกค้าก็จะสามารถซื้อไปแช่ตู้เย็นต่อได้อีกคืน ตอนเช้ามาทำกับข้าวยังทัน แต่ทั้งนี้ก็ต้องขึ้นอยู่กับตู้เย็นของลูกค้าด้วย ว่าความเย็นถึงไหม ลูกค้าบางท่านตู้เย็นไม่เย็นมาก เช้ามาเห็ดก็มีน้ำออกมาเยอะ แนะนำว่าถ้าอยากเก็บไว้ได้นาน ให้นำเห็ดไปต้มแล้วแช่งแข็งไว้จะอยู่ได้นานเป็นเดือน เพราะการต้มช่วยระงับเอนไซม์ไม่ให้เจริญเติบโต

ราคาขาย…กิโลกรัมละ 150 บาท ถือว่าไม่แพง ถ้าเทียบกับการดูแล และความสะดวกของลูกค้า เพราะที่ฟาร์มคัดทำความสะอาดให้อย่างดี ลูกค้าซื้อของเราไปได้ความสะดวกแน่นอน เพราะการที่เขาจะได้กินเห็ดสักอย่างมันไม่จำเป็นต้องวุ่นวายกับการที่ต้องมาแต่งไซซ์ให้เสียเวลา ลูกค้าสามารถซื้อแล้วล้างอีกรอบก่อนนำมาประกอบอาหารแค่นั้น เพราะฉะนั้นราคา 150 บาท จึงไม่แพงเลย ถ้าเทียบกับคุณประโยชน์ และความสะดวกสบายที่ได้รับ

ต้นทุนการผลิต

เมื่ออยู่ตัวแล้ว มีต้นทุนไม่มาก คิดเบ็ดเสร็จ ค่าส่วนผสมของก้อนเชื้อ ค่าน้ำ ค่าดูแลส่วนอื่นเฉลี่ยประมาณ 10 บาทต่อก้อน เทียบกับรายได้ที่ได้รับถือว่าคุ้มมากๆ แต่ถ้าคนที่จะลงทุนใหม่ แนะนำว่ายากและต้องใช้เงินลงทุนเยอะไม่คุ้ม เพราะต้องมีค่าหัวเชื้อ ค่าซื้อเตา ค่าโรงเรือน แต่ถ้าอยากจะลองเพาะเห็ดโคนน้อยจริงๆ แนะนำให้เริ่มทำเป็นฟางจะดีกว่า เพราะต้นทุนต่ำและไม่ต้องอาศัยความชำนาญมาก การเพาะเห็ดบนฟาง แค่นำฟางไปต้มแล้วใส่เชื้อหมักก็ถือว่าใช้ได้แล้ว แต่ถ้าทำเป็นก้อนต้องมีกระบวนการอื่นๆ เข้ามาเพิ่มอีกมากมาย ถ้าเชื้อไม่บริสุทธิ์ก็จะเสียได้ง่าย ถือว่าไม่คุ้ม และมีสิ่งที่ต้องคำนึงถึงสำหรับมือใหม่เริ่มเพาะบนฟาง คือ ตัวไร และเรื่องของการทำความสะอาด ถ้าเพาะในฟางจะตกแต่งยาก และการเก็บบางคนเก็บไม่เป็น เก็บดอกที่เล็กไปบ้าง เก็บดอกที่บานแล้วบ้าง หรือเก็บมาแล้วดูแลไม่ดี ไม่นำไปแช่ตู้เย็น เห็ดก็จะเสียไปเลย

ประโยชน์ของเห็ดโคนน้อย …ข้อมูลจากงานวิจัย จะช่วยเกี่ยวกับระบบลำไส้ ช่วยเรื่องกระเพาะอาหาร คนที่เป็นกรดไหลย้อน หรือเป็นริดสีดวงทวาร ถ้ากินตลอดสามารถช่วยให้ริดสีดวงหลุดได้ ช่วยแก้ท้องอืด ขับถ่ายง่าย ผู้สูงอายุกินแล้วดี

การตลาด เน้นขายเห็ดสด
ตีตลาดทุกระดับชั้น

การเพาะเห็ดโคนน้อยขาย ถือว่าสร้างรายได้ดีให้กับคุณชิตาเกะ วันละ 2,000-3,000 บาท ผลผลิตที่เก็บได้ขายหมดทุกวัน ด้วย

1. คือเป็นของสด ถือเป็นการบังคับให้ต้องขายหมดทุกวัน ด้วยความที่เป็นเห็ดอายุสั้น มีอายุแค่ 24-36 ชั่วโมง ถ้าเลยจากนี้จะกลายเป็นเห็ดน้ำหมึกและเน่าไปเลย ถ้าขายไม่หมด จากเงินร้อยกลายเป็นไม่ได้สักบาทเลย หลังจากเก็บเกี่ยว
2. ต้องหาตลาดให้ได้ทุกรูปแบบ ทุกวันนี้คุณชิตาเกะทำตลาดทุกระดับชั้น เริ่มตั้งแต่

1.ระดับบน คือ ขายในห้าง

2.ระดับกลาง ที่มีกำลังซื้อ ข้าราชการ หรือคนเกษียณอายุ

3.กลุ่มแม่บ้านที่ทำกับข้าวกินเอง นำไปวางขายตามตลาดทั่วไป ขายราคาเท่ากันทั้ง 3 กลุ่ม กิโลกรัมละ 150 บาท แต่ถ้าเป็นแม่ค้าที่รับไปขายอีกที จะขายราคาส่ง กิโลกรัมละ 120 บาท ขายดี ขายหมดทุกวัน ขายจนผลผลิตออกไม่ทันขาย แต่ตั้งแต่มีไวรัส โควิด-19 ขึ้นมา ยอดขายก็ตกลง จึงจำเป็นต้องเพิ่มช่องทางการขายด้วยการขายผ่านช่องทางออนไลน์ ให้ลูกค้าสั่งออเดอร์ผ่านเพจเฟซบุ๊ก จิดาภาฟาร์มเห็ด และทางฟาร์มจะจัดส่งให้ถึงหน้าบ้าน ในพื้นที่อำเภอเมือง อำเภอแม่ริม และอำเภอสันทราย หรือท่านใดสะดวกก็มารับที่ฟาร์มได้เลย

ฝากถึงเกษตรกรรุ่นใหม่

อยากบอกว่า ถ้าชอบ ก็ให้ลงมือทำเลย งานเกษตรลำบากก็จริง แต่ถ้ามีใจรัก ยังไงก็ทำได้ งานเกษตรอาจไม่ได้ทำให้รวย แต่อย่างน้อยก็ทำให้คนหนึ่งคนมีเป้าหมายในชีวิต ว่าวันนี้ตื่นมาเพื่ออะไร ทำให้ในทุกวันอยากจะตื่นมาทำมาดูแลในสิ่งที่ตัวเองรัก ให้ออกดอกออกผล อยู่ในเศรษฐกิจพอเพียง ทำเท่าที่ไหว ถ้ารักก็ทำไปเถอะ คุณชิตาเกะกล่าวทิ้งท้าย

สำหรับท่านที่สนใจ การเพาะเห็ดโคนน้อย หรือท่านที่อยู่เชียงใหม่ อยากลิ้มรสเห็ดหลายชนิด ติดต่อ คุณชิตาเกะ ได้ที่เบอร์โทร. 095-675-3579 หรือ ติอต่อผ่านเฟซบุ๊ก จิดาภาฟาร์มเห็ด